Norðurslóð - 04.07.1986, Page 7
HEIMAN ÉG FÓR
Sjóari gerist lögregluforingi
Bjarki Elíasson tekinn tali
Einn af þeim Svarfdælingum
sem flutt hafa burt og gert hafa
það gott í öðrum plássum er
Bjarki Elíasson yfirlögregluþjónn
í Reykjavík. Hann hefur lengi
verið ein aðaldriffjöður Svarf-
dælingasamtakanna í Reykja-
vík og er þess utan einlægur
velunnari Norðurslóðar. Má því
heita Iöngu tímabært að við
hann birtist viðtalskorn í þessum
þætti. Við gefum Bjarka orðið:
Ég er fæddur að Jaðri þann
15. maí 1923. Þar var þá mikið
fjölmenni þó ég muni nú ekki
svo glöggt eftir því því við
fluttum í gamla Víkurhól sem
pabbi byggði árið 1928. Árið
1934 reið síðan jarðskjálftinn
yfir eins og allir vita og í honum
gjöreyðilagðist gamli Víkurhóll.
Jarðskjálftinn er sá atburður
bernsku minnar sem mér er lang
minnisstæðastur og gildir það
líklega um flesta sem í honum
lentu. Hann átti líka eftir að
hafa nokkuð varanleg áhrif á líf
mitt. Það var í sjálfu sér yfrið
nóg átak fyrir pabba að byggja
gamla Víkurhól en að þurfa að
hefjast handa aftur eftir aðeins 6
ár og í miðri kreppunni að auki
það þýddi náttúrulega skulda-
súpu og kippti um leið stoðum
undan því að maður færi í
menntaskólann eins og maður
hafði hugsað sér. Ég varð að
fara að vinna strax og ég hafði
vit til og ég man að mér þótti oft
súrt að þurfa að horfa á eftir
félögunum í menntaskólann en
komst ekki sjálfur. Það er þó
ekki þar með sagt að mín braut
hafi verið verri en þeirra. Það
held ég ekki.
Kúasmalar
En mér eru fleiri atburðir
minnisstæðir frá þessum árum.
Ég gleymi t.d. aldrei því þegar
við Ottó Jóns vorum kúasmalar
og týndum kúnum. Þá vpru um
60 - 70 kýr á Dalvík og ég man
að við fengum 10 kr. fyrir hverja
kú í kaup eftir sumarið. Við
þurftum þá að taka við kúnum
kl. 7 á morgnana og reka þær
suður á Flæðar, kl. 12 rákum
við þar upp í Hóla og skiluðum
þeim síðan af okkur kl. 7 á
kvöldin. Þetta var því heilmikið
púl fyrir 10-12 ára stráklinga.
En þennan dag var svartaþoka
og við finnum ekki nema hluta
af hjörðinni uppi í Hólum.
Okkur tekst að koma þeim út að
Brimnesá og niður með henni en
erum þó ekkert sérlega glaðir í
bragði vegna þess að við erum
sannfærðir um að kýrnar séu
horfnar fyrir fullt og allt og við
munum þurfa að borga brúsann.
Þar sem við röltum eftir kúnum
niður með ánni og reiknum út í
huganum hvað þetta muni nú
kosta okkur kemur Mundi á
Ögðum askvaðandi á móti
okkur og verður öskuillur þegar
hann sér að kýrnar hans vantar í
hópinn. Síðan sjáum við á eftir
honum uppí þokuna og líður
ekki á löngu áður en hann er
kominn með afganginn af safn-
inu og þá urðum við nú fegnir
Ottó og ég.
Ungir sjóarar
Við Beyi bróðir vorum farnir
að gera út á trillu strax á unga
aldri og hét hún Vonin. Ég man
eftir því einu sinni að við vorum
á línu út í Vogum við Ólafsfjörð
og búnir að fylla svo að báturinn
lá eins og fjöl við hafflötinn. Við
siglum heim á leið og sjáum þá
hvar breskt fisktökuskip liggur
við Hrísey og ákveðum að fara
þangað og selja aflann í skipið.
Þá byrjar hann að hvessa af
landi og við neyðumst til að
beita upp í vindinn því báturinn
var svo yfirfullur að ekkert
mátti út af bera. En frekar en að
kasta einhverju af aflanum
útbyrðis börðumst við áfram
upp í vindinn og komumst
þannig inn að árkjaftinum og
dömluðum síðan meðfram
Sandinum og komumst loks við
illan leik að Valensíubryggju.
Þar biðu þeir eftir okkur
karlarnir og voru svo ekkert að
vanda okkur kveðjurnar. Það
var tekið á móti okkur með
óbótaskömmum og við áttum
það víst skilið.
í annað skipti vorum við hætt
komnir á Voninni, ég og Beyi
bróðir, út við Hrólfssker þegar
herskip siglir með boðaföllum
inn fjörðinn. Við vorum þarna á
línu og tókst okkur með naum-
indum að skera á línuna og
forða okkur sem mest við
máttum undan skipinu. Þegar
boðinn af herskipinu náði svo
trillunni þá svoleiðis enda-
stakkst hún að minnstu munaði
að henni hvolfdi. Það má nærri
geta hvað hefði skeð hefðum við
ekki skorið á línuna og forðað
okkur.
Nú, svo fer ég 17 ára gamall á
mína fyrstu vetrarvertíð í Sand-
gerði og það var nú býsna
lærdómsríkt. Á þessum árum
þekktist ekki að róið væri frá
Dalvík á vetrum. Bæði stafaði
það af vantrú á að eitthvað
fengist og eins því að aðstaðan
var slæm, bátarnir litlir og
hafnaraðstaðan vægast sagt
bágborin. Bryggjurnar voru tré-
bryggjur og mátti heita að þær
eyðilegðust með nokkuð reglu-
legu millibili þegar ís rak inn
fjörðinn eða þá í ofsaveðrum.
Hér var það því síldin á sumrin
og svo annað hvort að bíða eftir
vorinu eða þá að fara á vertíð
suður. Ég var á Jóni Stefánssyni
þessar vetrarvertíðir ásamt með
fleirum dalvíkingum og bjugg-
um við skipshöfnin plús ráðs-
kona, þetta 13, 14 manns í einu
herbergi. Ekkert klósett var
þarna og vatnið sem var hálf-
salt var pumpað úr brunni og ég
man að einu sinni stífiaði rotta
pumpuna. Bátarnir lágu á þurru
á fjörum og allt var vaðandi í
drullu. Þarna skólaðist maður í
að sjá á eftir félögum sínum í
sjóinn.
Ég fer í Stýrimannaskólann
1947, klára hann 1949 og er upp
úr því stýrimaður og skipstjóri á
ýmsum bátum. 1950 fer ég á
Kaldbak frá Akureyri og er á
honum þangað til ég byrja í
lögreglunni 1953.
Lögreglumaður
Eiginlega er það Bretum að
kenna að ég skyldi enda í
lögreglunni svo undarlega sem
það kann nú að hljóma. 1952
lendum við sællar minningar í
landhelgisstríði við Breta og
erum þá útilokaðir frá löndun í
Bretlandi. Þetta þýddi fyrir
okkur að í stað þessara gömlu
góðu 10 - 12 daga túra hrökt-
umst við á „saltfiskveiðar" á
Grænlandsmið og gat þá túrinn
farið upp í allt að 2 mánuði.
Þetta þýddi líka það að verri
mannskapur fékkst á togarana.
Krakkarnir þekktu mann varla
þegar maður kom heim svoleiðis
að þetta gat ekki gengið svona
lengur. Þess vegna fór ég að
huga að nýju starfi. Það var svo
vinur minn Guðmundur Þorvalds-
son frá Koti sem þá var byrjaður
í lögreglunni sem hvatti mig til
að sækja um það sem ég og
gerði. Ég var hinsvegar búinn að
ráða mig á síldarbát fyrir austan
þegar þeir gáfu mér grænt ljós
og því var það ekki fyrr en um
haustið sem ég byrjaði í lögregl-
unni.
Og lögreglan hefur haldið
mér síðan.
Árið 1959 var ég sendur til
Bandaríkjanna í nám í hálft ár.
1962 var ég gerður aðalvarð-
stjóri og 1966 varð ég loks
yfirlögregluþjónn. Þetta er nú í
stuttu máli atvinnusagan en á
síld fór ég hvert einasta sumar
allar götur fram til 1969.
í lögreglunni skiptast á skin
og skúrir eins og sjálfsagt í
fiestum öðrum störfum. En
starfið býður upp á að betrum-
bæta ýmislegt það sem miður er
í samfélaginu og það er nú ekki
lítils virði. Hér á ég sérstaklega
við þá sem eiga um sárt að
binda, eiga við óreglu að stríða
o.s.frv. Þegar ég byrjaði í
lögreglunni var almennt viðhorf
bæði innan lögreglunnar og eins
úti í þjóðfélaginu að líta á
svokallaða róna sem algert
undirmálsfólk sem ekki væri
hægt að bjarga. Oft blöskraði
manni meðferðin á þeim. Þetta
hefur sem betur fer breyst mikið
svo jafnvel má tala um hugar-
farsbyltingu í þessum efnum.
Þetta er ósköp venjulegt fólk
ekki verra eða betra en við hin
og sé því hjálpað sér maður
árangur. Sama máli gegnir um
fangana en ég hef einmitt
starfað mikið við fangahjálpina
og verið bæði formaður og
varaformaður Verndar.
Svarfdælingur
fyrst og síðast
Svo eru það Svarfdælinga-
samtökin blessuð. Upphaflega
var það Snorri Sigfússon sem
fékk mig til að taka að mér
formennsku í Svarfdælinga-
samtökunum og gegndi ég því
embætti í ca. 8 ár og átti þar
ánægjulegt samstarf við marga
góða sveitunga. Bókin Svarf-
dæiingar trúi ég að sé það sem
upp úr stendur af afrekum
samtakanna og ætti hún ein að
nægja til að halda nafni þeirra á
lofti um ókomna framtíð. Mig
langar sérstaklega til að minnast
á Kristján Eldjárn í þessu
samhengi hans framlag er
ómetanlegt.
Já ég er mikill Svarfdælingur
eða öllu heldur Dalvíkingur í
mér. Ég fer heim á hverju ári og
hef það fyrir sið að fara alltaf í
ber og á sjó. Frá því verður ekki
brugðið. Það fer alltaf um mann
notaleg tilfinning þegar maður
kemur upp á hálsinn og Dalvíkin
blasir við. Mér finnst sérstak-
lega ánægjulegt hve allt er
snyrtilegt bæði á Dalvík ogeins í
sveitinni bæði garðar og hús til
mikillar fyrirmyndar. Það eina
sem mér finnst hafa hrakað
verulega á Dalvík síðan ég var
að alast upp er knattspyrnu-
áhuginn. Við vorum alltaf með
meiriháttar knattspyrnulið hér
áður fyrr og stóðum okkur vel í
keppnum við bæði Akureyringa
og aðrar nágrannabyggðir. Tveir
úr okkar röðum komust m.a. í
landsliðið, þ.e. þeir Ottó Jóns
og Kristján Ólafsson (Stjáni
bolti). Þá var bæði völlur á
Sandinum og á Kaupfélagstún-
inu og alltaf einhverjir að spila
fótbolta. Það er eins og einhver
deyfð sé yfir þessu núna á
Dalvík og finnst mér Dalvík-
ingar gjarnan mættu huga að
þessum málum.
Að þessum töluðum orðum
ljúkum við þessu spjalli og
vonum að knattspyrnuáhuga-
menn á Dalvík taki þessa ábend-
ingu til athugunar. Bjarki Elías-
son takk fyrir.
Hj.Hj.
Sumarferð
Svarfdælinga í Reykjavík
verður farin, ef nægileg þátttaka fæst, föstu-
daginn 11. júlí. Lagt verður af stað stundvís-
lega kl. 9:t5 f.h. frá Borgartúni 34 (Kringlu-
mýrarmegin).
Hinn fyrsta dag verður farið sem leið liggur
um Holtavörðuheiði norður Strandir, Hólmavík
og um Drangsnes að Laugarhóli í Bjarnar-
firði og þar gist í svefnpokum (í rúmum ef til
verða). Laugardaginn 12. júlí verður farið til
Djúpavíkur, Norðurfjarðar, Ingólfsfjarðar og
til baka að Laugarhóli.
Sunnudaginn 13. júlí verður haldið um
Bjarnarfjarðarháls suður Steingrímsfjarðar-
heiði, um Skarðsströnd og inn Fellsströnd,
suður um Miðdali.
Farmiðapantanir í síma:
40115 Hrönn Haraldsdóttir
41359 Sveinn Gamalíelsson
í síðasta lagi sunnudaginn 6. júlí.
Ferðanefnd Svarfdælingasamtakanna
í Reykjavík
NORÐURSLÓÐ - 7