Norðurslóð - 28.05.1997, Blaðsíða 5
NORÐURSLÓÐ - 5
Bréf til Norður-
slóðar frá
✓
Astralíu
Kœra Norðurslóð.
Nú er eg komin hingað til Darwin
á norðurströnd þessa stóra lands.
Það er ekki nema mánuður eftir
af þessari útlegð minni og eg er
hingað komin til að vinna sjálf-
boðavinnu við landgræðslu í 4
vikur. Eg mun vinna fyrir stór
samtök sem heita ATCV (Austra-
lia Trust for Conservation Volun-
teers). Þau eru með útibú í aðal-
borgum Ástralíu. Skrifstofan
hérna sér um svæði frá eyðimörk
til frumskógar og allt þar á milli.
Það er best eg byrji á að segja
ykkur frá ferðinni hingað norður.
Það var mjög sérstök reynsla, því
eg ákvað að fara með rútu þessa
tæplega 6.000 km leið frá Mel-
bourne gegnum Victoríu, Suður-
Ástralíu og til Darwin nyrst á
norðursvæðinu (Northern Terri-
tory). Leiðin lá að mestu um svæði
sem Ástralir kalla The Outback
því þar er mjög strjálbýlt, vegurinn
mjór og beygjulaus ætlar engan
enda að taka. Oft eru hundruð kíló-
metra milli stoppistöðva, sem eru
þá bensínstöðvar, námubæir og/
eða vinsælir ferðamannastaðir.
Eg keypti mér rútupassa og gat
þessvegna hoppað úr rútunni þar
sem eg vildi á leiðinni og tekið
hana seinna. Á flestum leiðum eru
tvær rútur á dag og eg fór oftast að
næturlagi til að reyna að spara og
svo er nú svo sem ekki mikið að
sjá þarna, mikið til sama lands-
lagið. (Eg verð að vísu að viður-
kenna að það var ekki mjög þægi-
legt að sofa í rútunni. En eftir háls-
ríg, bakverk, hrikalegan sinadrátt
og náladofa þá fann eg samt ágætis
stellingu. En það var ekki fyrr en
rétt áður en eg kom á leiðarenda.
Eg lagði sem sagt af stað þann 15.
apríl frá Melbourne og fyrsti
áfangastaðurinn var Adelaide,
stærsta borg Suður-Ástralíu. Borg-
in er mjög falleg og mun minni en
Heiman ég fóR
Við þurfum engan
Gullfoss eða Geysi
Rætt við Önnu Dóru Hermannsdóttur
frá Klængshóli
Eins og lesendum Norðurslóðar
er kunnugt hefur Þinghúsið á
Grund öðlast nýtt hlutverk eft-
ir að önnur og meiri bygging
Ieysti það af hólmi sem sam-
komuhús sveitarinnar. f sumar
og e.t.v. í framtíðinni mun það
hýsa margháttaða starfsemi;
handverksmarkað, greiðasölu
og hverskyns þjónustu við
ferðafólk á vegum sæmdar-
hjónanna á Hæringsstöðum,
Jóns og Ingibjargar. í síðustu
viku var þar haldið kvöldnám-
skeið í nýtingu íslenskra jurta
til matar og drykkjar og ekki
síst lækninga. Kennarinn á nám-
skciði þessu var Anna Dóra
Hermannsdóttir frá Klængs-
hóli í Skíðadal. Norðurslóð hitti
Önnu að máli að loknu nám-
skeiðinu og bað hana til að
byrja með að segja frá hvaðan
áhugi hennar á grösum væri
sprottinn.
Fyrstu kynni mín af tejurtum
voru þegar amma mín, Margrét á
Klængshóli, var að fá mig til að
tína fyrir sig blóðberg. Þá var ég
bara smástelpa. Síðan gerðist það
þegar ég var svona 13-14 ára að
Ingimar Óskarson, sá frábæri
grasafræðingur, fór að venja
komur sínar heim til æskustöðv-
anna á Klængshóli, en þar var
hann fæddur. Hann var þá kom-
inn á níræðisaldur en það aftraði
honum ekki frá því að hlaupa um
fjöll og fimindi í leit að jurtum.
Mömmu var nú ekki alveg sama
um þetta flan og sendi mig því
gjaman með honum. Eg man að
mér þótti þetta ekki skemmtilegt
til að byrja með en það breyttist
og Ingimar blessaður kenndi mér
að þekkja allar jurtir. Hann gaf
mér líka grasapressu og vakti
áhuga minn á náttúmnni sem ég
hef alla tíð síðan haft í ríkum
mæli. Eg fór síðan á umhverfis-
braut í Garðyrkjuskóla ríkisins,
þar er mikið lagt upp úr jurta-
söfnun, og síðan hef ég sótt nám-
skeið í grasalækningum ofl. bæði
hér heima og erlendis. Ég bjó eitt
ár í Bandaríkjunum og lærði þar
yoga. Ég bjó á svokölluðu Yoga
Center og var þar mikið lagt upp
úr notkun jurta í sambandi við
heilsusamlegt líferni.
Við hvað starfarðu núna?
- Ja, þetta er erfið spuming. Á
vetrum kenni ég yoga og aðstoða
meðbræður mína og systur við að
slaka á og stunda heilsusamlegt
lífemi en u.þ.b. sem krían birtist í
Tjarnarhólmanum í Reykjavík
dreg ég fram bakpokann og
gönguskóna og held til fjalla. Þar
fæst ég við eitt og annað; skipu-
lagningu á ferðum, göngustíga-
gerð og leiðsögn með ferðamönn-
um. S.l. sumar starfaði ég sem
landvörður í Jökulsárgljúfrum en
var reyndar með annan fótinn á
Grænlandi. Nú í sumar verður
það svipað: annar fóturinn í Jök-
ulsárgljúfrum og hinn á Græn-
landi.
Hvað ert þú að sýsla á
Grænlandi?
- Þetta atvikaðist þannig að
Islendingur, Stefán Magnússon
að nafni, hafði samband við mig
og bað mig að koma til Græn-
lands að skipuleggja fyrir sig
gönguleiðir. Stefán er hreindýra-
bóndi á eina hreindýrabúinu á
Grænlandi. Hann hefur yfir að
ráða 2400 km2 landssvæði á SV-
Grænlandi vestur af Narsarsuaq.
Þar er engin byggð utan bærinn
hans sem hann reisti sér eins og
hver annar landnámsmaður. Hann
hefur í hyggju að reka þarna
ferðaþjónustu og hefur svo sann-
arlega af nógu að taka því nátt-
úrufegurðin þama er sannkölluð
veisla fyrir augað og sálina. Ég
gekk þama um allt, allt að 30-40
km á dag og það var svo sann-
arlega hægt að velja úr göngu-
leiðum. Hugmyndin er að vera
ekki með neina fjöldaferða-
mennsku heldur vistvæna ferða-
mennsku, „öko-turism“. Stílað er
upp á veiðiferðir. Þama er mikið
af bleikju í ánum og svo 4000
hreindýra stofn sem þarf að nýta
til að halda stofnstærðinni í skefj-
um. Það er eitthvað þarna á
Grænlandi sem ekki er til hér á
íslandi lengur, eða hefur kannski
aldrei verið til, einhver sérstök
tegund af kyrrð. Það er líka eins
og átt hafi sér stað einhver vakn-
ing, skyndilega vilja allir fara til
Grænlands. Ég held að við getum
kennt Grænlendingum eitt og
annað í samandi við ferða-
mennsku og ekki síst bent þeim á
að gera ekki sömu mistök og við
höfum gert hér. Mistök okkar em
ekki síst fjöldaferðamennska; að
hrúga öllum túristum á nokkur
svæði. Ég tek dæmi af viðkvæm-
um stöðum á hálendinu eins og
Þórsmörk og Landmannalaugum.
Það vill Grænlandi til happs að
þar er afskaplega erfitt að ferðast
innanlands og eiginlega ekki
hægt nema á bátum stuttan tíma á
ári eða þyrlum sem eru mjög dýr-
ar.
Er þá ekki eitthvað sem þú
getur kennt okkur Svarfdæl-
ingum á þessum nótum fleira
en að búa til te úr jurtum?
- Jú, í þessa byggð skortir
nokkuð sem til er víðast hvar
annarsstaðar. Það er þetta sem
Ingibjörg og Jón em að fara af
stað með hér í Þinghúsinu. Hér
hefur tilfinnanlega vantað ein-
hvem stað sem staðfestir að
ferðamenn em velkomnir í Svarf-
aðardal. Ég fór hér um með er-
lendum vini mínum í fyrrahaust
og leitaði um alla Dalvík að kaffi-
húsi en fann ekkert. Við höfum
svo sem enga einstaka náttúru-
perlu til að selja túristum aðgang
að en við höfum þennan yndis-
lega fallega fjallahring sem á
engan sinn líka. Þekktustu ferða-
mannastaðirnir em ofsetnir og þá
fer fólk að leita til jaðarsvæð-
anna. Eftir því sem borgarfirring-
in verður meiri í Reykjavík leitar
fólk meira og meira til hinna
dreifðu byggða. Við þurfum að
vera undir það búin að taka við
þessu fólki. Þjóðvegakerfíð er
hætt að setja mönnum skorður
Það þarf að beina ferðamanna-
straumnum ofan af viðkvæmu há-
lendi landsins og niður í sveit-
imar. Svarfaðardalur og Skíða-
dalur em fallegar sveitir og hafa
upp á allt að bjóða. Við þurfum
engan Gullfoss eða Geysi. hjhj
Við látum fylgja með hér til
hliðamppskrift að Fíflavíni úr
fræðafórum Önnu frá Klængs-
hóli.
Melboume, eg gæti vel trúað að
það sé mjög gott að búa þar. Eg
stoppaði þar í tvo daga, fór á
ströndina og í göngutúr upp með á
sem rennur nánast í gegnum miðja
borgina, þar er svo friðsælt og
mikið af trjám að það er bara eins
og að vera úti í sveit. Frá Adelaide
lá leiðin svo til Coober Pedy, en
það er lítill námubær í eyðimörk-
inni um 850 km norður af Adel-
aide. Þar búa 3500 manns frá 45
jjjóðlöndum flestir þó fmmbyggjar
Ástraiíu. Flestir aðfluttra hafa
komið til Coober Pedy til þess að
freista gæfunnar í „Ópalhöfuðborg
heimsins" en um 80% ópalsteina
koma frá Coober Pedy. Ferðamenn
eru líka mjög mikilvægir fyrir bæ-
inn en þar er fullt af ópalverslun-
um og gistiheimilum. En þá er það
líka upptalið og eg er fegin að eg
var bara ferðamaður þarna. Bæjar-
búar hafa fundið ráð við steikjandi
hita dagsins og köldum nóttum, en
helmingur þeirra býr neðan jarðar.
Gistiheimilið sem eg bjó á var eitt
þessara „dug outs“ eins og það er
kallað og það var gott að koma
niður í svalann. Eg fór í smá göngu
um bæinn, kom í eina kirkjuna
sem er neðan jarðar, mjög falleg
og í gamla námu sem nú er búið að
breyta í safn. Fólk bjó áður fyrr í
sumum hellunum. Þetta var allt
saman mjög gaman að sjá. Um
kvöldið vildi svo vel til að báðir
barirnir voru opnir, en annar er víst
bara opinn einu sinni í mánuði en
hinn tvisvar. Ástæðan er sú að
meirihluti bæjarbúa er svo snarvit-
laus með víni að það er ekki hægt
að hafa almennan aðgang oftar.
Þetta eru aðallega frumbyggjarnir.
Jæja, eg fór ásamt hellisfélaga
mínum, bráðskemmtilegri stelpu
frá Englandi og í stuttu máli sagt
þá skemmtum við okkur þrælvel,
spjölluðum við bæjarbúa og döns-
uðum fram á morgun.
Eftir tvo daga í Coober Pedy
tók eg svo næturrútuna til Yulara
en þar er hjarta Ástralíu, Ayers
Rock eða Uluru eins og frum-
byggjarnir kalla hann. Eg hafði bú-
ist við jafnmikilli auðn og í
Coober Pedy en svo var nú aldeilis
ekki. Fullt af litlum og lágvöxnum
eyðimerkurrunnum í fallegum
dökkgrænum lit og sumir alsettir
rauðum blómum. Jarðvegurinn
múrsteinsrauður og litlar hæðir
brutu upp að mestu leyti flatt land-
ið. Og svo Uluru og líka Kata
Tjuta (The Olgas) lengra í burtu,
risastórir hlunkar upp úr miðri
flatneskjunni eins og einhver hafi
gleymt þeim þar. Þetta eru mjög
helgir staðir fyrir frumbyggjana en
aðalsportið hjá ferðamönnum er að
klifra upp á Uluru. Og eg, nei eg
var sko fljót að lýsa því yfir að eg
myndi nú ekki klifra upp á kirkju í
mínu heimalandi. Það er nú ekki
oft sem eg hef góða samvisku yfir
að vera bæði löt og lofthrædd, en
það kemur fyrir. Eftir Yulara lá
leiðin til Kings Canyon, en það er
eins og nafnið gefur til kynna
ógurlegt gil. Okkur var boðið upp
á nokkurra tíma göngu og þurftum
við að fara á fætur fyrir dögun því
hádegissólin er svo sterk að það
borgar sig að vera hættur öllu
fjallaklifi fyrir kl 10 f.h. Sólsetrið
við Uluru og í Kings Canyon var
stórfallegt, en eg á engin orð til að
lýsa döguninni og sólarupprásinni
í Kings Canyon, Vá!, eg hef sjald-
an séð neitt svo fallegt. Gangan
upp gilið var erfið en vel þess
virði. Þetta var öðruvísi gil en Is-
lendingurinn í mér á að venjast,
því hér vantaði ána. Eftir smá af-
slöppun við sundlaugina á hótelinu
var komið að næstsíðustu rútuferð-
inni. Eg ákvað að sleppa Alice
Springs og fara beint til bæjarins
Katherine. Eg átti fyrir höndum 22
tíma ferð. Það var fullt tungl og
þessvegna mjög bjart og eg sá vel
til kengúra og fleiri dýra. Þegar
þarna var komið sögu var eg líka
búin að finna réttu stellinguna, að
liggja á bakinu með fæturna upp
með rúðunni. Islenska aðferðin, að
strekkja úr sér yfir ganginn virkar
nefnilega ekki hér, því þá komast
samferðamenn ekki á klósettið. En
nóg um þessa rútuleikfimi. Eitt
kom mér á óvart, vegna þess að
lestarteinarnir ná ekki lengra en til
Alice Springs, þá fara allir flutn-
ingar síðustu 1650 km til Darwin
með trukkum og það eru ferlíki
sem mig langar ekki til að mæta.
12 hjóla trukkar með 2-3 jafnlanga
tengivagna. Þessir bílar eru kallað-
ir „Road Train“. Eftir því sem
norðar kom jókst gróðurinn og
maurabúin stækkuðu, sum eru
meira en mannhæðar há, líkjast
mest stórum styttum. Eg átti tvo
yndislega daga í Katherine, það
var heitt en ekki of rakt loft. Eg
synti í lítilli á rétt hjá bænum -
einni af fáum sem er krókódílalaus
- og það var aldeilis gaman, fullt
af litlum forvitnum froskum og
fiskum, og svo slappaði eg bara af
í sólbaði því eg var orðin ansi
þreytt á flakki síðustu daga. Seinna
um kvöldið hleypti eg í mig kjarki
og keypti mér kengúru- og strúts-
kjöt á grillið. Það var bara gott.
Nú er eg sem sagt kornin til
Darwin, þetta er magnaður staður.
Þessi borg hefur minnsta kosti
verið byggð upp þrisvar sinnum
því auk skógarbruna gegnum árin
þá varð hún fyrir miklum loftárás-
um Japana í seinni heimsstyrjöld-
inni. Svo þegar húsasmiðir voru
rétt komnir úr vinnugallanum og
sátu og biðu eftir jólasveininum á
jóladag 1976, þá mætti fellibylur-
inn Tracy á svæðið og feykti 90%
borgarinnar á haf út ásamt nokkr-
um hundruðum bæjarbúa. Borgin
hefur sem sagt verið byggð upp á
síðustu 20 árum og er því mjög vel
skipulögð og snyrtileg. Mér hálf-
brá nú samt þegar eg kom út úr
Framhald á bls. 6
Fíflavín
Þrem lítrum af sjóðandi vatni er hellt yfir 3 lítra af
ferskum blómum. Blandan er síðan látin standa í 3
daga og hrært í öðru hverju. Síðan eru blómin síuð frá,
í vökvann bætt 1,5 kg af sykri, nokkrum sneiðum
engiferrót og rifnum berki af 1 appelsínu og 1 sítrónu.
Lögurinn er síðan soðinn í 30 mín. Þegar lögurinn er
orðinn kaldur er settur biti af fersku geri ofan á ristaða
brauðsneið og því bætt út í. Eftir 2 daga er víninu
tappað á flöskur og það síðan geymt í 2 mánuði.