Norðurslóð - 23.01.2002, Blaðsíða 6

6 - Norðurslóð
Hermann Aðalsteinsson
Hjartkær faðir minn, Hermann
bóndi á Klængshóli í Skíðadal, er
látinn eftir margra mánaða bar-
áttu. Seigla hans síðustu vikur
og mánuði bar vitni um líf hans
og starf í dalnum þar sem han
bauð náttúruöflunum svo oft
birginn.
Faðir minn féll í valinn síðast-
ur bænda af sinni kynslóð í botni
Skíðadals og mun minning hans
verða samofin minningu þeirra
allra sem yrktu jörðina í þeim
fagra dal.
Mörg voru sporin sem þeir
áttu um fjöll og hlíðar í kinda-
leit, Bjössi í Hlíð, Kristinn á
Hnjúki og Hermann á Klængs-
hóli og stundum urðu þeir frá að
hverfa vegna veðuraflanna sem
geta oft orðið óblíð milli hárra
fjallanna. En lifandi í barns-
minninu eru þó veðurbitnir
menn sem gáfust ekki upp en
þraukuðu vetrarhörkur og stutt
sumur.
Faðir minn var fjárbóndi af
lífi og sál og allan metnað sinn
lagði hann í að rækta upp falleg-
an og heilbrigðan fjárstofn.
Margar voru stundirnar sem við
áttum saman við gegningar og
önnur störf tengd fjárhúsunum
en hæstan ber þó annatímann á
vorin. Vökunæturnar urðu þá
oft margar og svefntími bóndans
ekki alltaf langur en það var
aldrei kvartað, velferð bústofns-
ins var fyrir öllu. Ég minnist
bjartra vornátta þar sem við
gengum um hlíðar og engi í leit
að undanvilltum lömbum eða
ám sem komnar voru að burði.
En einnig óvæntra hausthreta
þar sem allt kapp var lagt á að
koma fénu í hús áður en skaði
hlytist af.
Þegar skipun kom að haustið
f 7.5. 1927 d. 31.12. 2001.
1988 skyldi allt sauðfé í Svarfað-
ardalshreppi fellt vegna riðu-
veiki var föður mínum brugðið.
Foreldrar mínir höfðu þá öt-
ullega unnið að því að byggja
upp harðgerðan stofn allt frá
fjárskiptum árið 1949 og því var
þessi ákvörðun mikið áfall. Eft-
ir það náði fjárstofn föður míns
aldrei sama fjölda og áður og
haustið 1997 var síðasta féð á
Klængshóli fellt, saga fjárbónd-
ans var á enda.
Hermann á Klængshóli var
þeim hæfileikum gæddur að
börn löðuðust að honum. Marg-
ar litlar hendur leiddi hann og
ófá eru þau börnin hér um slóðir
sem kölluðu hann afa.
Gæfan sá svo um að sonur
minn, Jökull, fékk að dvelja allar
sínar bestu stundir í dalnum hjá
ömmu og afa í æsku. Fæ ég for-
eldrum mínum seint fullþakkað
þá elsku sem hann varð aðnjót-
andi og hefur orðið veganesti
hans í lífinu.
Föður mínum vil ég þakka af
hjarta fyrir að hafa gengið syni
mínum í föðurstað, einnig allt
sem hann kenndi mér síðustu
mánuðina sem ég dvaldi hjá
honum á meðan hann háði sína
síðustu baráttu.
Jökull minn; þakka þér fyrir
ómælda hlýju og kærleika í garð
föður míns. Þú stóðst vaktina
með honum til hinstu stundar og
þá reynslu tekurðu með þér út í
lífið. Missir þinn er mikill en
minningarnar um allar stundirn-
ar sem þið afi áttuð saman munu
ylja þér um ókomin ár.
Innilegar kveðjur frá Ödda
með þökkum fyrir ljúfa viðkynn-
ingu á liðnum mánuðum.
Megi minning fjárbóndans í
Skíðadalnum lifa.
Hvíl í friði elsku pabbi minn,
þín Anna Dóra
Friðjón Kristinsson
F. 3o. maí 193o - D. 16. desember 2ool
Það var skömmu fyrir jól sem
Friðjón Kristinsson, fyrrum kjöt-
búðarstjóri, póstafgreiðslumað-
ur og safnvörður á Dalvík, lauk
lífsgöngu sinni. Við vorum all-
mörg brottfluttir Svarfdælingar
syðra sem komum til minningar-
athafnar í Grafarvogskirkju
milli jóla og nýárs. Séra Jón
Helgi flutti góða minningar-
ræðu. Hann rifjaði meðal annars
upp það sem segir í Sögu Dalvík-
ur, fjórða bindi, að Ásgeir kenn-
ari Sigurjónsson (eða Sigjónsson
eins og réttara mun vera) hafði
forgöngu um það fyrir jólin
1938, að barnadeild Ungmenna-
félagsins skyldi taka við bréfum
og bögglum frá fólki á Þorláks-
messu og fá jólasvein til að bera
póstinn í hús á Dalvík á aðfanga-
dag. Og fyrsti jólaveinninn sem
annaðist póstburð var Friðjón
Kristinsson, þá þrettán ára gam-
all. Þetta varð svo fastur og
ógleymanlegur þáttur jólahalds-
ins á Dalvík. Það var vel til fund-
ið að minnast þess þarna, og líka
þess þegar séra Stefán Snævarr
spurði einhvern tíma á samkomu
hver væri besti vinur barnanna.
Lítill snáði rétti þá upp hönd og
svaraði hiklaust að það væri hann
Friðjón í Kjötbúðinni! - Og svo
kvöddum við að lokum vin okkar
með því að syngja yfir honum
sönginn um Svarfaðardal.
Friðjóns hefur verið minnst í
Morgunblaðinu, en mig langar
til að Norðurslóð geymi um
hann nokkur orð frá mér. Ég get
ekki sagt að við höfum verið ná-
kunnugir, en góðar minningar á
ég um hann frá fyrsta fari. Mér
varð snemma ljóst að faðir minn
taldi Friðjón í fremstu röð sam-
starfsmanna sinna við Kaupfé-
lagið. Þar kom til samviskusemi
hans, starfshæfni, lipurð og ötul-
leiki. Snyrtimennska og vand-
virkni settu svip á störf hans og
hann hafði með afbrigðum skýra
rithönd. Friðjón var kjötbúðar-
stjóri og tók alltaf vel á móti
krökkum sem þangað voru
sendir að kaupa í matinn. Ekki
minnist ég þess síst þegar ég
kom bak við í búðinni og horfði
á hann saga niður kjötskrokka af
mikilli kúnst, jafnframt því sem
hann spjallaði við mig og gerði
að gamni sínu. Það eru engar
ýkjur að börn hafi laðast að
Friðjóni, eins og orð drengsins á
samkomunni eru til vitnis um.
Hann var alúðlegur, hafði næmt
auga fyrir skoplegum hliðum til-
verunnar, eftirhermugáfu og
leikhæfileika. Að vísu var hann
að mestu leyti hættur að leika á
mínum unglingsárum, en ég sé
hann ljóslega fyrir mér í hlut-
verki Jakobs skómakara í Jeppa
á Fjalli.
Síðast en ekki síst bar fundum
okkar saman í Bókasafninu.
Stefán faðir minn, Friðjón,
Tryggvi frystihússtjóri og síðar
Sigurpáll frá Melum sátu í stjórn
Lestrarfélagsins. Þeir Friðjón og
Sigurpáll voru oftast við af-
greiðslu þegar opið var á sunnu-
dögum. Ég fór snemma að
hjálpa til við það starf og þá
kynntist ég Friðjóni vel. Hann
var bókamaður og gaman að
spjalla við hann um hugtækt
lestrarefni. Þá var ég að byrja að
lesa bókmenntir fyrir fullorðna.
Þess verður að geta að í mínu
nánasta umhverfi var afstaða til
Halldórs Laxness töluvert
blendin, jafnvel neikvæð, og átti
það líklega upptök í viðbrögðum
framsóknar- og samvinnumanna
við Sjálfstæðu fólki forðum
daga. Friðjón var víst lengra til
vinstri í stjórnmálum. Hann var
fyrsti aðdáandi Halldórs sem ég
kynntist og átti sinn þátt í að
beina athygli minni að verkum
skáldsins. Fyrir það verð ég hon-
um ævinlega þakklátur. Það er
sannast að segja að deilurnar um
Halldór urðu á sínum tíma til að
halda bókhneigðum unglingum
frá verkum hans, þótt nú kunni
mönnum að þykja slíkt ótrúlegt.
Ekki löngu eftir að ég fluttist
suður að föður mínum látnum
hætti Friðjón hjá Kaupfélaginu
og varð afgreiðslumaður á Póst-
húsinu. Þar hitti ég hann í norð-
urferðum mínurn og mætti sömu
vinsemd og hlýju og jafnan áður.
Það var augljóst að honum leið
vel þarna, í dálítið hreinlegra
umhverfi en í Kjötbúðinni og við
minna líkamlegt álag, þótt hann
virtist raunar vel á sig kominn
sem fyrr. Síðast hitti ég Friðjón í
safnahúsinu Hvoli þar sem hann
fræddi gesti um hvaðeina sem
fyrir augu bar af áhuga og
traustri þekkingu,svo nátengdur
sem hann var byggðarlaginu og
sögu þess. Friðjón naut sín með
ágætum í þessu starfi. Mér fannst
hann þar eins og persónugerv-
ingur Dalvíkur sem hann hafði
fylgst með vaxa úr smáþorpi í
myndarlegan kaupstað.
Sjötugur að aldri flutti Frið-
jón til Reykjavíkur. Það kom
mér að vissu leyti á óvart um svo
ramman Dalvíking, enda mun
brottflutningurinn hafa verið
honum erfiður og hugurinn
löngum fyrir norðan eins og geta
má nærri. Svo stór er Reykjavík
orðin að við sáumst aldrei síð-
ustu árin. En af tilviljun hitti ég
dóttur hans á fjarlægri sólar-
strönd í sumar og gat sent hon-
um kveðju. Þá rifjuðust upp
samverustundir okkar á löngu
horfinni tíð. Þegar hann var allur
stigu þær upp af djúpi hugans í
skærri birtu. Mér er einkum
minnisstæð greiðvikni hans,
hversu var hann boðinn og bú-
inn að rétta mönnum hjálpar-
hönd þegar nokkuð lá við. Ég
kveð Friðjón Kristinsson með
þakklæti fyrir vinsemdina og
hans góða þátt í að móta æsku-
umhverfi mitt á Dalvík. Hvíli
hann í friði innan þess svarf-
dælska fjallahrings sem líf hans
allt var bundið.
Gunnar Stefánsson
Friðjón Kristinsson
Frá yngri árum minnist ég Frið-
jóns Kristinssonar úr göngunum
þegar hann slóst í för Afréttar-
manna við Hreiðarsstaði, vel
ríðandi ásamt hundinum Kaf-
fon. í háværum gleðskap bragg-
ans á Krosshóli sat hann lengst-
um út í horni, á lágu hljóðskrafi
við þá Steingrím á Sökku og
Friðrik á Hánefssöðum. Hann
hafði þó gaman af söng okkar
hinna og átti það til að panta
óskalög. Ég minnist hans líka
þegar ég vann nokkur haust
unglingur hjá honum á slátur-
húsinu. Hann var óvenjulegur
yfirmaður. Hann hafði m.a. þann
sið að kalla starfsmenn, einn eða
tvo í einu, inn á herbergi til sín
og veita þar kamfórudropa í syk-
urmola. Þar talaði hann við
mann eins og jafningja, fór með
vísur, sagði sögur og hermdi eft-
ir sögupersónunum sínum. Það
var mikið spé. Svo liðu árin. Ég
flutti til Akureyrar og hafði lítið
af Friðjóni að segja. Maður varð
þó óhjákvæmilega oft vitni að
upplestrum hans á svarfdælsk-
um samkomum. Hann las svo vel
upp, laust sem bundið mál, að
hann þótti ómissandi í öllu
skemmtanahaldi um langt ára-
bil. Hann var snjall í leikrænum
flutningi, enda á sínum tíma einn
af stofnendum Leikfélags Dal-
víkur og virkur félagi á fyrri
árum þess. Árið 1995 fluttu þau
Friðrika til Reykjavíkur til að
komast nær börnum sínum og
barnabörnum. Þetta þótti kunn-
ingjum Friðjóns heima fyrir mik-
ill skaði og grunaði að svo inn-
gróinn Svarfdælingur gæti aldrei
þrifist almennilega á mölinni
þarna syðra. Sjálfur talaði hann
þó aldrei um slíkt. Fyrir um
þremur árum fór ég að rita sögu
hestamennsku í Svarfaðardal. Þá
heimsótti ég Friðjón oftar en
einu sinni í Reykjavík. Hann
reyndist afar áhugasamur um
ritunina og greinagóður heim-
ildarmaður, nákvæmur og annt
um að rétt væri farið með. Hann
var til dæmis ótrúlega minnugur
á hross, nöfn þeirra, ætt og helstu
eiginleika. En þarna kom einnig
í ljós hinn góði sögumaður. Af
svarfdælskum hestamönnunum
í'yrri tíma sagði hann sögur sem í
senn voru skemmtilegar og
lýsandi fyrir viðkomandi menn.
Guðmann áTungufelli.Sigurpáll
á Steindyrum, Árni í Brekkukoti
og fleiri stigu ljóslifandi fram.
Eftir heimsóknir mínar sendi
hann mér nokkra stutta pistla
um þessi málefni. Það var mikill
fengur að þeim því maðurinn
var mjög pennafær, skorti hvorki
sagnaanda né litríkt orðfæri.
Pistlana birti ég alla óbreytta í
bókinni og hefðu þeir mátt vera
fleiri. Þann skamma tíma sem
eftir var hélt ég góðu sambandi
við Friðjón og kynntist honum
betur. Það kom einfaldlega til af
því hvað félagsskapur hans var
skemmtilegur. Hann var víðles-
inn og margfróður maður, eink-
um í því sem kalla má þjóðlegan
fróðleik. Þó að minnið væri
óvenju gott var hann varfærinn í
öllum fullyrðingum. Hann talaði
eins og maður sem lengi hefur
fengist við fræði og skriftir. Frið-
jón var fágaður maður í allri
framgöngu, sagði afar vel frá en
sögurnar einkenndust ekki af
ýkjum og stóviðburðum heldur
trúverðugleik og hárfínum
húmor. Skemmtunin var aldrei á
kostnað þess sem um var talað
og rýrði hann ekki, nema síður
væri. í viðbót við þetta hafði
hann ákveðnar þjóðfélagsskoð-
anir og trausta dómgreind.
Friðjón Kristinsson var afar
hógvær maður og líklega mætti
segja dulur. Ég hafði það á til-
finningunni að hann hefði svo
miklu og mörgu að miðla sem
við meðborgararnir hefðum
gagn og gaman af að ekki mætti
láta það fúna ónotað í sjóði. Ég
hugsaði mér að heimsækja hann
og reyna að hagnýta sjóðinn á
einhvern hátt fyrir okkur hin.
Koma einhverju niður á blað. Ég
nefndi þetta við hann síðastliðið
sumar. Hann svaraði fáu sem
hans var von, neitaði þó ekki. En
nú er það um seinan. Ég sit enn
með þessa tilfinningu. Og þar
við bætist eigingjarn söknuður-
inn: að maður skyldi ekki njóta
betur samfylgdar hans meðan
hún bauðst.
Þórarinn Hjartarson
Innilegar þakkir sendum við öllum þeim sem studdu
okkur við andlát og útför okkar ástkæra,
Hermanns Aðalsteinssonar
Klængshóli í Skíðadal
Sérstakar þakkir fá starfskonur á Dalbæ,
Lene, Óskar og Barbara í Dæli, gangnamenn í
Sveinsstaðaafrétt og séra Magnús G. Gunnarsson.
Anna Dóra, Jökull og Örn.