Norðurslóð - 27.10.2002, Page 2

2 - Norðurslóð
Norðurslóð
Útgefandi: Rimar ehf.
Ritstjórar og ábyrgðarmenn: Hjörieifur H jartarson, Lauga-
steini, 621 Dalvík, sími: 466 3370. Netfang:
hjhjðismennt.is
Jóhann Antonsson, Dalvík. Netfang: ja@radgjafar.is
Framkvæmdastjóri: Sigríður Hafstað, Tjöm. sími: 466
1555 .
Umbrot: Þröstur Haraldsson. Netfang: throsth@isholf. is
I tilefni dagsins
Norðurslóð fagnar því um þessar mundir að 25 ár eru liðin frá
því þrír bjartsýnismenn á Dalvík og í Svarfaðardal hlcyptu blað-
inu af stokkunum með því fororði að útgáfan væri tilraun og
tíminn yrði að leiða í Ijós hvort grundvöllur væri fyrir henni.
Ekki ber á öðru en að tilraunin hafi heppnast. I það minnsta
hjarir blaðið enn og þeir fjölmörgu lesendur þess sem strax í
upphafi tóku blaðinu opnum örmum og hvöttu ritstjórnina til
dáða hafa enn ekki snúið við því bakinu.
Á þeim tíma sem blaðið hóf göngu sína voru héraðsfrctta-
blöð ekki tíð og þau sem þá voru starfrækt öll undir merkjum
ákveðinna stjórnmálaflokka; flokksmálgögn í sínu héraði og út-
gáfa margra hverra takmörkuð við ákveðið tímabil í kringum
kosningar. Norðurslóð var því fyrsta óháða héraðsfréttablaðið
og voru rcyndar margir á þeim tíma sem ekki spáðu því langra
lífsdaga með engan bakhjarl á borð við heilan stjórnmálaflokk.
Þær spár rættust sem betur fer ekki og seinna komu fram á sjón-
arsviðið fleiri óháð héraðsblöð sem tóku sér Norðurslóð til fyrir-
myndar. Síðan hefur mikið vatn runnið til sjávar og landslagið
breyst verulega á fjölmiðlamarkaðnum. Flokksblöð hcyra sög-
unni til sem er mjög af hinu góða en aftur á móti hefur þrengt að
héraðsfréttablöðunum á öðrum sviðum, póstburðargjöld hafa
hækkað og baráttan um auglýsendur harðnar sífcllt. Nú er svo
komið að héraðsblöðum hefur fækkað verulega og mörg þeirra
eiga í vök að verjast. Norðurslóð hefur blcssunarlcga staðið af
sér allar þrengingar fram að þessu og lætur cngan bilbug á sér
flnna. Má það ekki síst þakka óvenju þakklátum og skilvísum
áskrifendahópi.
Norðurslóð er nú elst héraðsblaða að því við teljum. Rit-
stjórnarstefna blaðsins hefur verið hóflega íhaldssöm í gegn um
tíðina en tímarnir hafa breyst og blaðið með. Vefsíða Norður-
slóðar er t.a.m. tímanna tákn. Sérstaða blaðsins meðal annarra
héraðsblaða er sú að fréttaflutningur hefur minna vægi en geng-
ur og gerist. Blað sem kemur út einu sinni í mánuði verður að
bjóða lesendum sínum upp á citthvað annað og meira en dægur-
mál og því hafa grcinar af sagnfræðilegum toga og um staðfræði
byggðarinnar mikið vægi. Þessir áhersluþættir virðast falla les-
endum vel í geð og verða ekki stórvægilegar breytingar á þeim.
Nú styttist í jólin og að vanda verður Norðurslóð með vandað og
gott jólablað bólgið af skcmmtilcgu og fróðlegu lesefni.
Um lcið og við óskum okkur sjálfum til hamingju með áfang-
ann þökkum við dyggum lesendum ómetanlegan stuðning í gegn
um tíðina.
hjhj
Óskum
Norðurslóð
til hamingju
með 25 ára
afmælið
Hjartans óskir
um bjarta
framtíð
Melamenn
Smiðir í Fram-Svarfaðardal - þriðja grein
Halldór Hallgrímsson
A Melum hafa lengi starfað hag-
leiksmenn. Halldór Hallgríms-
son eldri (1840-1920) var lengi
hreppstjóri og fyrirmaður í sinni
sveit. Skartmaður var hann
sagður. Hitt skiptir meiru í okk-
ar samhengi að hann lærði ungur
járnsmíðar. Enn eru til smíðis-
gripir frá hendi Halldórs sem
vitna um hagleik hans. Hann
hafði góða smiðju heima á Mel-
um og slundaði járnsmíðarnar
kappsamlegast áður en hann,
um fertugt, tók við búskap af
föður sínum. Halldór var nítj-
ándu aldar maður svo að heim-
ildir eru takmarkaðar um verk
hans aðrar en áðurnefndir smíð-
isgripir. Auk skeifnasmíði og al-
gengra járnsmíðaverka smíðaði
hann t.d. vigtar (reislur) í ýmsum
stærðum og eru nokkrar þeirra
til enn í dag. Á Byggðasafninu á
Hvoli eru til skrár úr hurðum á
Melum ásamt lyklum, allt eftir
Halldór, og er slík smíði vanda-
verk. Hann var einnig hagur tré-
smiður og er til vefstóll eftir
hann á Hvoli.
Kona Halldórs var Sigríður
dóttir Stefáns Arngrímssonar
hins haga á Þorsteinsstöðum
sem getið var um í fyrri grein.
Sonur þeirra var Hallgrímur
bóndi, hreppstjóri og söngstjóri
með meiru. Ekki segir sérstak-
lega af smíðum hans. En síðar
meir uxu upp á Melum synir
Hallgríms sem voru hagleiks-
menn. Þórhallur var afar snjall
að gera við vasaúr og klukkur þó
að hann væri veiklaður maður
og hefði ekki mikið af verkfær-
um til slíkra hluta. Sigurpáll var
mesti bókbindari hér um slóðir
um sína daga. Halldór bóndi,
bróðir þeirra, var einnig hagur
vel. Til dæmis er eftir hann
spunavél á safninu á Hvoli, mikil
smíð.
Jónas Hallgrímsson
Yngsti bróðirinn, Jónas, til-
heyrði nýja tímanum og lærði
bifvélavirkjun hjá Vilhjálmi
Jónssyni á Ákureyri. Jónas byrj-
aði með bílaviðgerðir árið 1938 í
gamla sláturhúsi kaupfélagsins á
Dalvík, byggði síðan verkstæðið
Steðja neðan við Hvol. Bfla-
verkstæði KEA var stofnsett
1947 og veitti Jónas því forstöðu
í áratugi. Auk handlagninnar var
Jónas hugmyndaríkur og útsjón-
arsamur hönnuður. Um hans
daga var á verkstæðinu stunduð
margs konar smíðavinna auk
bíla- og bátaviðgerða. Meðal
annars voru smíðaðar þar túrb-
ínur í rafstöðvar í sveitinni
(a.m.k. á Melum, Þverá í Skíða-
dal og í Syðraholti). Hver þeirra
var heilmikil málmsmíð. Svo-
nefndar Francis-túrbínur sam-
anstóðu af hjóli á öxli, vatnsskál-
unum utan á því, steyptum úr
kopar, húsinu utan um og loks
járnstokk með spíss að því og
öðrum frá. Nákvæmni þurfti við
svo ekki kæmi misþungi og kast
á hjólið.Túrbínurnar voru smíð-
aðar frá grunni á verkstæðinu
(einnig koparsteypan) segir
Arngrímur Stefánsson sem vann
manna mest við smíðina en Jón-
as var yfirhönnuður og tilsjónar-
maður. Rafstöðin á Melum var
upphaflega gangsett 1935, stærri
túrbína var svo smíðuð á verk-
stæðinu um 1955 og vinnur hún
enn sitt verk þar á bæ. Annað
módel var svonefnd Palton-
túrbína, gerð fyrir meira vatns-
rennsli en minni hæð og snerist
ein slík lengi í Syðraholti. Spað-
ar ganga þá ofan í vatnið en ekki
skálar. Af öðrum hlutum sem
smíðaðir voru á Bflaverkstæðinu
Halldór Hallgrímsson, eldri, á
Melum.
um og upp úr miðri öldinni má
nefna súgþurrkunarblásara á
fjölmarga bæi og skúffur á
Ferguson dráttarvélar á a.m.k.
öðrum hverjum bæ, sömuleiðis
snjóbelti, bæði á dráttarvélar
bænda og á mjólkurbílana. í öll-
um tilfellum var það Jónas sem
stjórnaði verkinu.
Tryggví Halldórsson
Halldór eldri á Melum átti barn
með mágkonu sinni, Guðrúnu,
en Guðrún hafði komið sem
vinnukona í Mela þegar Sigríður
systir hennar gerðist veik á sinni.
Barnið var Tryggvi Halldórsson
(1885-1967) sem fæddist og ólst
þar upp. Tryggvi lærði ýmislegt
til málmsmíða af föður sínum.
Samt var það timbrið sem hann
kaus helst að fást við þegar
stundir liðu. Að sögn Guðlaugar
Sigurjónsdóttur, sem ólst upp á
Melum, hafði hann góða að-
stöðu í smíðahúsinu í gamla
Melabænum. Hann varð fljót-
lega af sveitungunum eftirsóttur
til smíða, smíðaði ekki síst ýmsa
húsmuni og einnig barnaleik-
föng.
Um fertugt hóf Tryggvi Hall-
dórsson búskap á Þorsteinsstöð-
um. Það var heldur rýr jörð og
skipti miklu að nýta vel það sem
fyrir hendi var. Líklega hefur
Tryggvi að mörgu leyti verið gott
dæmi um sveitarsmið um sína
daga. Ingibjörg dóttir hans
minnist þess að þegar nágrann-
arnir komu með brotin orf eða
hrífur til viðgerðar þá gengu þeir
gjarnan í bústörf fyrir hann með-
an hann var að gera við. Best
þótti honum ef menn launuðu
honum með timbri.Tækjakostur
hans var ekki mikill. Þó pantaði
hann sér verkfæri eftir pöntun-
arlistum frá Þýskalandi er stund-
ir liðu, svo sem margs konar
hefla. Sjálfur smíðaði hann sér
meðal annars fótstiginn renni-
bekk.
Sem áður segir smíðaði
Tryggvi fyrir sveitungana ýmsa
nytjahluti. Þetta var eftirsótt og
sumt smíðaði hann í talsverðu
magni. Hér á eftir fylgir listi yfir
nokkuð af þeim munum sem
Ingibjörg dóttir hans man eftir
úr smíðastofu hans á Þorsteins-
stöðum:
Fyrir börn og unglinga:
kommóður
vörubflar og aðrir bílar
leikfangahjólbörur
dúkkuvagnar
Jónas Hallgrímssoit hjá Chevrolet bifreið sinni, árgerð 1928.
Tryggvi Halldórsson og Valdimar Sigtryggsson - báðir aldir upp á
Melum - bólstra hey á Þorsteinsstöðum.