Norðurslóð - 27.10.2002, Blaðsíða 4

4 - Norðurslóð
Jóhann Antonsson rifjar upp:
Á norðurslóðum í 25 ár
- Þá var öldin önnur
Fyrsta tölublað Norðurslóð-
ar er dagsett föstudaginn
25. nóvember 1977. Núna í
vikunni eru því liðin 25 ár frá því
blaðið hóf göngu sína. Útgefend-
ur voru þrír í upphafi Hjörtur E.
Þórarinsson, Ottarr Proppé og
Jóliann Antonsson. Þótt miklar
væntingar hafi verið til blaðsins
er ekki víst að menn hafi séð fyrir
sér 25 ára afmæli þess og enn
síður gert sér í hugarlund hvernig
umhorfs yrði í svarfdælskri byggð
og bæ á þeim tímamótum. í
ávarpi sínu til lesenda í fyrsta
blaðinu leggja útgefendur, í allri
hóværð, áherslu á „að hér er um
tilraun að ræða sem getur farið
allavega. A þessari stundu er
ákveðið að koma út tveimur tölu-
blöðum nú fyrir áramótin, nóv-
ember- og desemberblaði. Það á
ekki að bregðast."
Fyrr í ávarpinu sagði: „í mjög
stuttu máli má segja að megintil-
gangur með útgáfu blaðs hér sé
sá að skapa vettvang fyrir um-
ræður, skoðanaskipti, upplýsing-
ar og fréttir um hvað eina, sem
uppi er á teningnum í hinu svarf-
dælska byggðarlagi og nágrenni
þess á líðandi stund. Sú er von
okkar að regluleg útkoma slíks
héraðsblaðs geti stuðlað að al-
mannaheill, byggðarlagið verði
menningarlegra og skemmtilegri
staður fyrir þá, sem hér búa, og
að hinir, sem brott eru fluttir, en
eiga rætur hér, eigi auðveldara
með að fylgjast með gangi mála
og halda lifandi tengslum við
heimabyggðina.
Auðvitað gerum við okkur
grein fyrir því að það kann að
vera miklum erfiðleikum háð að
halda úti blaði í 1500 manna
byggð án þess að eiga bakhjarl í
hagsmuna- eða hugsjónasam-
tökum af einhverju tagi, pólitísk-
um eða ópólitískum. En slíku er
alls ekki til að dreifa.“
Að segja sögu byggðarlagsins
Þannig var lagt af stað með út-
gáfu blaðsins haustið 1977. Blað-
ið fékk fljótt sitt svipmót sem
haldist hefur í grófum dráttum
allt til dagsins í dag. Nægir þar að
nefna þátt eins og „tímamót“
sem byrjaði strax í fyrsta blaði.
Þar hefur verið nefndur til sög-
unnar fjöldinn allur af fólki í
þessi 25 ár. Getið hefur verið um
alla í byggðarlaginu sem látist
hafa á þessum tíma. Stórafmæli,
skírnir eða fermingar hafa ekki
farið framhjá neinum sem keypt
hafa blaðið. Þá hefur blaðið
reynt eftir mætti að flytja fréttir
af því helsta sem er að gerast og
ekki síður að rifja upp atburði
liðinna tíma, tengja nútímanum
ef unnt er og þannig að segja
sögu þessa byggðarlags í máli og
myndum.
En hvernig var svarfdælsk
byggð og bær árið 1977 þegar
blaðið hóf göngu sína?
Þá var Dalvíkurbyggð ekki
orðin til sem sveitarfélag heldur
voru þá bæði Svarfaðardals-
hreppur og Dalvíkurbær við
lýði.
Karlaveldi í sveitarstjómum
Dalvík hafði fengið kaupstaðar-
réttindi 1974 svo langt var liðið á
kjörtímabil fyrstu kjörnu bæjar-
stjórnarinnar. í bæjarstjórninni
var mikið karlaveldi, ekki ein
einasta kona sat í henni. Bæjar-
stjórnina skipuðu Hilmar Daní-
elsson sem var forseti bæjar-
stjórnar, Jóhann Antonson,
Bragi Jónsson, Helgi Jónsson,
Aðalsteinn Loftsson, Hallgrím-
ur Antonsson og Rafn Arn-
björnsson. Þó margt hafi breyst
þá eru tveir af embættismönnum
bæjarains þeir sömu nú og þá,
það er að segja bæjarstjórinn
Valdimar Bragason og bæjar-
tæknifræðingurinn Sveinbjörn
Steingrímsson.
I Svarfaðardal var Halldór
Jónsson á Jarðbrú oddviti. Aðrir
í hreppsnefnd þar voru Hjalti
Haraldsson, Hilmar Gunnars-
son, Þórarinn Jónsson og Sig-
urður Ólafsson.
Stórframkvæmdir í gangi
Mjög miklar framkvæmdir voru
á vegum hins opinbera á þessum
árum. í miðbænum voru að rísa
þrjár byggingar; Ráðhúsið,
Heilsugæslustöðin og Dalbær.
Ef við skoðum aðstæður þeirra
árið 1977 sem síðar fluttu inn í
Ráðhúsið þá var það þannig að
bæjarskrifstofurnar voru í Skíða-
braut 4 þar sem Galleríið Dóttir
skóarans er nú til húsa. Spari-
sjóðurinn var í einu herbergi á
annarri hæðinni í kaupfélaginu.
Jón Stefánsson var með af-
greiðsluna fyrir sýslumann
heima hjá sér í Hafnarbraut 10.
Bókhaldsskrifstofan var á neðri
hæðinni í Gimli sem nú er skáta-
heimilið. Heilsugæslustöðin eins
og hún lagði sig var á efri hæð-
inni í Gimli. Eggert Briem var þá
héraðslæknir, nýlega tekinn við
af Daníel A. Daníelssyni lækni í
Árgerði.
Dvalaheimili fyrir aldraða var
ekki til í sveitarfélaginu þannig
að ef aðstæður fólks voru með
þeim hætti að það gat ekki dval-
ið á heimilum sínum varð það að
fara burt úr byggðarlaginu,
stundum á dvalarheimili annars
staðar og stundum á sjúkrastofn-
anir. Það er auðvitað með ólík-
indum hvernig aðstaða til þjón-
ustu við íbúana breyttist með til-
komu þessara þriggja húsa.
Þrengsli í skólahúsnæði
Leikskóli hafði hafið göngu sína
tveimur árum fyrr í Skátaheim-
ilinu. Margrét Vallý Jóhanns-
dóttir rak skólann um þær
mundir við þröngan húsakost.
Þá var líka verulega farið að
þrengja að starfsemi Dalvíkur-
skóla og umræða um nýtt skóla-
húsnæði orðin talsvert hávær.
Þessi mynd er tekin af þaki
kaupfélagsins og sést að búið er
að taka grunninn að Dalbœ -
heimili aldraðra.
Neðri myndin er tekin af þaki
kaupfélagsins yfir grunna Ráð-
hússins og heilsugœslustöðvar-
innar.
Björgúlfur EA 312 við norður-
garðinn veturinn 1977-78. Loðnu-
vinnsluskipið Norglobal sést við
Hrísey.
Til hœgri er mynd afDalborg
EA 317 eins og togarinn leit út
rétt úður en var hann seldur frá
Dalvík. Ná heitir togarinn Sóley
Sigurjóns og er gerður út frá
Suðumesjum.
Trausti Þorsteinsson leysti
Helga Þorsteinsson af sem
skólastjóri veturinn 1977-78 og
Óttarr Proppé var þá yfirkenn-
ari. Veruleg kynslóðaskipti voru
að verða um þessar mundir í
kennaraliðinu. Ásgeir Sigurjóns
var að hætta og Steingrímur Þor-
steins farinn að minnka við sig
kennslu. Þær kennsluglöðu;
Anna Baddý, Svanfríður og
Þóra Rósa nýlega komnar inní
kennarahópinn.
I dag 25 árum síðar er Anna
Baldvina Jóhannesdóttir skóla-
stjóri sú eina úr hópnum frá 1977
sem enn er við skólann. Kári
Gestsson sem var skólastjóri
Tónlistarskóla Dalvíkur var þá
fyrir stuttu kominn úr námi frá
London. Tónlistarskólinn hafði
eiginlega engan fastan samastað.
Samkór Dalvíkur var stofnaður
haustið 1977 og stjórnaði Kári
kórnum. Strax þá um jólin var
konsert í Ungó og söng Kristján
Jóhannsson stórtenór einsöng
með kórnum. Gestur Hjörleifs
kenndi hjá Kára syni sínum og
var auk þess organisti við Dal-
víkurkirju og stjórnaði kirkju-
kórnum. Olafur Tryggvason á
Ytra Hvarfi var hins vegar org-
anisti í kirkjunum í dalnum.
Tveir nýir togarar bætast við
Ef horft er á atvinnulífið og
fyrirtækjaflóruna fyrir 25 árum
og nú er breytingin hreint með
ólíkindum. I útgerð og fisk-
vinnslu er til dæmis ekkert fyrir-
tæki starfandi í dag sem var
starfandi þá, nema Stefán Rögn-
valdsson hf. Páll Steinsson er
sem sagt eini útgerðarmaðurinn
sem er enn starfandi frá þeim
tíma og er nú hætt við að Stebbi
Gren móðgist.
Á árinu 1977 bættust tveir
togarar við flota Dalvíkinga. í
apríl kom Björgúlfur EA 312
nýr til hafnar. Skrokkur skipsins
var byggður í Noregi en Slipp-
stöðin á Akureyri sá um annað
við smíði skipsins. Skipstjóri á
Björgúlfi þá var Sigurður Har-
aldsson eins og reyndar enn í
dag. Útgerðarfélag Dalvíkinga
hf. gerði út togarann og átti fyrir
Björgvin EA 311 sem síðar var
skipt út fyrir nýjan Björgvin sem
nú er gerður út frá Dalvík.
Björgvin Jónsson var þá fram-
kvæmdastjóri ÚD.
í júní kom svo Dalborg EA
317 til Dalvíkur. Söltunarfélag
Dalvíkur hf. keypti skipið frá
Italíu og hafði skipið verið end-
urbyggt í Danmörku. Dalborgin
var fyrsti rækjufrystitogarinn
sem gerður var út á Islandi á
djúpslóð og fyrsti togarinn sem
vann aflann um borð. Snorri
Snorrason var skipstjóri á skip-
inu og frumkvöðull í rækjuveið-
um á djúpslóð. Söltunarfélag
Dalvíkur gerði líka út á þessum
tíma Arnarborg EA 316 sem var
þá á rækjuveiðum og aflinn ísað-
ur urn borð og landað í rækju-
vinnsluna sem Söltunarfélagið
rak á Dalvík. Framkvæmdastjóri
SFD var Jóhann Antonsson.
Loftur Baldvinsson EA 124
var þá gerður út frá Dalvík en
skipið kom nýtt til landsins 1968.
Skipið var í eigu Aðalsteins
Loftssonar og var lengi flaggskip
í síldar- og loðnuflota Islend-
inga. Aðalsteinn hafði árinu áð-
ur selt togarann Baldur EA sem
hann keypti nýjan frá Póllandi
og hafði gert út um tíma frá
Dalvík. Baldur var á árinu 1977
notaður við landhelgisgæsluna
og síðar við hafrannsóknir. Nú
heitir skipið Eldborg og er gert
út á rækju á Flæmingjagrunni.
Ætterni starlseminnar í dag
Frá Dalvík voru gerðir út 8 neta-
bátar á árinu 1977 og voru flestar
útgerðirnar með eigin saltfisk-
verkun. Þannig var það hjá Blika,
Otri, Haraldi, Stefáni Rögnvalds
og Vin svo einhverjir séu taldir.
Frystihús KEA tók á móti afla af
Björgvin og Björgúlfi og fór sá