Tímarit um endurskoðun og reikningshald - 01.02.1984, Blaðsíða 12

sýslunarmanna sjá Ólafur Jóhannesson, bls.
100).
Ýmsir ágallar eru þess eðlis, að hin réttu
viðbrögð endurskoðanda eru þau, að geta
ágallanna með sérstakri athugasemd í áritun
ársreiknings, t.d. ef hann veitir ekki rétta
mynd vegna þess að eignir eru of hátt metnar,
afskriftir eru of litlar eða reikningurinn er
villandi sökum óvenjulegra aðferða við bók-
haldið eða reikningsskil (Gomard bls. 64).
Ef um hlutafélag er að ræða ber að gæta
ákvæða 88. gr. laga nr. 32/1978 um endur-
skoðunarskýrslu. Einnig ber að athuga 89. gr.
sömu laga, en þar segir, að ábendingar og
athugasemdir, sem endurskoðendur vilji
koma á framfæri við stjórn eða framkvæmda-
stjóra, skuli skrá í sérstaka endurskoðunar-
bók eða færa fram skriflega á öruggan hátt.
Nú hefur verið farið allmörgum orðum um
sakarregluna og þó einkum sakarmatið. Um
tæmandi greinargerð getur ekki verið að ræða
og hætt er við, að mörgum finnist niðurstöður
bæði fáar og óákveðnar. Enginn íslenskur
dómur er til um þetta efni. Benda má á, að
ýmis dæmi um beitingu sakarreglunnar er
að finna í áðurnefndri tímaritsgrein Helga V.
Jónssonar frá árinu 1978. Þá má nefna aðra
grein eftir sama höfund þar sem fjallað er um
danskan hæstaréttardóm frá 1978, sjá rita-
skrá hér á eftir. (Dómurinn er birtur í
UfR 1978.653).
Ef draga ætti saman í fáum einföldum
orðum heildarniðurstöðu þess, sem hér hefur
verið sagt um mat á sök endurskoðenda, gæti
hún orðið eitthvað á þessa leið: Það telst sök
í merkingu sakarreglunnar, ef endurskoð-
andi hefur í starfi sínu hegðað sér andstætt
lögum eða andstætt venjum, sem vandvirkir
og hæfir endurskoðendur telja sér skylt að
fara eftir. Skal hér sérstaklega áréttað mikil-
vægi skráðra leiðbeininga um góða starfs-
hætti endurskoðenda.
3. Gagnvart hverjum getur endurskoðandi
orðið bótaskyldur?
Almenna sakarreglan leiðir til þess, að
maður, sem á sök á tjóni annars manns,
verður skaðabótaskyldur gagnvart tjónþola,
án tillits til þess hvort nokkurt samnings-
samband er þeirra á milli. Endurskoðandi
getur því samkvæmt sakarreglunni bæði
orðið bótaábyrgur gagnvart viðsemjanda
(viðskiptavini, skjólstæðingi) sínum og öðr-
um mönnum, sem kunna að verða fyrir tjóni.
Það leiðir af tilgangi endurskoðunar, að
ýmsir aðrir en viðsemjandi endurskoðanda
geta beðið tjón af völdum hans. Endur-
skoðanda ber ekki aðeins að gæta hagsmuna
viðsemjanda síns. Endurskoðun á að veita
öryggi öllum þeim, sem þurfa að nota
reikningsskil eða aðrar hliðstæðar fjárhags-
legar upplýsingar í viðskiptum. Endurskoð-
andi, sem gerist sekur um mistök eða
yfirsjónir við gerð ársreiknings hlutafélags,
getur því ekki einungis orðið bótaskyldur
gagnvart hlutafélaginu eða hluthöfum heldur
einnig gagnvart þeim viðsemjendum félagins,
sem gert hafa samning við það í trausti þess,
að ársreikningar gefi rétta mynd af stöðu
félagsins. Sömuleiðis hefur endurskoðandi,
sem ráðinn er með samþykkt meirihluta
sveitarstjórnar, til þess að endurskoða.reikn-
inga sveitarfélagsins, skyldum að gegna gagn-
vart öðrum en sveitarstjórninni sjálfri. Hann
verður að vinna starf sitt sem óháður sérfræð-
ingur, sem allir borgarar eiga kröfu á að geta
treyst.
Hitt er svo annað mál, að viðsemjandi
endurskoðanda á í ýmsum tilfellum bótarétt,
þó að aðrir eigi hann ekki. Eitt helsta dæmið
um það er brot (vanefndir) á samningi um
endurskoðun, t.d. er endurskoðandi vinnur
ekki nema hluta af verki, vinnur verk
öðruvísi en um var samið eða skilar ekki verki
í tæka tíð.
10