Tímarit um endurskoðun og reikningshald - 01.02.1984, Blaðsíða 16

sjónarmið liggi til grundvallar lækkunar-
ákvæðum eins og því, sem hér um ræðir.
Óréttlátt er að dæma mann til að greiða
bætur, ef bótagreiðsla yrði honum algerlega
ofviða. Auk þess kemur tjónþola ekki að
neinu gagni að fá viðurkennt, að tjónvaldur
sé bótaábyrgur, ef engar horfur eru á, að
hann geti greitt tjónbætur. Þegar svo stendur
á, er tilgangslítið að dæma mann skaða-
bótaskyldan. Pess vegna má taka tillit til
efnahags tjónvalds samkvæmt lækkunar-
heimild hlutafélagalaga. Ef tjónvaldur hefur
ábyrgðartryggingu sem nær til tjónsins,
myndu dómstólar almennt ekki beita laga-
heimild til lækkunar bótakröfu.
Þó að það sé ekki berlega nefnt í hluta-
félagalögunum, verður að ætla, að ekki sé
aðeins heimilt að lækka skaðabótafjáhæð
heldur einnig að fella bótaábyrgð alveg niður.
Eigi er þó líklegt, að dómstólar myndu ganga
svo langt, nema að alveg sérstaklega stæði á.
Lækkunarheimildin á við, hvort sem endur-
skoðandinn, sem valdur er að tjóninu, er
sjálfstæður atvinnurekandi eða launþegi í
starfi hjá öðrum endurskoðanda. (Um laun-
þega, sem ekki er endurskoðandi sjá Gom-
ard, bls. 67, nmgr. 18). Hins vegar tekur
heimildin ekki til bótaskyldu, sem fellur á
endurskoðanda eftir húsbóndaábyrgðarregl-
unni. Má telja það til galla og er álitamál,
hvort heimildinni yrði beitt með lögjöfnun
þegar svo stendur á.
Lækkunarheimildin er eingöngu bundin
við hlutafélög. Þó kemur vel til greina, að
dómstólar beiti henni með lögjöfnun um
endurskoðanda, sem bakað hefur sér bóta-
ábyrgð með yfirsjón eða mistökum við starf í
þágu annarra aðila, svo sem sameignarfélaga,
ríkis, sveitarfélaga eða einstaklinga (Gom-
ard, bls. 67). Skilyrði þess að lögjöfnun verði
beitt er, að upp hafi komið tilfelli sem sé
náskylt og að flestu sambærilegt við tilvik,
sem nefnt er í lögunum.
Þótt lækkunarheimild 132. gr. laga um
hlutafélög hafi aldrei verið beitt hér á landi,
má slá því föstu, að lagaákvæði þetta veiti
endurskoðendum og öðrum, sem það nær til,
mikilvæga réttarvernd. Þrátt fyrir mikilvægi
lækkunarheimildarinnar má ekki gleyma því,
að henni myndi aðeins beitt í sérstökum
undantekningartilfellum, þannig að endur-
skoðandi, sem vill búa sig undir að mæta
skaðabótakröfum vegna starfs síns, getur
ekki treyst á hana. Hann verður að gera aðrar
ráðstafanir, t.d. með því að kaupa vátrygg-
ingu.
9. Vátryggingar, sem taka til bótaskyldu
endurskoðenda
í Danmörku og Svíþjóð er endurskoð-
endum skylt að lögum að leggja fram
fjártryggingu vegna skaðabótaskyldu eða
kaupa að öðrum kosti vátryggingu, sem
greiðir bótakröfur, er falla á endurskoð-
andann vegna starfs hans. í reynd velja
endurskoðendur síðari kostinn. í Danmörku
er vátrygging þessi í formi svokallaðrar
“garanti“- vátryggingar.
Sú vátrygging er til hagsbóta þeim, sem
verður fyrir tjóni, en ekki endurskoðanda
sjálfum. Hún greiðir að vissu marki bætur
fyrir tjón það, sem endurskoðandi veldur
öðrum á saknæman og ólögmætan hátt og það
jafnvel þótt hann hafi valdið tjóninu af
ásetningi. Hins vegar á vátryggingarfélagið
endurkröfurétt á hendur endurskoðandan-
um, þannig að honum er skylt að greiða
félaginu útlagðar bætur, hvort sem hann olli
tjóni viljandi eða af gáleysi. (Lov nr. 68 af
15. marts 1967 om statsautoriserede revis-
orer, 7. tl. 1. gr. Sjá og Fischer - Móller, bls.
106 og Gomard, bls. 66, nmgr. 16). “Gar-
anti“-vátrygging þekkist ekki hér á landi,
a.m.k. ekki í þeirri mynd, sem hér er lýst.
Ábyrgðartrygging er annars eðlis. Hún
greiðir að vísu bætur til tjónþola, ef endur-
skoðandinn er bótaskyldur gagnvart honum.
Ábyrgðartryggingarfélagið á aftur á móti
engan endurkröfurétt, en hafi endurskoðandi
valdið tjóni af ásetningi greiðir félagið ekki
14