Tímarit um endurskoðun og reikningshald - 01.02.1985, Qupperneq 9

lítilla hagsmuna hafa að gæta.
c) áhugaleysi þeirra hluthafa sem ekki sækja
hluthafafundi og gefa ekki öðrum umboð.
d) leigukaupasamningar eða aðrir samning-
ar sem fela í sér raunverulega eign á fasta-
fjármunum án formlegrar eignar á meiri-
hluta hlutafjár.
e) eignaraðild að réttindum, tilboðum,
ábyrgðum og kröfum sem leitt gætu til
meirihlutaáhrifa.
Ef samstæðureikningsskilum er ætlað að
sýna eina efnahagslega einingu virðist rökrétt
að álykta að þau innihaldi öll félög sem eru
undir stjórn móðurfélagsins, hvort sem þess-
ari stjórn er náð með meirihlutaeign hlutafjár
eða á einhvern annan hátt. Slík regla við
samstæðuuppgjör myndi breyta þeirri þumal-
puttareglu sem nú er notuð við að mæla
yfirráð félags, yfir í aðferð sem endurspeglaði
á raunhæfari hátt flókin viðskiptatengsl.
í Bandaríkjunum hafa eftirfarandi atriði
oft verið talin nægileg ástæða til þess að hafa
dótturfélag ekki með í samstæðureiknings-
skilum:
a) yfirráð eru líkleg til þess að vera tíma-
bundin.
b) yfirráð ekki hjá meirihlutaeigendum t.d.
ef félag hefur verið tekið til gjaldþrota-
meðferðar.
c) hlutdeild minnihluta í dótturfélagi er svo
stór í hlutfalli við eignarhluta eigenda
móðurfélagsins í eigin fé samstæðunnar
að framsetning tveggja ársreikninga væri
skýrari og gagnlegri.
d) starfsemi dótturfélags er ekki samkynja
starfsemi móðurfélags þ.e.a.s. að félögin
eru það ólík að samstæðuuppgjör er mark-
leysa t.d. þar sem bankar og tryggingafé-
lög eru dótturfélög iðnaðarfélaga.
e) rekstur dótturfélags fer fram í erlendu ríki
þar sem hömlur eru settar á flutning fjár-
magns milli landa. Landfræðileg og laga-
leg atriði geta haft áhrif á yfirráð yfir dótt-
urfélögum.
í Bretlandi eru skv. lögum frá 1948 (Com-
panies Act 1948) gefnar sex ástæður sem
réttlæta það að dótturfélagi sé sleppt við gerð
samstæðureikningsskila. Þessar sex ástæður
eru:
1. Upplýsingar óaðgengilegar (impractica-
lity):
Ef ekki er hægt að fá nauðsynlegar
upplýsingar um dótturfélag, vegna t.d.
styrjalda eða verkfalla eða vegna þess að
ekki er til nein regla eða grundvöllur fyrir
því að breyta verðmæti eigna, skulda og
rekstursniðurstöðu dótturfélagsins yfir í
þann gjaldmiðil sem samstæðan gerir upp
í, er ekki skylda að hafa viðkomandi
dótturfélag með í samstæðureikningsskil-
um.
2. Óveruleg áhrif (insignificance):
Þar sem stjórnendur félags eru þeirrar
skoðunar að það að hafa dótturfélag með
við gerð samstæðureikningsskila myndi
ekki koma þeim að neinu gagni vegna
smæðar dótturfélagsins er heimilt að
sleppa viðkomandi dótturfélagi.
3. Óeðlilega mikil útgjöld eða tafir (disprop-
ortionate expense or delay):
Ef sá kostnaður eða þær tafir sem hljótast
af því að hafa dótturfélag með í samstæðu-
reikningsskilum er meiri en það gagn sem
af því er fyrir móðurfélagið þá þarf ekki
að hafa dótturfélagið með við gerð sam-
stæðureikningsskila.
4. Villandi áhrif (misleading effect):
Ef stjórnendur félags eru þeirrar skoðunar
að samstæðureikningur gefi villandi vís-
bendingar ef ákveðið dótturfélag er inni-
falið í samstæðureikningsskilum er heimilt
að sleppa því. Dæmi um slíkar aðstæður
er dótturfélag sem orðið er gjaldþrota eða
hefur verið tekið til gjaldþrotaskipta.
5. Skaðleg áhrif (harmful effect):
Ef stjórnendur félags telja að niðurstöður
samstæðureiknings séu skaðlegar félaginu
ef ákveðið dótturfélag er meðtalið þá er
þeim heimilt að sleppa því í samstæðu-
7