Tímarit um endurskoðun og reikningshald - 01.02.1985, Page 13

magns og svipaður þeim hagnaði sem algeng-
ur er í viðkomandi iðngrein.
Erfitt er að ákvarða reikningsskilavenjur
varðandi niðurfellingu milliviðskipta vegna
þess að mjög sjaldan er getið um þær aðferðir
sem notaðar eru í samstæðuársreikningum,
hins vegar er hér drepið á nokkrar almennar
reglur sem notaðar eru í Bandaríkjunum,
Bretlandi og Kanada.
A. Milliviðskipti og viðskiptastaða milli
félaga:
Viðskiptastaða milli félaga í samstæðu og
milliviðskipti eru felld niður og aðeins
sala til og innkaup frá utanaðkomandi
aðilum eru sýnd í samstæðuársreikningi.
B. Hagnaður í birgðum:
Hagnaður af milliviðskiptum er felldur
niður úr birgðum í lok tímabils. Þetta er
vanalega gert með því að nota þá álagnin-
ar % sem það félag notar sem seldi
vörurnar.
C. Hagnaður í fastafjármunum:
Hagnaður í fasíafjármunum vegna milli-
viðskipta er felldur niður til þess að sýna
raunverulegt kostnaðarverð samstæðunn-
ar. Sá hluti afskrifta hjá kaupanda sem
tilheyrir hagnaðinum af milliviðskiptun-
um er færður til baka í samsætðureikn-
ingsskilum til þess að hafa afskriftir sam-
stæðunnar í samræmi við kostnaðarverð
hennar.
D. Hagnaður afsölu til ogfrá dótturfélögum:
Vandamál skapast varðandi niðurfellingu
á hagnaði milli félaga þegar um hlutdeild
minnihluta er að ræða í dótturfélagi:
a) Við sölu móðurfélags til dótturfélags
er venjan að fella niður allan hagnaðinn
af milliviðskiptunum.
b) Við sölu dótturfélags til móðurfélags
eru a.m.k. tvær aðferðir til um meðhöndl-
un hagnaðar:
1) fella niður allan hagnaðinn
2) fella niður þann hluta hagnaðar sem
tilheyrir móðurfélaginu með því að lækka
hagnað samstæðu.
Venjuleg meðhöndlun er að fella niður
allan hagnaðinn og lækka þannig hagnað
samstæðunnar.
Sú aðferð að fella niður allan hagnaðinn
er oft notuð á grundvelli varkárni og til
einföldunar, sérstaklega þegar hlutdeild
minnihluta í dótturfélögum er óveruleg.
E. Arður:
Úthlutun arðs hjá dótturfélagi hefur ekki
áhrif á eignir og skuldir samstæðu. I
Bretlandi er fjárfesting í dótturfélagi
reiknuð upp í efnahagsreikningi móður-
félags um sömu upphæð og nemur arðin-
um. í Bandaríkjunum og Kanada er
fjárfesting í dótturfélagi hins vegar ekki
reiknuð upp vegna arðs.
F. Eignarhluti dótturfélags í hlutafé móður-
félags:
Núgildandi lög í Bretlandi og Kanada
banna það að dótturfélög eigi hlutafé í
móðurfélögum. Hins vegar eru dæmi um
slíkt í þessum löndum þar sem dótturfé-
lögin hafa eignast sinn hluta fyrir gildis-
töku viðkomandi laga eða áður en við-
komandi félag varð dótturfélag. í slíkum
tilfellum er dótturfélagi heimilt að eiga
hlutafé í móðurfélagi, en þau hafa þá ekki
atkvæðisrétt.
í Bandaríkjunum og Kanada er hlutafjár-
eign dótturfélags í móðurfélagi dregin frá
hlutafé móðurfélagsins og kostnaðarverð
hlutafjárins er dregin frá eigin fé samstæð-
unnar í samstæðureikningskilum. í Bret-
landi er hlutafjárcign dótturfélags í móð-
urfélagi dregin frá hlutafé móðurfélagsins
á nafnverði í samstæðureikningsskilum og
mismunur á nafnverði og kostnaðarverði
er færður á gengisauka eða viðskiptavild
(goodwill) frekar en á óráðstafað eigið fé.
G. Skuldabréfaeign:
Eign eins félags á skuldabréfum annars
félags innan samstæðu er yfirleitt færð á
móti skuld hins félagsins í samstæðureikn-
11