Tímarit um endurskoðun og reikningshald - 01.02.1985, Blaðsíða 14

ingsskilum þannið að skuldabréfaskuld
samstæðunnar sýni aðeins skuld við aðila
sem standa utan hennar. Ef félag innan
samstæðu hefur gefið út skuldabréf og selt
á opnum markaði og hluti af þessum
skuldabréfum, eða öll skuldabréfin, eru
síðan keypt af öðru félagi innan samstæð-
unnar er kaupverð bréfanna yfirleitt ann-
að en bókfært verð sömu bréfa hjá því
félagi sem gaf út skuldabréfin. í sam-
stæðureikningsskilum myndast hér mis-
munur. í Bandaríkjunum og Kanada er
litið á þennan mismun sem raunverulegan
hagnað eða tap samstæðunnar og hann
færður í rekstararreikningi samstæðunn-
ar. í Bretlandi er þessi mismunur færður
beint á eigið fé, en er ekki færður í
gegnum rekstarreikning.
1.6. Niðurstöður:
Þau atriði sem tekin hafa verið til
umfjöllunar hér að framan má draga saman í
eftirfarandi atriði:
1. í langflestum tilfellum ættu reikningsskil
móðurfélags og dótturfélags að vera gerð
sem samstæðureikningsskil þar sem þau
eru líklegust til þess að gefa bestar upplýs-
ingar. Þegar samstæðuársreikningar eru
birtir ásamt einstökum ársreikningum
móðurfélags eða dótturfélaga í samstæð-
unni ber að líta á samstæðuársreikninginn
sem mikilvægasta ársreikninginn.
2. Eignaraðild á yfir 50% af hlutafé í félagi
er venjulega sú viðmiðun sem notuð er við
að ákvarða hvenær framkvæma skuli sam-
stæðureikningsskil. Hinsvegargeta einnig
verið aðstæður þar sem eignaraðild á 50%
hlutafjár eða minna hefur í för með sér
yfirráð yfir félagi og réttlæta því gerð sam-
stæðureiknings
3. Þegar tjárfestir (móðurfélag) hefur af ein-
hverjum ástæðum félag ekki með í sam-
stæðureikningsskilum skal félagið nota
hlutdeildaraðferðina (equity method) við
að sýna verðmæti fjárfestingar sinnar og
tekjur tímabils af viðkomandi félagi ef
móðurfélagið hefur, eða getur haft, mikil
áhrif á rekstur félagsins, jafnvel þótt það
eigi 50% eða minna af hlutafé viðkomandi
félags. Hins vegar getur hlutdeildarað-
ferðin (equity method) aldrei komið í stað
samstæðureikningsskila og ætti ekki að
nota sem afsökun fyrir því að hafa dóttur-
félag ekki með í samstæðureikningsskilum
þegar slíkt er á annað borð viðeigandi.
4. Móðurfélagskenningin frekar en heildar-
kenningin er gleggri grundvöllur fyrir
framsetningu samstæðureikningsskila.
Mismunandi venjur eru þó varðandi fram-
kvæmd kenningarinnar.
5. Framsetning:
a) Lýsa skal þeim aðferðum sem notaðar
eru við mat á fjárfestingu í dótturfélögum
í samstæðureikningsskilum. Þar sem við á
skal einnig upplýsa um nöfn og eignar-
hluta í dótturfélögum.
b) Hlutdeild minnihluta í eigin fé samstæðu
skal sýna sérstaklega utan eigin fjár í efna-
hagsreikningi samstæðu og hlutdeild
minnihluta í rekstrarárangri félagsins sýna
sem sérstakan lið í rekstrarreikningi sam-
stæðu fyrir ofan línuna hagnað ársins.
2. ERLENDAR REIKNINGSSKILA
VENJUR VIÐ GERÐ
SAMSTÆÐUREIKNINGSSKILA
2.1. Kaupaðferð (purchase accounting):
Samkvæmt kaupaðferðinni (purchase acc-
ounting) er litið svo á að meðhöndla eigi
samtengingu félaga sem kaup á eignum án
tillits til þess hvernig slík samtenging á sér
stað. Eignir (einnig viðskiptavild) sem félag
eignast við samtengingu með því að greiða
fyrir þær með peningum eru færðar í bókhaldi
móðurfélagsins á því verði sem greitt er fyrir
þær. Eignir sem félag eignast við samtengingu
með því að gefa út hlutafé sem greiðslu eru
annað hvort færðar við gangverði viðkomandi
eigna eða hlutafjárins.
12