Tímarit um endurskoðun og reikningshald - 01.02.1985, Page 23

krónutölu ár frá ári. Ef félag er rekið með tapi
á einhverju tímabili leysist óskattlagt eigið fé
upp án þess að til skattlagningar komi.
Valkostur 3 er flóknastur í framkvæmd þar
sem skipta þarf óskattlögðu eigin fé upp í
skattskuld og eigið fé. Fræðilega er þessi
aðferð xéttust og gefur gleggstar niðurstöður
um mögulega skattskuld félags.
Ekki er ætlunin hér að fella neinn dóm um
þessa valkosti. Allir hafa þeir sína kosti og
galla, hins vegar hefur hér verið valið að nota
valkost 3 og reikna upp skattskuld af óráðstöf-
uðu eigin fé. Hér á landi er virkur (effektífur)
tekjuskattur 48,75%, þegar tillit hefur verið
tekið til heimildar til að leggja í varasjóð, og
er sú tala notuð í eftirfarandi dæmum við
útreikning á skattskuld.
Eftirfarandi dæmi sýnir hvernig íslenskt
félag breytir eignarhluta sínum í öðru félagi
úr kostnaðarverðsaðferð yfir í hlutdeildarað-
ferð:
M hf. á 85% hlutafjár D hf. og er sá
eignarhluti færður á upphaflegu kostnaðar-
verði kr. 12.750. Hinn 1 janúarár 11 ákveður
M hf. að breyta bókhaldi sínu á eignarhluta í
D hf. yfir í hlutdeilaraðferð.
Staða eiginfjárreikninga D hf. hinn 1. jan-
úar ár 11 var þannig:
Óskattlagt eigið fé:
Varasjóöur ................................ 10.000
Niöurfærsla birgöa ......................... 7.500
Niðurfærsla viðskiptakrafna ................ 3.700
21.200
Annað cigiö fé:
Hlutafé ................................... 15.000
Endurmatsreikningur ....................... 23.000
Óráðstafað eigið fé ........................ 6.250
44.250
Eigið fé samtals 65.450
Óskattlögðu eigin fé, undanskildum vara-
sjóði, er skipt upp í skattskuld og eigið fé.
Varasjóður er talinn vera varanlegur mismun-
ur á milli rekstrarhagnaðar og skattskylds
hagnaðar. Vegna þessarar sérstöðu varasjóðs
er talið rétt að telja hann til eigin fjár, en sýna
hann þó sérstaklega. Eftirfarandi skipting er
gerð á óskattlögðu eigin fé:
Skattskuld (11.200 x 48,75%) ...... 5.460
Eigið fé (11.200 x 51,25%)+ 10.000 .... 15.740
21.200
Eigið fé félagsins er því kr. 59.990 (44.250
+ 15.740). Eignarhluti M hf. er 85% og er
verðmæti hans þá kr. 50.990 (59.990 x 85%).
Eftirfarandi færslu þarf M hf. að færa í
bókum sínum til að leiðrétta fjárfestingar-
reikning sinn.:
Fjárfesting í dótturfélagi (50.000-12.750) 38.240
Óráðstafað eigið fé ................ 38.240
3.3. Endurmat fastafjármuna og verðbreyt-
ingarfœrsla.
íslenskar reikingsskilaaðferðir eru frá-
brugðnar erlendum aðferðum varðandi
endurmat fastafjármuna og verðbreytingar-
færslu. Erlendis eru fastafjármunir í flestum
tilvikum færðir á upphaflegu kostnaðarverði,
en skv. íslenskum aðferðum eru þeir endur-
metnir á hverju ári og er endurmatshækkunin
færð í endurmatsreikning meðal eiginfjárliða
í efnahagsreikningi. Verðbreytingarfærsla á
sér einnig mótbókun á endurmatsreikningi.
Slíkt endurmat hefur á ýmsan hátt áhrif á
samstæðureikningsskil, en þarf þó ekki að
skapa nein vandamál.
Hér að framan var lagt til að móðurfélag
færði eignarhluta sinn í dótturfélagi skv.
hlutdeildaraðferðinni, en með þeirri aðferð á
fjárfestingarreikningur móðurfélagsins alltaf
að sýna hlutdeild þess í eigin fé dótturfélags-
ins. Hins vegar breytir endurmat fastafjárm-
una og verðbreytingarfærsla í dótturfélagi
endurmatsreikningi þess og gerir um leið
fjárfestingar móðurfélagsins rangan. Til þess
að leiðrétta fjárfestingarreikning sinn verður
móðurfélagið að gera eina færslu í bókhaldi
sinu sem færir upp fjárfestingarreikninginn
um hlutdeild þess í endurmatsbreytingu dótt-
urfélagsins. Mótbókun þessarar færslu yrði
færð á endurmatsreikning móðurfélagsins.
21