Tímarit um endurskoðun og reikningshald - 01.02.1985, Blaðsíða 24

Hlutdeild minnihluta í endurmatsbreytingu
dótturfélagsins er síðan færð upp í jöfnunar-
færslu (a) við gerð samstæðuársreiknings.
Við notkun á kaupaðferð hérlendis við
færslu á fjárfestingum í öðrum félögum
kemur eitt atriði til viðbótar til álita varðandi
endurmat fastafjármuna. Eins og lýst var í
kafla 2.1. er framkvæmt ákveðið endurmat á
þeim eignum sem keyptar eru við fjárfestingu
í öðrum félögum þar sem viðkomandi eignir
eru færðar í gangverð við kaup. Endurmat
þetta er fært sérstaklega í jöfnunarfærslu við
gerð samstæðuársreiknings og afskrifað sam-
kvæmt ákveðnum reglum. Hér vaknar sú
spurning hvort endurmeta eigi viðkomandi
endur mat eða ekki. Hér er lagt til að slíkt
endurmat sé framkvæmt til samræmis við
reikningsskilavenjur, án þess þó að lagður sé
neinn dómur á það hvort slíkt sé hið eina rétta
eða ekki.
Færsla sem gerð yrði í bókhaldi móðurfé-
lagsins vegna þessa endurmats yrði færð á
fjárfestingarreikning móðurfélagsins með
mótbókun á endurmatsreikning. í þessu
sambandi verður að gæta þess að breyta
verður upphaéð árlegra afskrilfta til samræmis
við endurmatsbreytingu hvers árs.
Búast má við að viðbótarendurmat það
sem nefnt var hér að framan verði mjög
óverulegt, eða jafnvel alveg sleppt við kaup
á eignarhlutum hérlendis þar sem framkvæmt
er árlegt endurmat á fastafjármunum.
3.4. Viðskiptavild. (goodwill).
Við kaup á eignarhlutum í öðrum félögum
er mjög algengt að kaupverð við komandi
eignarhluta sé ekki hið sama og bókfært verð
þeirra eigna sem á bak við viðkomandi
fjárfestingu standa. Skv. bandarískum regl-
um er þessurn mismuni eytt með því að færa
keyptar eignir upp í gangverð þeirra. Það sem
síðan kann að vera afgangs er fært sem
viðskiptavild. Hérlendis eru ekki til neinar
ákveðnar reglur um meðferð á viðskiptavild.
Skv. íslenskum skattalögum er viðskiptavild
ekki skattskyld eign og afskrift hennar er ekki
viðurkennd sem frádráttarbær gjöld.
Þar sem engar reglur eru til hérlendis um
meðferð á viðskiptavild koma þrír möguleik-
ar til greina:
1. Afskrifa yfir ákveðið tímabil.
2. Afskrifa að fullu á kaupári með mótbókun
á óráðstafað eigið fé.
3. Engin afskrift tekin.
1. Árleg afskrift:
Þessi lausn felur í sér þá forsendu að
viðskiptavild rýrni að verðgildi með tíman-
um. Þessi aðferð hefur verið gagnrýnd mjög
og í því sambandi bent á að það sé alls ekkert
víst að viðskiptavild rýrni með tímanum. Hjá
mörgum félögum getur hún sífellt verið að
aukast. Einnig hefur verið bent á að nánast
er ógerlegt að meta hve mikið viðskiptavild
rýrni í raun á einhverju tímabili. Hér ber að
hafa í huga að sú viðskiptavild sem myndast
við kaup félags á eignarhluta í öðru félagi er
afgangsstærð, en ekki vísindalega útreiknuð
tala.
Skv. bandarískum reikningsskilavenjum
(APB opinion nr. 17) er gert að skyldu að
afskrifa viðskiptavild á ekki lengri tíma en 40
árum.
2. Afskrifa að fullu á kaupári.
Líta má á þessa lausn sem róttæka útgáfu
af lið 1 hér að framan, þ.e. árlegri afskrift.
Helstu rök fyrir þessari leið eru þau vandamál
sem það skapar að skýra þeim lesendum
ársreikninga, sem ekki hafa mikinn skilning
á reikningsskilum, frá tilurð viðskiptavildar
og fyrir hverju hún stendur. Ef viðskiptavild
er afskrifuð á kaupári er þetta vandamál úr
sögunni.
3. Engin afskrift.
Ef þessi aðferð er valin spara menn sér
vangaveltur um hvaða afskriftareglum eigi að
22