Tímarit um endurskoðun og reikningshald - 01.02.1985, Síða 36

helstu viðfangsefni endurskoðenda. Þá vil ég
snúa mér að því að ræða í nokkrum atriðum
á hvern hátt endurskoðendur hafa verið búnir
undir það, að fást við þau viðfangsefni, sem
ég nefndi.
Árið 1926 voru samþykkt á Alþingi lög um
löggilta endurskoðendur og þau staðfesti
Kristján 10., af Guðs náð konungur Islands
og Danmerkur, eins og þá var ritað. Pað var
þó ekki fyrr en þremur árum síðar, að fyrstu
menn hlutu löggildingu í endurskoðun á
íslandi en í 4. gr. reglugerðar um nefnd lög
var ákveðið, að fyrsta prófnefndin fengi
löggildingu án prófa. í nefndinni áttu sæti
Björn E. Árnason, Jón Sívertsen og Jón
Guðmundsson, sem var fyrsti formaður
nefndarinnar. Til gamans má geta þess, að
þeir félagar voru beðnir að semja drög að
reglugerðinni en þeir voru ekki sammála um
hvort þeir skyldu veita sjálfum sér löggildingu
án prófa eða ekki, en það varð þó úr. Þetta
mun vera fyrsta ágreiningsefni prófnefndar
löggiltra endurskoðenda en ekki mun alltaf
hafa ríkt lognmolla á þeim bæ síðan.
Af lestri fundargerðarbókar prófnefndar
löggiltra endurskoðenda, en í þá merku bók
var fyrst ritað 26. febrúar 1929, er mér ljóst,
að það hafi verið kappsmál nefndarinnar
strax í upphafi að stuðla að eins góðri mennt-
un fyrir verðandi endurskoðendur og kostur
var. Mér virðist mega skipta þróun menntun-
armála endurskoðenda í þrjú tímabil.
Á fyrsta tímabilinu, sem stóð frá 1926 til
1947 var þó hvorki boðið upp á formlega
menntun af hálfu prófnefndarinnar né ann-
arra, og urðu menn því sjálfir að ákveða
hvernig undirbúningi skyldi háttað. Á þessu
tímabili þurttu prófmenn, á grundvelli þágild-
andi laga, að standast bæði verklegt og
bóklegt próf. Fyrst var lagt fyrir verklegt
próf og þurftu menn að standast það til að fá
að gangast undir bóklega prófið. Verklega
prófið fór þannig fram, að prófmenn skyldu
senda til prófnefndar eitt, stundum tvö verk-
efni, sem þeir höfðu leyst án aðstoðar ann-
arra. Þá lagði prófnefndin fyrir prófmenn
tvö, eða þrjú verkefni, sem þeir áttu að leysa
á viðunandi hátt. Oftast mun prófnefndin auk
þess hafa kallað menn fyrir til munnlegrar
yfirheyrslu um verklegu prófin. Pað er eftir-
tektarvert í þessu sambandi, að ekki virðist
hafa verið prófað í endurskoðun, þrátt fyrir
fyrirmæli laga. Það kann þó að hafa verið gert
í munnlegum prófum, en þess er ekki getið í
fundargerðum.
Eins og ég sagði áðan var bóklega prófið
tekið þegar menn höfu leyst verklega prófið
á fullnægjandi hátt að mati prófnefndar. Það
var bæði munnlegt og skriflegt og prófað var
í: 1) almennri viðskiptafræði 2) verslunarrétti
og 3) verslunarreikningi. í reglugerð um
prófin var ekki að finna ítarlega lýsingu á því,
hvað fólst í þessum greinum. Um almenna
viðskiptafræði var þó tekið fram, að umsækj-
endur skyldu m.a. þekkja í höfuðatriðum til
upphafs og þróunar verslunar og réttinda og
skyldna verslunarstéttarinnar. Þessar kröfur
koma nú nokkuð spánskt fyrir sjónir og
heldur þykir mér rýr skilgreiningin á við-
skiptafræði.
Ekki var um formlegt nám að ræða til
undirbúnings þessum prófum. Prófnefndin
barðist hins vegar fyrir því, eins og fram kom
í ræðu Björns E. Árnasonar, sem hann flutti
á 25 ára afmæli félagsins, 16. júlí 1960. Björn
skýrði þá frá því, að tilraun hafi verið gerð til
að fá opinberan stuðning til menntunar
endurskoðenda á árinu 1937, en sú tilraun
mistókst. Félag endurskoðenda fékk síðar
prófessor Gylfa Þ. Gíslason til að standa fyrir
námskeiðum fyrir verðandi endurskoðendur
og hófst hið fysta 1947 og bar félagið
kostnaðinn af því. Og með þessu námskeiða-
haldi hófst annað tímabil í þeirri sögu mennt-
unarmála endurskoðenda, sem hér er rakin.
Þetta tímabil stóð frá 1947 til 1976. Sá góði
árangur, sem fékkst af fyrsta námskeiðahald-
inu varð m.a. til þess, að ný lög voru
samþykkt á Alþingi 1953 um löggilta endur-
skoðendur. Með þessum lögum og þeirri
34