FLE blaðið - 01.07.2010, Blaðsíða 10
síðsumars 1948. Þar var þá í ráðherrastóli Jóhann Þ. Jósefsson,
sá sem ötulast hafði barist fyrir málstað Óskars Sigurðssonar
þremur árum áður. Ráðuneytið leitaði umsagnar prófnefndar
löggiltra endurskoðenda sem fór yfir umsókn Baldurs og
fylgigögn með henni áður en hún komst að þeirri niðurstöðu að
engar forsendur væru til að veita honum löggildingu án prófs
og notaði tækifærið til að beina þeirri áskorun til ráðuneytisins
að löggilda engan mann framvegis nema sá hinn sami hefði
áður staðist löggildingarpróf. Enda þótt prófnefndarmenn álitu
að Baldur skorti mjög reynslu af endurskoðunarstörfum féllust
þeir á að heimila honum að þreyta löggildingarpróf og um
miðjan desember 1948 tilkynnti atvinnumálaráðuneytið Baldri
að löggildingu fengi hann ekki, en ætti þess kost að reyna sig
við prófin.
Þegar verkleg löggildingarpróf voru haldin í Reykjavík dagana 13.
til 15. janúar 1950 var Baldur Guðlaugsson meðal prófmanna,
en á síðasta degi prófanna greindi hann prófnefnd bréflega
frá því að hann gengi frá prófi. Voru úrlausnir hans því ekki
metnar til einkunna. Þótt svona tækist til við löggildingarprófin
var Baldur Guðlaugsson enn á því að öðlast löggildingu sem
endurskoðandi og um haustið endurnýjaði hann málaleitan
sína við stjórnarráðið í tveimur bréfum. Að þessu sinni voru
undirtektir atvinnumálaráðuneytisins jákvæðar og ekki var
leitað umsagnar prófnefndar löggiltra endurskoðenda, svo séð
verði, enda lá álit hennar á málefnum Baldurs fyrir. Efst á síðara
umsóknarbréf hans er ritað með bláu bleki: „Sþ. staðbundna
löggildingu á Akureyri og í Eyjafj. sýslu. BBen." Sá sem þar
ritaði mun hafa verið Bjarni Benediktsson, sem fjallaði um málið
enda þótt hann gegndi embætti utanríkis- og dómsmálaráðherra
í þeirri ríkisstjórn sem þá starfaði. Baldri Guðlaugssyni var send
formleg tilkynning ráðuneytisins um löggildingu hans nokkrum
dögum síðar.
Eftir því sem næst verður komist varð Baldur Guðlaugsson
síðastur manna til að hljóta löggildingu sem endurskoðandi
án þess að hafa lokið a.m.k. verklegu löggildingarprófi. Þrír
einstaklingar, allir búsettir á Akureyri, sóttu eftir slíkri löggildingu
atvinnumálaráðuneytisins árin 1952-1953, en umsóknum þeirra
var hafnað.
Á þröskuldi Háskólans
Löggildingarpróf og málefni þeim tengd hvíldu að
sjálfsögðu mest á prófnefnd löggiltra endurskoðenda og
atvinnumálaráðuneytinu en FLE lét þessi mál einnig til sín taka,
enda heildarhagsmunir félagsmanna í húfi. Ekki fer á milli mála
að forystu FLE þótti mjög miður farið þegar ráðherrar tóku að
löggilda sem endurskoðendur einstaklinga sem ekki höfðu
lokið tilskildum prófum. Skipti þá engu þótt löggildingin væri
þeim takmörkunum háð að þeir sem hana hlutu höfðu einungis
heimild til að rækja endurskoðunarstöfin á afmörkuðum
landsvæðum.
Þegar árið eftir að FLE var stofnað tóku félagsmenn að huga
að því að koma til leiðar breytingum á lögum um löggilta
endurskoðendur. í lok árs 1936 var fært inn í fundargerðabók
FLE uppkast að frumvarpi til nýrra laga um löggilta
endurskoðendur sem félagsmenn höfðu komið sér saman um,
en Björn E. Árnason, formaður fólagsins og prófnefndarmaður,
mun hafa átt drýgstan þátt í samningu þess. Áhrifamestu
breytingarnar sem félagsmenn FLE töldu á árunum 1936-1937
að gera þyrfti á lögum um löggilta endurskoðendur lutu að
menntun þeirra og undirbúningi fyrir löggildingarpróf. Var þeim
Framsýni hefur einkennt stjórn FLE í gegnum tíðina
vel Ijóst að lögum og reglugerð væri áfátt hvað þetta snerti
og möguleikar prófnefndar til að gera viðhlítandi kröfur um
menntun endurskoðenda væru helst til takmarkaðir. Við þessu
vildu FLE-félagar bregðast með því að festa í lög að þriggja ára
starfstími hjá löggiltum endurskoðanda yrði forsenda þess að
geta gengið undir löggildingarpróf og að ófrávíkjanlegt skilyrði
fyrir því að hljóta löggildingu sem endurskoðandi yrði að
standast lágmarkskröfur í löggildingarprófum. Með því var að
sjálfsögðu ætlunin að girða fyrir það að ráðherra veitti öðrum
löggildingu en þeim sem sannað höfðu hæfni sína og kunnáttu
með prófi. Frumvarpsuppkastinu, sem í raun var fullsamið
frumvarp, var komið á framfæri við allsherjarnefnd Alþingis í
því skyni að það yrði grundvöllur lagafrumvarps sem flutt yrði á
þinginu að tilhlutan nefndarinnar, en því hafnaði allsherjarnefnd
í mars 1937 og benti á atvinnumálaráðherra sem réttan aðila til
slíkra verka.
Næstu árin var hljótt um menntamál endurskoðenda á
vettvangi FLE, enda virtist sem það sjónarmið hefði hlotið fulla
viðurkenningu allra hlutaðeigandi aðila að lögum og reglum yrði
fylgt í hvívetna við undirbúning og framkvæmd löggildingarprófs
og löggilding ekki veitt öðrum en þeim sem hefðu staðist próf.
En jafnskjótt og líkur virtust á að breyting yrði á framkvæmd
löggildingar vöknuðu umræður um menntamál fagstéttarinnar
á nýjan leik.
Sem fyrr var Björn E. Árnason í forystu á þessum vettvangi,
en hann hafði verið manna áhugasamastur um að gerðar yrðu
viðhlítandi menntunarkröfur til löggiltra endurskoðenda, allt frá
því að hann átti hlut að því að semja fyrstu reglugerðina um
próf þeirra og verksvið.
Haustið 1944, þegar umsókn Óskars Sigurðssonar um
löggildingu án prófs var til umfjöllunar hjá prófnefnd og
atvinnumálaráðuneyti, greindi Björn frá því á aðalfundi FLE að
hann hefði, að gefnu tilefni, átt viðræður við Gylfa Þ. Gíslason,
dósent við Laga- og hagfræðideild Háskóla Islands, um það
hvort unnt væri að koma því til leiðar að Háskólinn annaðist
10 • FLE blaðiðjúlí2010