Ráðunautafundur - 20.02.1996, Síða 259

251
kerfi byggðu á því að gefa tiltölulega vel skilgreinda lýsingu á gripnum sem til skoðunar var.
Fyrirmyndir að honum munu sóttar í hliðstæð kerfi sem notuð voru á þeim tíma víða í ná-
lægum löndum. Annmarki þessa kerfis var hins vegar að þegar þessi lýsing var felld saman í
dómseinkunn voru greinilega til staðar mikil áhrif ýmissa ytri þátta og sú einkunn sem þannig
fékkst fyrir útlit kúnna hentaði ekki nægjanlega vel til dóma á sýningum.
Árið 1986 þegar annar höfundur greinarinnar tók við sýningarstarfi í nautgriparækt var
því tekinn upp nýr dómstigi sem unnin var í samvinnu við Magnús B. Jónsson. í sem stystu
máli má segja að unnið sé á sama grunni og Hjalti gerði í sínum dómstiga, en vægi eiginleika
breytt umtalsvert. Hér á eftir er gefin lýsing á þessu dómkerfi.
Erlendis hafa verið í notkun mjög breytileg kerfi við útlitsmat á mjólkurkúm. Á síðustu
árum hefur hins vegar mátt greina þar vissa þróun. Kerfi sem nokkuð lengi hefur verið notað
Vestanhafs, og við köllum línulegt útlitsmat, hefur verið að fá fótfestu æ víðar og á allra
síðustu árum verið tekið upp í flestum nálægum löndum í Evrópu. Undirstaðan í þessu kerfi er
að allir þættir sem teknir eru til skoðunar eru brotnir upp í grunnþætti og hver og einn þeirra er
metin á skala með gildum frá 1 til 9. Það sem hins vegar er frábrugðið með þessu kerfi og
ýmsum eldri dómkerfum er að einkunnir sem hér eru gefnar segja ekki til um gæði (hvað er
best eða æskilegast) og þess vegna er ekki hægt að fá neina heildarmynd af gripnum með að
leggja saman dómstigin eins og mörg eldri kerfi byggja á.
Á síðustu árum hafði verið stuðst við mikla einföldun sem byggði á hugmyndum frá
þessu kerfi við skoðun á kvígum. Ljóst var að áhugavert var að kanna hvort ekki mætti skapa
traustara dómkerfi fyrir útlitsmat kúnna með að byggja upp línulegt útlitsmat fyrir íslenskar
kýr.
í Danmörku hefur línulegt mat nýverið verið tekið upp. Við uppbyggingu hér var skýrsla
þeirra mjög höfð til hliðsjónar. Hér er ástæða til að tilgreina rök þeirra fyrir breytingu á
dómkerfi.
- Matið er hlutlægara en eldra kerfi.
- Niðurstöður eru meira lýsandi fyrir systrahópa.
- Að samsettir eiginleikar eru brotnir niður í undirþætti þannig að kostir og gallar koma
enn skýrar í ljós.
- Kynbótamat verður nákvæmara.
- Niðurstöður henta vel í ræktunarskipulagi á einstökum búum.
- Línulega kerfið er auðlærðara.
- Línulega kerfið er vel skilgreint á alþjóðlegum vettvangi.