Dagblaðið Vísir - DV - 09.12.2016, Síða 18

Helgarblað 9.–12. desember 201618 Umræða
MagnesíuM Kísill
Hin fullkomna tvenna
fyrir Heilsu og fegurð
Óháðir menn
n Og bæjarins verstu og jafnaðarmennska
É
g var beðinn um að koma
um daginn á aðventustund
í kirkju Óháða safnaðarins
á horni Stakkahlíðar og Há-
teigsvegar, en þaðan á ég
góðar barnsminningar, bæði frá
Sunnudagaskóla með séra Emil
Björnssyni og frá leikskólaárum
í austurkjallara sömu byggingar.
Nú er þar prestur gamall kunn-
ingi frá háskólaárum, séra Pétur
Þorsteinsson, mörgum vel kunnur
fyrir frumlegt orðaglens, svo að ég
kom þar með ánægju á sunnudags-
kvöldi og heyrði meðal annars hinn
afbragðsfína Gradualekór syngja
metnaðarfulla dagskrá.
Ég hafði frjálsar hendur með
mitt erindi, þó hafði þess verið
getið að gaman væri að heyra eitt-
hvað minnst á jólagjafir, svo ég hóf
spjallið á að vera svo hégómlegur
að lesa upp úr eigin bók, reyndar
gamalli, eða Gulleyjunni, sem er
hálfur grunnurinn undir sýningu
Þjóðleikhússins sem nú er í gangi,
þ.e.a.s. söngleiknum Djöflaeyjunni,
en þar segir meðal annars:
„Í Gamla húsinu voru jólin tekin
alvarlega. Tommi vann ekki, Lína
spáði hvorki í spil né bolla, Baddi
drakk ekki, Dollí lét Danna í friði.
Einu verkin sem unnin voru fyrir
utan þrifaböðin, ef þeim varð við-
komið (yfirleitt var botnfrosið í
baðkarinu úti í vaskahúsi á þessum
árstíma) voru góðverkin.
Góðverkin: Þegar búið var að
skreyta húsið svo að veggirnir
voru orðnir eins og kóralrif var af-
gangsskrautið gefið fátæka fólk-
inu í bröggunum allt í kring. Prúð-
búin sendinefnd skundaði hlaðin
gjöfum um hverfið. Drykkfelldri
ekkju sem aldrei hafði keypt jóla-
tré afhenti Baddi tveggja feta háan
jólatréstopp. Öðru heimili þar
sem húsbóndinn hafði drukkið út
sparisjóðinn sem konan önglaði
saman fyrir jólamatnum gaf Dollí
borðskreytingu sem traustustu
eikar borð hefðu svignað undan.
Gréta litla, kona Hreggviðs kúlu-
varpara, fékk dyrakrans með
fæðingunni í Betlehem. Krossinn
var negldur á krossviðarplötu sem
skorðuð hafði verið fyrir dyrunum í
stað hurðarinnar sem húsbóndinn
molaði í drykkjuæði nokkrum dög-
um fyrr. Sæunn kattakelling fékk
mistilteina.“
Tvíburarnir – Bæjarins verstu
Eftir að hafa ákveðið að lesa þetta,
þar sem vandræði fólks í bröggum
eru skoðuð í aðeins kómísku ljósi
hefðbundinnar þriðjupersónu-frá-
sagnar varð mér hugsað til manns
sem hafði samband við mig löngu
eftir að Gulleyjan og þær bækur
komu út, því hann hafði áhuga á að
bera undir mig sína sögu. Höfund-
ar fá oft þannig tilmæli, og maður
hefur svona varann á sér með að
fara að eyða tíma í erindisleysu,
en sá sem sneri sér til mín í þetta
sinn talaði þannig að það vakti
áhuga minn. Við hittumst yfir kaffi
og hann sagði mér fyrst að hann
hefði lesið Djöflaeyjutrílógíuna
um Thulekampinn og að hann hafi
þekkt umhverfið og tímabilið og
frásagnarefnið; jafnvel fyrirmyndir
að persónum. Og að sjálfur hafi
hann alist upp á svipuðum slóðum.
Sagan hans reyndist mögnuð:
hann fæddist árið 1946, eitthvað
tæpum níu mánuðum eftir að
megnið af ameríska setuliðinu
kvaddi Ísland í stríðslok, meðal
annars faðir hans. Þá var móðir
þess sem sagði mér frá, ung reglu-
söm verkakona, ólétt af tvíburum;
viðmælanda mínum og bróður
hans. Móðirin var með lasna móður
sína á framfæri og eignaðist svo
drengina sína. Hún bjó við þannig
kjör að húsnæðið sem hún réð við
var lekur gamall kofakjallari vest-
ur í bæ, við hlið Camp Knox. Þar
var hvorki heitt rennandi vatn né
miðstöðvarkynding, bara kolaofn
við einn vegginn og svo úti kamar,
sem fauk um koll í hvassviðrum.
Og húsnæðið lak þannig að í rign-
ingum þurfti að dreifa krukkum og
fötum og koppum um öll gólf til að
taka við vatninu. Móðirin sinnti þó
drengjunum og þeir komu læsir
og bráðgerir í Melaskóla þegar
þeir höfðu aldur til, og voru settir
beint í besta bekkinn. Þeir höfðu
enn ekki gert sér grein fyrir að þeir
væru eitthvað öðruvísi, og líkaði
vel við skólafélaga – buðu meira að
segja einhverjum heim. Bekkjar-
bræður komu í heimsókn einn
rigningardaganna þegar vaska-
fötunum hafði verið dreift undir
lekann. Og gestkomandi drengirnir
urðu furðu lostnir, og flúðu svo er
þeir þurftu að komast á klósett,
og var bent á hrörlegan útikamar-
inn. Tvíburadrengirnir skildu síðan
hvað bekkjarfélögunum hafði þótt
skrýtið við þeirra heimilisaðstæður
þegar þeir fengu svo að sjá heim-
ili hinna, í höllunum við Ægissíð-
una og þar í kring. Að auki var hleg-
ið að því í besta bekknum í Meló að
tvíburarnir vissu ekki hvað pabbi
þeirra héti; hann mun hafa heitið
annaðhvort William að fornafni
eða Williams að eftirnafni – frekari
upplýsingar voru ekki um hann.
Tvíburarnir skildu líka fljótt að
þeir tilheyrðu ekki heimi hinna
barnanna og myndu aldrei verða
samþykktir í þeirra hóp; fóru
að vanrækja skólann og sækja
félagsskap annað, fullir mótþróa og
beiskju auðvitað, og í stuttu máli lá
leið þeirra fljótt niður á við. Strax
á unglingsárum var það drykkja,
læknadóp, innbrot og smáglæpir,
og svo ævi með æ meiri drykkju,
útskúfun og örvæntingu.
Það var semsé annar þessara
bræðra sem hafði samband við
mig, þá hátt á sextugsaldri, og bú-
inn loksins að bíta af sér neysluna.
Ég fann fljótt að þessi maður –
Hreinn Vilhjálmsson – myndi
sjálfur geta skrifað, og það gerði
hann; „skálduð ævisaga“ hans
kom út 2005 hjá Máli og menningu
undir titlinum „Bæjarins verstu.“
Mér var sýndur sá heiður að fá eftir
mig tilvitnun á kápunni þar sem
meðal annars stendur: „Hann óð
gegnum fjóshaug mannlífsins en
sagan hans glitrar eins og perla.“
„Stimplaði sig út“
Þess má geta að tvíburabróðir
Hreins hét Leifur. Hann reyndi líka
Einar Kárason rithöfundur skrifar
Þér að segja
Saga Alþýðuflokksins „Þetta er sagan um baráttu fátækrar alþýðu fyrir því að geta
lifað mannsæmandi lífi.“
„Og gestkomandi
drengirnir urðu
furðu lostnir, og flúðu svo
er þeir þurftu að komast
á klósett, og var bent á
hrörlegan útikamarinn.