Dagblaðið Vísir - DV - 09.12.2016, Qupperneq 28

Helgarblað 9.–12. desember 201624 Fólk Viðtal
Glæsibær · Sími: 571 0977 · Opið 10-18 · www.deluxe.is
Fjölbreyttar vörur og úrval meðferða
Andlitsbað með lúxusmaska eftir húðgerð hvers og eins, þar sem leitast er eftir því að ná fram því besta
fyrir húðina þína með hágæða vörum. Frábær slökun og vellíðan.
einfaldlega að einhverju öðru. Þess
vegna lifir hún allt, það skiptir ekki
máli hvaða nýju frásagnarform koma
fram: kvikmyndin, útvarpsleikritið,
sjónvarpsmyndin, tölvuleikurinn.
Í dag eru það kannski frekar kvik-
myndirnar sem eru í ákveðinni
kreppu. Tölvuleikjabransinn er far-
inn að velta svipuðum upphæð-
um og þær. Kvikmyndin er að reyna
að bregðast við því, til dæmis með
þessum risa-ofurhetjumyndum þar
sem er verið að reyna að skapa upp-
lifun sem eingöngu er hægt að fá í
kvikmyndasalnum. Á sama tíma er
bygging frásagna í kvikmyndum að
breytast, formið er að breytast – mað-
ur sér að margir eldri kvikmynda-
gagnrýnendur eru ekki að ná þessu
og eru mjög pirraðir. Það hriktir í
hinni aristótelísku frásagnarbyggingu
einfaldlega vegna þess að tölvuleik-
urinn hefur hana ekki. Þetta finnst
mér mjög spennandi! Kannski er þá
óvæntur samgangur milli þess sem
skáldsagan og tölvuleikurinn getur –
en kvikmyndin getur ekki. Þar verða
jafnvel til óvæntir bandamenn.“
Hefur þú eitthvað verið að spila
tölvuleiki?
„Nei, ég veit ekki neitt um
tölvuleiki! Ég hef aðeins reynt að
spila þá en er mjög vondur í því.
Ég átta mig hins vegar á því hversu
ólík frásagnarleg bygging þeirra er
þessari niður njörvuðu aristótelísku
byggingu kvikmyndarinnar.“
Það eru til merkilegri
tæki en síminn
Ég er sofandi hurð ber undirtitilinn
Vísindaskáldsaga og segist Sjón
alltaf haft áhuga á slíkum sögum og
lesið samhliða öðrum bókmenntum
frá upphafi: bækur um Tom Swift og
Bob Moran í æsku og svo skáldsög-
ur frumkvöðlanna Arthur C. Clarke,
Robert Henlein, Isaac Asimov síðar
meir. Þá hafi hann í seinni tíð orðið
fyrir miklum áhrifum frá J.G. Ballard,
William S. Burroughs og umfram allt
Philip K. Dick. „Hann er líklega einn
af mínum allra mestu uppáhalds-
höfundum og Ubik ein af mínum
uppáhaldsbókum. Ég held að Dick
verði einn af höfundum 20. aldar
sem muni lifa áfram, enda tókst hon-
um að segja hluti sem engum öðrum
hefur tekist,“ segir Sjón.
Síðasti hluti nýju bókarinnar
varpar fram framtíðarsýn sem mörg-
um gæti þótt ógnvænleg – þar sem
dramb íslenskra vísindamanna leið-
ir til stjórnlausrar tækniþróunar sem
hefur geigvænleg áhrif á mannlegt líf.
Ertu svartsýnn á framtíð manneskj-
unnar og samband hennar við tækn-
ina? Og í þessu samhengi rifjast upp
fyrir mér að þú notar ekki farsíma! Af
hverju er það?
„Ég er ekkert andtæknisinnaður
þótt ég noti ekki farsíma. Það eru til
miklu merkilegri tæki en hann. Ég lifi
í mikilli sátt við tæknina,“ segir Sjón
og hlær.
„Það er hins vegar alveg á hreinu
að það er farin af stað atburðarás sem
er úr okkar höndum að mestu leyti,
þar á ég við loftslagsbreytingarnar.
Það er hin stóra atburðarás í okkar
lífi, en af því að hún er ósýnileg þá
höldum við að hún sé ekki að eiga
sér stað. Það er engin skemmtisaga,
en ég er bjartsýnn og trúi því ein-
læglega að eitthvað sé hægt að gera.
Afstaða manns til þess veltur hins
vegar á því hvort maður telji einhver
verðmæti í manneskjunni. Ef við
teljum að maðurinn sé þess virði að
viðhalda honum þá verðum við að
gera eitthvað strax en ef við teljum
eðlilegt að hann hverfi þá segjum við
bara: þetta er bara gangurinn.
Við erum líka búin að setja af stað
þróun í gervigreindartækni sem er
bara tímaspursmál hvenær við miss-
um úr höndunum – og svo munum
við að öllum líkindum missa erfða-
tæknina úr höndunum. Þannig er
bara saga mannsins,“ segir Sjón
en lýsir afstöðu sinni frammi fyrir
þessari framtíð sem einhvers konar
myrkum taóisma.
Hugsar en skrifar ekkert
Og talandi um framtíðina, þá er Sjón
um þessar mundir að vinna að verki
sem verður hluti af svonefndu fram-
tíðarbókasafni skosku listakonunn-
ar Katie Peterson. Lítill skógur er
ræktaður í hundrað ár fyrir utan Ósló
í Noregi, á sama tíma skrifa hundrað
höfundar jafn marga texta (einn á ári)
sem verða geymdir í lokaðri hirslu. Að
hundrað árum liðnum verður hirslan
opnuð og textarnir prentaðir á pappír
sem verður unninn úr trjánum. Sjón
er þriðji rithöfundurinn sem er boð-
ið að taka þátt í verkefninu, en áður
höfðu hinir heimsþekktu höfundar
David Mitchell og Margaret Atwood
verið valin til að taka þátt.
„Tveimur mánuðum áður en
Katie hafði samband við mig hafði
ég einmitt verið að teygja þessa bók
út í ystu myrkur framtíðar. Ég er hins
vegar ekki búinn að skrifa neitt frá
því að ég kláraði hana í júní. Það er
reyndar ekkert óvenjulegt fyrir mig.
Ég skrifa ekki daglega heldur í lot-
um. Þá fer ég yfirleitt á Eyrarbakka,
tek kannski tvær vikur þar sem ég
skrifa í 16 tíma á dag. Þess á milli er
ég bara að hugsa. Undanfarið hef ég
því verið að hugsa um söguna – já,
það verður sennilega saga – sem ég
ætla að setja í framtíðarbókasafnið. Á
hverjum degi sest ég og hugsa, skrifa
ekki neitt niður en hugsa bara. Það
skiptir mjög miklu máli að skrifa ekki
neitt og vinna bara í kollinum. Núna
er ég því að reyna að prjóna ýmislegt
í kringum ákveðna grunnhugmynd
sem ég fékk fyrir rúmum mánuði,“
segir Sjón. Hann segir verkefnið upp-
haflega hafa virkað auðvelt, en hins
vegar hafi það knúið hann til að velta
fyrir sér eigin skáldskap á annan hátt
en áður.
„Þetta er ansi snúið. Þetta gerir
mig sem höfund mjög meðvitaðan
um mig, hvernig ég vinn og hverju ég
er háður sem höfundur. Það er mjög
skrýtið að skrifa verk og geta ekki
gengið að því vísu hvaða sameig-
inlega tilvísanaheim maður á með
hugsanlegum lesanda – ekki man
ég hver var forsætisráðherra Frakk-
lands fyrir hundrað árum! Þetta hef-
ur neytt mig til að skoða hvaða tilvís-
anaheim ég er að vinna með í dag
og hvernig hann mun birtast fólki
eftir hundrað ár. Þetta er ekki svo
langt fram í tímann en nóg til að fólk
muni lifa í algjörlega öðrum heimi.
Tækninýjungar verða mjög hraðar
á næstu áratugum. Verkefnið eigin-
lega lætur mann hugsa fram í tím-
ann, hugsa um samspil framtíðar,
fortíðar og samtíðar.“ n
„Ég er ekkert andtækni-
sinnaður þótt ég noti
ekki farsíma. Það eru til miklu
merkilegri tæki en hann.
Framtíðarbókasafnið Í skóginum Nordmarka rétt fyrir utan Ósló hefur trjám verið
plantað og eftir hundrað ár verða þau notuð til að prenta út hundrað texta, meðal
annars eftir Sjón og heimsþekkta kollega hans.
Góleminn Margir hafa unnið út frá
sögunni um Löwe rabbína og góleminn, hér
má sjá þá félaga eins og þeir birtast í síðustu
kvikmyndinni í þríleik þýska kvikmynda-
gerðarmannsins Paul Wegener sem byggð
er á gólemsögunni.