Dagblaðið Vísir - DV - 20.12.2016, Page 32

Vikublað 20.–21. desember 201628 Menning
Bókarkápa Elsku Drauma mín
stæling á erlendu plakati
Hönnuðurinn: „Mistök af minni hálfu, sem ég harma og biðst afsökunar á“
K
ápuhönnun Jóns Ásgeirs
Hreinssonar á Elsku Drauma
mín, minningabók Sigríðar
Halldórsdóttur sem Vigdís
Grímsdóttir skráði og For-
lagið gaf út, svipar ískyggilega mikið
til plakats sem Concepcion Studios
hannaði fyrir bandarísku hljóm-
sveitina Lady Danville fyrir stuttskíf-
una Operation sem kom út árið 2012.
Bent var á líkindin í úttekt Frétta-
blaðsins á bestu og verstu bókarkáp-
um ársins og hefur málið vakið nokkuð
umtal í hönnunar- og bókaheiminum.
„Mistök af minni hálfu“
Í báðum hönnunarverkunum sem
um ræðir er sama
pastel-litapallettan
notuð, þrír mjög
svipaðir litir í mjög
svipuðum hlutföll-
um: appelsínugulur
neðst, ljósblár í miðj-
unni og grár efst, en
í efsta rammanum
eru teiknuð þrjú hvít
bólstraský og komið
fyrir á nánast sama
stað. Þar er einnig
miðjusettur skáletr-
aður rauður texti
með titli, punktalínu
undir og svo texta
með smærra letri fyrir neðan. Hægra
megin í báðum verkum er klippt inn
ljósmynd af konu í svarthvítu – í öðru
tilvikinu er það ung kona með kafara-
hjálm en hinu er það Sigríður Hall-
dórsdóttir. Á upplýsingablaðsíðu
bókarinnar kemur ekkert
fram um hvaðan þetta svip-
mót kápunnar kemur.
Vigdís Grímsdóttir, sem
ritaði bókina, tjáði sig um
málið á Facebook, og sagði
meðal annars: „Þjófnaður
er alltaf fyrirlitlegur og ætti
að dæmast sem slíkur.“ Undir
þetta tekur Auður Jónsdóttir,
rithöfundur og dóttir Sigríðar
Halldórsdóttur, og veltir fyrir
sér hvað hönnuðinum hafi
gengið til.
Kápuhönnuðurinn Jón Ásgeir
hefur lengi verið einn mikilvirkasti
kápuhönnuður landsins og er virtur
í bransanum. Hann vildi ekki tjá sig
við blaðamann DV en vísaði í tilkynn-
ingu sem hann sendi fréttastofu RÚV
um helgina: „Þarna áttu sér stað mis-
tök af minni hálfu, sem ég harma og
biðst afsökunar á.“
Óskýr mörk stælingar
og innblásturs
Hvar mörkin liggja milli réttmætrar
notkunar, innblásturs eða stolinnar
hönnunar er oft erfitt að meta. Það
er ljóst að tíðarandi, „trend“ og tíska
er mjög sterk í hönnun,
þar sem áherslan er oft
lögð á að laða fólk að
vöru frekar en einstakan
stíl. Ákveðnir fagur-
fræðilegir eiginleikar;
litir, form, letur, „effekt-
ar“, eða áferð, geta ver-
ið áberandi á tilteknum
tíma og margir gripið til
þeirra.
Eins og listamenn
beita hönnuðir jafnvel
klippimyndatækni
(e. collage) eða til-
vísunum í önnur
verk. Þegar margir
þættir hönnunar-
verks; hugmynd,
mynduppbygging
og handverkið, eru
allir mjög svipaðir
verður hins vegar
að teljast líklegt að
um stælingu sé að
ræða.
„Þetta er mjög óheppilegt,“ segir
Halla Helgadóttir, framkvæmdastjóri
Hönnunarmiðstöðvar, en vill að
öðru leyti ekki tjá sig um þetta til-
tekna mál.
Klassísk verk og myndabankar
Þegar margir notast við eða vísa í
sama verk geta margar kápur orðið
mjög áþekkar.
Þannig hefur sitj-
andi beinagrindin
framan á Rökkur-
býsnir eftir Sjón
frá árinu 2008 einnig birst á bók-
arkápum kennslubóka um líffæra-
fræði, en teikningin er eftir hollenska
málarinn Andreas Vesalius frá 16.
öld og hefur verið notuð víða síðan
þá.
Annað dæmi um líkindi sem telst
þó varla stolin hönnun er þegar not-
aðar eru svokallaðar „Stock photos“,
myndir úr þar til gerðum mynda-
bönkum, í bókarkápur eða aug-
lýsingar. Þá kaupir hönnuður eða
fyrirtæki leyfi til að nota mynd úr
bankanum, verðið er mismunandi
eftir því í hvað myndin verður not-
uð og hversu oft. Þá er hægt að borga
hærra verð og tryggja að engir fleiri
fái að nota sömu mynd. Mismun-
andi er hvort krafa sé
gerð um að vísað sé til
þess hvaðan myndin
kemur.
Oft eru slíkar
myndir settar inn í
myndskreytingu á
bókarkápu, og þarf þá
ekki að leita lengra
en í næstmest seldu
bók jólavertíðarinnar.
Framan á kápu
Ragnars Helga Ólafs-
sonar fyrir Petsamo
eftir Arnald Indriða-
son er mynd af
stúlku sem horfir yfir
hafnarsvæði. Þar hef-
ur mynd úr myndabanka ver-
ið komið inn í nýtt samhengi
í samsettri myndskreytingu.
Á titilsíðu kemur enn fremur
fram að myndin er eftir tiltek-
inn ljósmyndara og sé fengin í
gegnum tiltekinn banka.
Teiknaða myndin fram-
an á bókarkápu Gæsku eftir
Eirík Örn Norðdahl frá 2009, sem er
hönnuð af Jóni Ásgeiri, er dæmi um
kápu sem er tekin beint úr mynda-
banka og titli og nafni höfundar að-
eins bætt við. Á titilsíðu þeirrar bókar
er aðeins tekið fram hver hönnuður-
inn er, en ekki hver teiknaði myndina
eða hvaðan hún er fengin. n
Kristján Guðjónsson
kristjan@dv.is
→ Inni- og útimerkingar
→ Sandblástursfilmur
→ Striga- og
ljósmyndaprentun
→ Bílamerkingar
→ Gluggamerkingar
→ Prentun á símahulstur
→ Frágangur
... og margt fleira
Skoðaðu
þjónustu
okkar á
Xprent.is
SundaBorG 1, reykjavík / SímI 777 2700 / XPrent@XPrent.IS
Fiskur er okkar fag - Staður með alvöru útsýni
Óskum öllum okkar
viðskiptavinum
gleðilegra jóla og
farsæls nýs árs
Kvöldmatseðill á jólum og fram til nýárs!
Sennilega vinsælasti matsölustaður á Suðurnesjum
Opið alla hátíðisdaga frá kl. 18 - 22
Restaurant
Duusgata 10 • 230 Keflavík • Telephone 421 7080 • duus@duus.is
-við smábátahöfnina í Keflavík
Fiskur er okkar fag - Staður með alvöru útsýni
Óskum öllum okkar
viðskiptavinum
gleðilegra jóla og
farsæls nýs árs
Kvöldmatseðill á jólum og fram til nýárs!
Sennilega vinsælasti matsölustaður á Suðurnesjum
Opið alla hátíðisdaga frá kl. 18 - 22
Restaurant
Duusgata 10 • 230 Keflavík • Telephone 421 7080 • duus@duus.is
-við smábátahöfnina í Keflavík