Dagblaðið Vísir - DV - 09.06.2017, Blaðsíða 16

16 Helgarblað 9. júní 2017fréttir - erlent
N
ú um stundir eru fimmtíu
ár liðin síðan ein frægasta
plata poppsögunnar kom
út. Sgt. Pepper's Lonely
Hearts Club Band kom út
26.  maí 1967 og er platan af mörg-
um talin hafa valdið straumhvörfum
í sögu popptónlistar.
Óhætt er að segja að umslag
plötunnar, albúmið, hafi sömuleiðis
valdið straumhvörfum. Að mörgu
leyti voru Bítlarnir brautryðjendur
í þróun plötuumslaga, sem með tíð
og tíma urðu flókin listaverk og hluti
af plötunni í stað þess að vera svip-
laus hulstur utan um innihaldið.
Með umslagi Sgt. Pepper's Lonely
Hearts Club Band var bryddað upp á
nokkrum nýjungum sem síðar urðu
algengar. Á meðal þess sem taldist
til nýlunda var að lagatextana var að
finna á bakhlið umslagsins.
Braut blað að mörgu leyti
Til að byrja með er vert að minnast á
þær nýjungar sem umslagið og inni-
hald þess bryddaði upp á. Umslagið
var með glansáferð sem hafði ekki
tíðkast fyrr. Það var tvö- falt þannig
að hægt var að opna það og þar blasti
við mynd af fjórmenningunum.
Ástæðan fyrir því var sú að Bítlarnir
hugðust hafa plötuna tvöfalda, eins
og sagt er, en það gekk ekki eftir. Á
baki umslagsins gat að líta texta allra
laga plötunnar og var þar um enn
eina nýjung að ræða. Innra umslag
plötunnar var í fyrstu útgáfu hennar
ekki hvítt eins og algengt var á þeim
tíma heldur var það með ofskynj-
unarskotnu mynstri sem hollenskir
listamenn, The Fool, hönnuðu. Þess
má geta að upphaflega hugðust Bítl-
arnir láta The Fool hanna umslagið,
en horfið var frá þeirri hugmynd.
„Brúnir pappírspokar
fyrir Sgt. Pepper“
Síðast en ekki síst var að finna með
plötunni útklippimyndir; yfirvara-
skegg, myndakort, strípur að hætti
hermanna, merki sem líktust nælu-
merkjum og fleira. Reyndar hafði
það verið upphafleg ætlun Bítlanna
að láta fylgja með einkennismerki,
blýanta og annað smávægilegt
sem tengdist Sgt. Pepper, en það
reyndist of kostnaðarsamt þegar
upp var staðið. Reyndar hugnaðist
Brian Epstein umboðsmanni Bítl-
anna umslagið ekki betur en svo að
hann lét Nat Weiss, sem hafði yfir-
umsjón með varningi tengdum
Bítlunum, hafa orðsendingu sem á
stóð: „Brúnir pappírspokar fyrir Sgt.
Pepper.“ Epstein voru í fersku minni
lætin sem svonefnt „Butcher Cover“
bandarísku útgáfunnar af plötunni
Yesterday and Today olli árið áður.
Heiður þeim sem heiður ber
Listræn yfirumsjón yfir umslaginu
var í höndum Roberts Fraser sem
var vel þekktur listaverkasali í Lund-
únum og rak sitt eigið gallerí. Robert
taldi Paul McCartney hughvarf með
að fá The Fool-hópinn til að hanna
umslagið og taldi að hönnun hans
myndi ekki verða langra lífdaga
auðið. Þess í stað stakk Robert upp á
„popp“-listamanninum David Blake,
sem á endanum hannaði umslagið í
félagi við konu sína. Að sögn Davids
Blake var fyrsta hugmyndin sú að
búa til senu þar sem Sgt. Pepper-
hljómsveitin léki í almenningsgarði,
en hugmyndin þróaðist síðan yfir í
hina endanlegu mynd; Bítlana í gervi
Sgt. Pepper-hljómsveitarinnar í stór-
um hópi þeirra sem töldust til hetja
þeirra. Hetjur Bítlanna voru klipptar
út í fullri líkamsstærð, en vaxmynd-
ir af Bítlunum, að láni fengnar hjá
vaxmyndasafni Madame Tussauds,
standa til hliðar við hinar raunveru-
legu fyrirmyndir.
Fólk sem við kunnum við
Hópmyndin sem prýðir umslagið
gekk undir nafninu „Fólk sem við
kunnum við“ og var listinn
fenginn frá Bítlunum.
Flestar tillögurnar komu frá
John Lennon, Paul McCart-
ney og George Harrison,
en Ringo Starr lét þetta sig
litlu varða og sagði að hann
væri sáttur við hvaðeina
sem hinir vildu. Eins og við
var að búast komu gúrú-
arnir frá George Harrison
og mörgum af hugmynd-
um Lennons var hafnað. Á
meðal þeirra sem Lennon
vildi fá, en fékk ekki, var
Adolf Hitler og kannski
ekki undarlegt að sú hug-
mynd fengi lítinn hljóm-
grunn, en reyndar var búið
að klippa út mynd af Hitler
í fullri líkamsstærð. Einnig
vildi Lennon sjá Jesú á
umslaginu, en Epstein
fannst ekki nægilega
fennt yfir þau ummæli
Lennons að Bítlarnir væru
stærri en Jesús. Mahatma
Gandhi var einnig fórnað
á þeirri forsendu að plat-
an fengist þá ekki útgefin
á Indlandi, en útgáfufé-
lagið var með útibú þar.
Lögfræðileg áhyggjuefni
Eins og gefur að skilja var ekki ein-
falt mál að ganga frá öllum lausum
endum varðandi lokahugmyndina.
Lögfræðingar EMI þurftu að hafa
samband við alla sem voru á lífi
og fá leyfi fyrir notkun af mynd af
þeim á umslaginu. Leikkonan Mae
West var í fyrstu ekki ginnkeypt fyr-
ir hugmyndinni og neitaði með
orðunum: „Hvaða erindi á ég í fé-
lagsskap einmana hjartna?“ En eftir
að Bítlarnir sendu henni persónu-
legt bréf sá hún að sér. Einn þeirra
sem leitað var til var leikarinn Leo
Gorcey, en eftir að hann fór fram
á þóknun fyrir vikið var hann fjar-
lægður hið snarasta. Mexíkóski
leikarinn Tin-Tan fór þess á leit við
Ringo Starr að sér yrði skipt út fyrir
mexíkóskt tré og varð Ringo við
beiðninni.
Kveðja til Rolling Stones
Á umslaginu getur að líta Shirley
Temple-dúkku sem klædd er í rönd-
ótta peysu. Á peysunni stendur
„Welcome the Rolling Stones“, sem
eins konar kveðja til Rolling Stones
sem var helsti keppinautur Bítl-
anna á þessum tíma. Meðlimir Roll-
ing Stones svöruðu kveðjunni með
því að vera með litlar felumyndir af
Bítlunum á næstu plötu sinni Their
Satanic Majesties Request, sem kom
út síðar það ár.
Á bakhlið umslagsins eru textar
laga plötunnar og mynd af Bítlun-
um. Þrír Bítlanna snúa fram, en Paul
McCartney snýr baki í myndavélina.
Þetta tókst sumum að túlka sem
staðfestingu á dauða McCartneys,
en orðrómur þar að lútandi hafði
lengi verið á sveimi. Önnur skýr-
ing sem kom til greina var sú að um
staðgengil hefði verið að ræða því
McCartney hefði einfaldlega verið
fjarverandi. En myndir frá myndatök-
unni sýna svo ekki verður um villst að
maðurinn með bakið í myndavélina
er í raun Paul McCartney, og ekkert
dularfullt í gangi. Platan var tilnefnd
til sjö Grammy-verðlauna á sínum
tíma og vann til fernra, þar á meðal
sem besta plötuumslag. n
kolbeinn@dv.is
Nú hálf öld er liðin
n Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band fimmtug n Braut blað að mörgu leyti
Félagsskapur
Bítlanna
1. Sri Yukteswar Gigi (gúrú)
2. Aleister Crowley (dulfræðiiðkandi)
3. Mae West (leikkona)
4. Lenny Bruce (skemmtikraftur)
5. Karlheinz Stockhausen (tónskáld)
6. W.C. Fields (skemmtikraftur)
7. Carl Gustav Jung (sálfræðingur)
8. Edgar Allen Poe (rithöfundur)
9. Fred Astaire (leikari)
10. Richard Merkin (leikari)
11. The Varga Girl (e. Alberto Vargas)
12. *Leo Gorcey (málað yfir, vildi fá borgað)
13. Huntz Hall (leikari)
14. Simon Rodia (hönnuður Watts-turnanna)
15. Bob Dylan (tónlistarmaður)
16. Aubrey Beardsley (myndskreytir)
17. Sir Robert Peel (stjórnmálamaður)
18. Aldous Huxley (rithöfundur)
19. Dylan Thomas (ljóðskáld)
20. Terry Southern (rithöfundur)
21. Dion (söngvari)
22. Tony Curtiss (leikari)
23. Wallace Berman (listamaður)
24. Tommy Handley (skemmtikraftur)
25. Marilyn Monroe (leikkona)
26. William Burroughs (rithöfundur)
27. Sri Mahavatara Babaji (gúrú)
28. Stan Laurel (skemmtikraftur)
29. Richard Lindner (listamaður)
30. Oliver Hardy (skemmtikraftur)
31. Karl Marx (heimspekingur)
32. H.G. Wells (rithöfundur)
33. Sri Paramahansa Yogananda (gúrú)
34. Nafnlaus
35. Stuart Sutcliffe (listamaður/fyrrv. Bítill)
36. Nafnlaus
37. Max Miller (skemmtikraftur)
38. The Pretty Girl (e. George Petty)
39. Marlon Brando (leikari)
40. Tom Mix (leikari)
41. Oscar Wilde (rithöfundur)
42. Tyrone Power (leikari)
43. Larry Bell (listamaður)
44. Dr. David Livingston (landkönnuður/læknir)
45. Johnny Weissmuller (sundkappi/leikari)
46. Stephen Crane (rithöfundur)
47. Issy Bonn (skemmtikraftur)
48. George Bernard Shaw (rithöfundur)
49. H.C. Westermann (myndhöggvari)
50. Albert Stubbins (knattspyrnumaður)
51. Sri Lahiri Mahasaya (gúrú)
52. Lewis Carrol (rithöfundur)
53. T.E. Lawrence (hermaður „Arabíu Lawrence“)
54. Sonny Liston (hnefaleikakappi)
55. The Pretty Girl (e. George Petty)
56. Vaxmynd af George Harrison
57. Vaxmynd af John Lennon
58. Shirley Temple (barnastjarna)
59. Vaxmynd af Ringo Starr
60. Vaxmynd af Paul McCartney
61. Albert Einstein (eðlisfræðingur)
62. John Lennon
63. Ringo Starr
64. Paul McCartney
65. George Harrison
66. Bobby Breen (söngvari)
67. Marlene Dietrich (leikkona)
68. Mohandas Ghandi (skyggður að beiðni EMI)
69. Liðsmaður Buffalo-hersveitarinnar
70. Diana Dors (leikkona)
71. Shirley Temple (barnastjarna)
72. Tuskudúkka e. Jann Haworth
73. Shirley Temple-tuskudúkka e. Haworth
74. Mexíkóskur kertastjaki
75. Sjónvarp
76. Stytta af stúlku
77. Stytta
78. Stytta úr húsi Johns Lennon
79. Verðlaunagripur
80. Fjögurra arma indversk dúkka
81. Trommuskinn, hannað af Joe Ephgrave
82. Hookah (vatnspípa)
83. Flauelssnákur
84. Japönsk stytta
85. Stytta af Mjallhvíti
86. Garðálfur
87. Túba
„Hvaða
erindi á
ég í félagsskap
einmana hjartna?
- Mae West