Dagblaðið Vísir - DV - 13.10.2017, Blaðsíða 28

aðstæðum þeirra skilning
og vinni í þeirra hag. Ef fólk
trúir ekki lengur, ef trúverð­
ugleikann vantar, þá stendur
ekkert eftir enda er trúin
það sem bindur hópa saman,
hvort sem um er að ræða
fótboltalið, trúarbragðahópa,
stjórnmálaflokka eða aðrar
fylkingar.“
Beina leið fram veginn
Gunnlaugur vill meina að
í allri pólitískri baráttátu
togist á fortíðarþrá, stöð­
ugleikaþörf og þörfin fyrir
breytingar og þessu skiptir
hann upp í fortíð, nútíð
og framtíð. „Þegar Bjarni
Ben vísar í stöðugleika þá
nær hann ekki til þeirra
sem hafa ekki haft það gott
undanfarin ár. Ef þú hefur
ekki búið við stöðugleika
þá viltu eðlilega breytingar.
Það sama gildir fyrir
stjórnmálamenn sem gera út á for­
tíðarþrá, að allt hafi verið svo gott
í gamla daga. Kjósandi sem hefur
ekki haft það gott árum saman
á líka eftir að vilja breytingar til
hins betra. Átökin í heiminum í
dag snúast aðallega um að hvorki
nútíðin né fortíðin hafa verið eins
og við viljum og því er bara ein leið
í boði. Framtíðin.“
Gagnslaust að lofa stöðugleika þegar
allt er í lausu lofti
Gunnlaugur segir að Vesturlönd
hafi verið í miklu umrótsástandi
síðustu tvo áratugi og því hafi í
raun ekki verið um neinn hefð­
bundinn stöðugleika að ræða.
„Heimurinn er búinn að
breytast mjög hratt á stuttum tíma.
Landamæri eru að smátt og smátt
að hverfa, þjóðarbrotum og trúar­
brögðum ægir saman í borgum
heimsins sem verða æ líkari hver
annarri. Upplýsingastreymið er
mikið og kemur úr öllum áttum.
Þess vegna fara stjórnmálaflokkar
úr þremur og fjórum upp í tíu
eða tólf, jafnvel fleiri. Fólk veit
ekki hverju það trúir lengur og af­
leiðingin er sú að það verður erfitt
að mynda samstöðu og fylkingar.“
Raunverulega valdið liggur hjá
risafyrirtækjunum
Hann segir að bæði opinberlega og
á bak við tjöldin, séu hin hefð­
bundnu þjóðfélög að leysast upp
og þjóðríki breytist hægt og rólega
í sambandsríki. Valdið í Evrópu
liggi nú í Brussel og jafnvel að
hluta í Þýskalandi en mestu ráði þó
stórfyrirtækin.
„Íslendingurinn Ómar Ragnars­
son má til dæmis ekki fljúga hvaða
flugvél sem er, vegna reglugerða
frá Belgíu. Þjóðlöndin eru
vissulega 140, eða svo, talsins, en
aðalvettvangur þeirra í dag er létt
skemmtun á knattspyrnuvellinum.
Í heimsmeistarakeppninni. Eða í
Eurovision. Staðreyndin er sú að
raunverulega valdið liggur ekki
lengur hjá ríkisstjórnum þjóðanna.
Það er í höndum peningaafla,
risastórra fyrirtækja sem starfa um
allan heim, án landamæra, koma
í veg fyrir eðlilega samkeppni og
hamla frelsi einstaklingsins í stað
þess að auka það þegar til lengri
tíma er litið.“
Trúa ekki lengur á flaggið
Gunnlaugur víkur talinu að Banda­
ríkjunum þar sem ótrúleg atburða­
rás átti sér stað í síðustu forseta­
kosningum. Þar lifa nú fimmtán
prósent íbúa undir fátæktarmörk­
um og búið er að flytja stóran
hluta iðnaðar til Mexíkó, Kína og
annarra láglaunasvæða. Hann segir
að millistéttin þar, sem annars
staðar á Vesturlöndum, sé slegin
yfir því að auðmenn einir komist
til valda. Sundrung og tortryggni
sé jafnframt mikil og þjóðin trúi
ekki lengur á flaggið sem hún áður
fylkti sér heilshugar undir.
„Á stjórnmálasviðinu, svo
dæmi sé tekið, er barist um upp­
lýsingar og þetta á ekki bara við
um Bandaríkin heldur heiminn
allan. Valdaaðilar reyna að stýra
upplýsingaflæði og nota netið sem
stjórntæki. Njósnað er um fólk og
fylgst með netnotkun þeirra sem
ekki eru valdaaðilum þóknanleg­
ir. Eftirlitstæknin er notuð til að
staðsetja og fylgjast með hegðun
og hreyfingu manna en á móti
kemur að einstaklingarnir, fólkið,
nota sömu tækni gegn valda­
aðilum. Valdaaðilar fylgjast með
fólki, fólk fylgist með valdaaðilum.
Rannsóknarblaðamenn sækja
upplýsingar og birta. Beinagrindur
eru viðraðar. Valdamisnotkun er
afhjúpuð. Tæknibylting 20. og 21.
aldar þýðir að valdaaðilar geta ekki
lengur skákað í skjóli leyndar með
sama hætti og áður var. Einstak­
lingurinn, hinn venjulegi borgari,
lætur ekki segja sér hvað sem er.
Hann hefur vaknað til meðvitund­
ar um mátt sinn og setur í kjölfarið
fram kröfur um virkara lýðræði.“
Viljum ekki vakna í Dýrabæ Orwells
„Við stöndum í miðju fljóti
valdaskipta á heimsvísu og
þurfum nauðsynlega að halda
vöku okkar. Þjóðland er jú ekki
óbreyttur staðall. Bandaríki frelsis
geta hæglega breyst í Bandaríki
ófrelsis. Ísland, lýðveldi smákónga,
getur hæglega breyst í samveldi
nokkurra fjölskyldna sem eiga, og
eða selja, allar auðlindir landsins.
Ef við höldum ekki vöku okkar þá
vöknum við kannski upp við þann
vonda draum að búa í Dýrabæ
Orwells þar sem svínin hafa tekin
völdin. Það viljum við ekki.“
Lausnin felst í því að tala saman
En hvaða lausn sérðu í stöðunni?
Hvað getum við sem þjóð og
einstaklingar gert til að sýna djörf-
ung og hug, forða okkur háska frá?
„Við þurfum fyrst og fremst
að tala saman. Það þarf að breyta
stjórnmálum úr kappræðum yfir
í samræður. Samtal þar sem fólk
leggur sig fram um að hlusta
hvert á annað. Víða um heim hafa
minnihlutastjórnir starfað lengi
með góðum árangri en þá þarf fólk
líka að tala saman og semja um
hlutina til að komast að heppi­
legum niðurstöðum. Það er ekki
endilega slæmt að hafa marga og
ólíka flokka starfandi saman ef fólk
getur átt samtal. Hvað okkur sem
einstaklinga varðar þá er það undir
hverjum og einum komið að vinna
á jákvæðan hátt í því að laga og
umbreyta þjóðfélagskerfinu. Það
eru til að mynda fjölmörg tækifæri
til staðar fyrir þá sem vilja vinna að
nýsköpun og umbreytingu. Þetta
gildir fyrir alla geira; fjármála­,
heilsu­ og menntageira og einnig
í trúmálum. Það eru alls staðar
ný tækifæri. Þeir athafnasömu
leggja vegaslóða framtíðarinnar.
Breytingar munu eiga sér stað hvað
sem hver og einn segir, óskar sér
eða vill. Eina óumbreytanlega lög­
mál lífsins er að allt er breytingum
háð. Þau sem undirbúa jarðveg­
inn munu standa með pálmann í
höndunum og verða áhrifaaðilar
innan nýrra heimskerfa. Leiðin
fram á við liggur um nýjar götur,“
segir Gunnlaugur Guðmundsson
að lokum.
„Við þurfum
fyrst og fremst
að tala saman.
Það þarf að breyta
stjórnmálum úr kapp-
ræðum yfir í sam-
ræður. Samtal þar
sem fólk leggur sig
fram um að hlusta.a
hvert á annað.“
Þetta segja af-
stöður himin-
tunglanna
um ástand
heimsins og
framvindu
mála
n Frá 2019–2020: Vatnaskil í um-
breytingu heimskerfanna.
n 2019–2020 (og fram til 2024)
munu þær kerfisbreytingar sem átök
hafa staðið um frá 2008–2018 taka
á sig nýja og áþreifanlega mynd.
n 2019: Framleiðslu- og auðlinda-
bylting. Eldar hætta að loga, köld
rök- og félagshyggja.
Sú nýsköpun sem hefur gerjast í gras-
rótinni árin 2012–2018 verður að:
a) áþreifanlegum raunveruleika b)
virkum framleiðslulínum. Auk þess má
búast við eftirfarandi: Uppreisn gegn
kjötframleiðslu og því stóra fótspori
sem slík framleiðsla tekur. Vakning
verður meðal almennings (ekki bara
útvalinna) tengd náttúruvernd og
almennri meðferð náttúruauðlinda.
Það er nú eða aldrei.
Undanfarið ár hefur félagshyggja
hefur átt undir högg að sækja og
vitsmunalegar samræður verið af
skornum skammti. Hraðskreiðir
athafnamenn hafa átt leiksviðið. Eld-
ar hafa logað en þeir munu slokkna.

n 2020: Árið 2020 hefst 180 ára
hringrás í lofti. Félags- og hugmynda-
hyggja tekur við af efnishyggju sem
hefur ríkt síðustu aldir. Heildarhyggj-
an ryður sér til rúms.

n 2024: Ný hugmyndafræði Plútó
fer inn í Vatnsbera 2024 en hann
var síðast í Vatnsbera 1777–1799.
Eftir 2024 má búast við því að hin
nýju heimskerfi taki á sig mynd.
Hugmyndafræðin verður mótuð.
Sundurgreinandi sérfræðihyggja
sem hefur ráðið síðustu aldir mun
smátt og smátt víkja fyrir heildrænum
viðhorfum og heildarhyggju.
Þegar auðmenn einir
komast til valda
„Hefðbundin stjórnmálakerfi
virka ekki á 21. öldinni
vegna þess að þau voru
skrifuð fyrir 200 árum af
körlum, fyrir karla.“