Morgunblaðið - 22.02.2017, Blaðsíða 18

SVIÐSLJÓS
Kristján H. Johannessen
khj@mbl.is
S
ex ár verða í sumar liðin
frá því að Suður-Súdan í
Mið-Afríku fékk form-
lega inngöngu í Samein-
uðu þjóðirnar. Íbúar
þessa unga ríkis hafa allan þann
tíma mátt þola blóðsúthellingar og
vopnuð átök, en sl. mánudag tók
neyðin þar í landi á sig nýja mynd
þegar hungursneyð var formlega
lýst yfir. Eiga nú um 100.000 manns
á hættu að deyja úr hungri og er um
milljón manna til viðbótar á barmi
hungursneyðar.
Langverst er ástandið í Unity-
fylki í norðurhluta ríkisins, þar sem
hungursneyð ríkir, en fréttaveita
AFP greinir meðal annars frá því að
um 20.000 börn séu þar í bráðri lífs-
hættu. Í suðurhluta landsins má svo
finna um 270.000 börn til viðbótar
sem búa við neyðarástand sökum
mikils fæðuóöryggis.
Barnahjálp Sameinuðu þjóð-
anna (UNICEF) eru meðal þeirra
sem hvatt hafa alþjóðasamfélagið til
aðgerða og segja þeir enn hægt að
bjarga mörgum mannslífum.
„Um er að ræða versta tilfelli
fæðuóöryggis frá því að vopnuð átök
brutust þarna út fyrir rúmum þrem-
ur árum síðan,“ segir í tilkynningu
UNICEF, Matvæla- og landbún-
aðarstofnunar SÞ (FAO) og Mat-
vælaáætlunar SÞ (WFP).
Vara við þjóðarmorði
Þetta yngsta ríki heims hefur
þurft að þola blóðugt borgarastríð
allt frá árinu 2013 eftir að forsetinn
Salva Kiir sakaði andstæðing sinn
Riek Machar um að undirbúa valda-
rán. Það sem hófst með skærum á
milli tveggja fylkinga hefur með tím-
anum náð að breiðast um allt ríkið
og dregið þannig fleiri hópa, með
ólík markmið, inn í átökin.
Stríðið hefur nú þegar kostað
tugþúsundir lífa, lamað innviði
landsins og neytt börn til þess að
taka þátt í vopnuðum átökum stríð-
andi fylkinga. Er svo komið að Sam-
einuðu þjóðirnar hafa varað við að
hugsanlegt þjóðarmorð sé nú í upp-
siglingu og þjóðernishreinsanir.
Innan landsvæðis Unity-fylkis
má finna fjölmargar olíulindir, að
sögn Isaiah Chol Aruai, yfirmanns
tölfræðistofnunar Suður-Súdans.
Langvarandi átök og upplausn hafa
hins vegar komið í veg fyrir þá miklu
arðsemi sem þeim fylgir, en þess má
geta að áðurnefndur Machar á ræt-
ur sínar að rekja til fylkisins.
„Það þykir allt benda til þess að
langvarandi átök, hátt matarverð,
efnahagskreppa, lítil matvælafram-
leiðsla og skortur á lifibrauði hafi
orðið þess valdandi að 4,9 milljónir
manna eru nú vannærðar,“ segir
Aruai í samtali við fréttaveitu AFP.
Yfir 40% þjóðar vannærð
Hungursneyð er það kallað þeg-
ar alvarlegrar vannæringar verður
vart hjá meira en 30% barna eða
fullorðinna á tilteknu landsvæði;
fleiri en tveir af hverjum 10.000
deyja á dag og þegar almenningur
getur ekki lengur nálgast matvæli
eða aðrar nauðsynjavörur.
Í tilfelli Suður-Súdans er um
42% þjóðarinnar vannærð um
þessar mundir, samkvæmt upp-
lýsingum frá Sameinuðu þjóð-
unum.
„Það grætilegasta er að
þetta vandamál er af manna-
völdum,“ segir Eugene Owusu,
sem stjórnar mannúðaraðstoð
Sameinuðu þjóðanna í Suður-
Súdan. „Undirliggjandi orsakir
hafa verið til staðar í talsverðan
tíma og við höfum öll vitað af
viðvarandi skorti á mat-
vælum.“
Íbúar þurft að þola
hörmungar alla tíð
MIÐ-
AFRÍKU-
LÝÐVELDIð
UNITY-
FYLKI
KONGÓ
KENÍA
EÞÍÓPÍA
JUBA
SÚDAN
Hvíta-Níl
AUSTUR-
EQUATORIA
NORÐUR-
BAHR EL
GHAZAL
WARRAP
JONGLEI-
FYLKI
LAKES
EFRI-NÍLAR-
FYLKI
Heimildir: FAO, IPC, WHO
Hungursneyð í Suður-Súdan
Fæðuóöryggi
Íbúafjöldi
(2015)
manna
vannærðar
gætu dáið
úr hungri
Erfiðleikar
Krísa
Neyðarástand
Hungursneyð
4,9 milljónir
100.000
100 km
12,3
milljónir
18
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 22. FEBRÚAR 2017
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Merkilegafátt hefurheyrst af
Grikklandsmálum
eftir að ríkisstjórn
þess var nauðbeygð fyrir tveim-
ur árum til þess að samþykkja
afarkosti lánardrottna sinna í
skiptum fyrir neyðarlán frá
seðlabanka Evrópu og Evrópu-
sambandinu. Var það í þriðja
sinn sem lánardrottnar höfðu
komið Grikkjum til aðstoðar, en
í öll skiptin var knúið á um að-
hald og niðurskurð í fjármálum
ríkisins svo komið var inn að
beini.
En skuldadægur nálgast einu
sinni enn. Grikki vantar nærri
því sjö milljarða Bandaríkja-
dala, eða sem nemur um 740
milljörðum íslenskra króna, til
að eiga fyrir næstu afborgun
lána sinna, sem ætlast er til að
verði innt af hendi í júlí næst-
komandi. Evrópusambandsríkin
vildu ekki lána Grikkjum meira
nema Alþjóðagjaldeyrissjóð-
urinn kæmi að borðinu, en þar
innanborðs mun vera lítill vilji
til þess að blanda sér einu sinni
enn inn í málefni Grikklands.
Sjóðurinn lítur nefnilega svo
á að aðhaldskröfur Evrópuríkj-
anna séu of miklar, og að Grikk-
ir geti engan veginn staðið und-
ir þeim. Við óbreytt ástand
muni skuldastaða Grikkja aftur
blása út árið 2030, þegar síðustu
neyðarlánin renna út, og Grikk-
ir fara aftur að taka lán á al-
mennum markaði. Evrópuríkin
neita á móti að fella niður nokk-
uð af skuldum Grikkja, eða taka
á sig nokkrar þær byrðar sem
gætu létt Grikkjum lífið.
Á sama tíma
standa grísk stjórn-
völd hjá og geta lít-
ið gert. Fjármál
ríkisins eru nær
undirlögð aðhaldskröfum lán-
ardrottnanna, og megnrar
óánægju gætir meðal almennra
Grikkja. Nýlegar kannanir
benda til þess að nærri því
þriðjungur viti ekki hvað hann
myndi kjósa í næstu þingkosn-
ingum, eða hyggist skila auðu.
Hagtölur eru allar á niðurleið.
Hagvöxtur er einungis um 0,4%
og nærri því fjórðungur Grikkja
er atvinnulaus. Fátækt hefur
rutt sér til rúms og er landið nú
hið þriðja fátækasta innan Evr-
ópusambandsins.
Það stefnir því allt í að mál-
efni Grikklands verði aftur efst
á baugi innan Evrópusambands-
ins sem á þó fullt í fangi með
vandamál sín nú þegar. Á sama
tíma stendur sambandið frammi
fyrir kosningum í þremur af
stofnríkjum sínum, Frakklandi,
Hollandi og Þýskalandi.
Þess hafa nú þegar sést
merki að Grikkland og afstaðan
til skuldamála landsins verði
kosningamál í öllum þessum
ríkjum, sér í lagi Frakklandi og
Hollandi, sem kjósa á næstu
þremur mánuðum. Þá gæti sú
lausn sem rambað verður á haft
sín áhrif á þýsku þingkosning-
arnar.
Grikkir eru enn leiksoppar
stjórnmálaelítu og embættis-
manna ESB. Þeir eru skipti-
mynt í kosningum annarra ríkja
og fá áfram að glíma við fátækt-
ina sem evran og Evrópusam-
bandið hafa komið þeim í.
Elítan innan ESB
ræður enn för}Harmleikur Grikkja
Á morgun verðaaukakosningar
til breska þingsins í
tveimur kjör-
dæmum, annars
vegar í Stoke-on-
Trent og hins vegar í Copeland.
Bæði þessi kjördæmi eru á því
svæði sem Verkamannaflokkur-
inn telur til kjarnahéraða sinna.
Hvorugt kjördæmið hefur nokk-
urn tímann haft þingmann á sín-
um snærum, sem ekki tilheyrði
Verkamannaflokknum. Kann-
anir benda hins vegar eindregið
til þess að Verkamannaflokkur-
inn muni tapa báðum þingsæt-
um.
Það ætti ekki að koma á
óvart, yrði sú raunin. Verka-
mannaflokkurinn hefur verið á
hraðri niðurleið allar götur síð-
an Jeremy Corbyn varð óvænt
formaður hans í september
2015. Brexit-umræðan lék
flokkinn grátt: Forysta hans
studdi aðild Breta að Evrópu-
sambandinu, en flest kjördæmin
sem Verkamannaflokkurinn
sækir fylgi sitt til kusu á móti
aðildinni.
Eðlilega hafa spjótin beinst
að Corbyn sjálfum,
en hann hefur ekki
þótt mjög þróttmik-
ill eða sannfærandi
formaður, nema þá
fyrir harðan kjarna
stuðningsmanna hans, sem tek-
ið hefur völdin í Verkamanna-
flokknum. Jafnvel þar virðist þó
sem að einhver efi sé að sá um
sig fræjum, þar sem rætt hefur
verið um það í breskum fjöl-
miðlum að Corbyn gæti hætt
sem formaður áður en kosið
verður í almennum þingkosn-
ingum árið 2020.
Nú er ekki loku fyrir það
skotið að flokkurinn nái að verja
sætin sín á morgun, annað eða
bæði. Slíkt yrði þó einungis
tímabundinn léttir fyrir Corbyn
og stuðningsmenn hans. Skoð-
anakannanir sýna að flokkurinn
er nú nærri því 20 prósentustig-
um á eftir Íhaldsflokknum, en
það er fáheyrt að bilið á milli
ríkisstjórnarflokks og stærsta
stjórnarandstöðuflokksins sé
svona mikið. Fari það bil ekki
minnkandi fljótlega má telja
næsta víst að skuldin lendi af
fullum þunga á formanninum.
Verkamannaflokkur-
inn á við mikið
innanmein að stríða}
Er Corbyn á útleið?
Þ
ó að mönnum sé gjarnt að kenna
samfélagsmiðlum um sam-
skiptabrest milli manna, kynslóða
og kynja, þá er það sem þar fer
fram alla jafna nánast nákvæm-
lega eins og það sem fer á milli okkar í skól-
anum eða vinnunni eða í heita pottinum eða í
biðröð í Bónus eða á barnum. Nánast, segi
ég, því sumt gerist á netinu sem maður á erf-
itt með að átta sig á.
Á Instagram, sem er þjónusta þar sem
skiptast má á skyndimyndum, fyrir þá sem
ekki eru þar nú þegar, er síða sem for-
vitnilegt er að skoða. Sú heitir Fávitar, eða
@favitar á instagramísku, og þar má sjá
myndir af ýmsum skilaboðum sem íslenskir
karlmenn hafa sent íslenskum konum. Ég
mæli reyndar ekki með því að þú kíkir þarna
inn, lesandi góður, enda eru skilaboðin flest einkar
ósmekkleg og ruddaleg og þeim sem þau sendu síst til
sóma. Það er í raun nóg fyrir þig að lesa eftirfarandi
lýsingu á dæmigerðum samskiptum: Hann: „Hæ, sæta!“
Hún: „Hver ert þú?“ Hann: „Viltu ríða?“
Tvennt kom mér á óvart þegar ég skoðaði þetta skila-
boðasafn, og önnur skilaboð reyndar sem mér voru
sýnd: Í fyrsta lagi fannst mér stórmerkilegt hve stúlk-
urnar voru kurteisar við ruddana sem voru að áreita
þær (sem skrifast kannski á það karlar óttast að konur
móðgi þá, konur að karlar drepi þær) og svo hitt hvað
karlarnir voru duglegir að senda typpamyndir af sér til
ókunnugra kvenna (Hann: „Hæ, sæta!“ Hún: „Hver ert
þú?“ Hann sendir typpamynd. (Hér má bæta
því við að dónaskapur í netsamskiptum er
ekki nútímaleg uppfinning, ámóta hefur tíðk-
ast allt frá fyrstu dögum Irksins á níunda
áratugnum.)
Ég ræddi þetta þarfa fávitaframtak við
kunningjakonur mínar í liðinni viku og eitt af
því sem bar á góma í því samtali var einmitt
typpamyndir: Hvað er að gerast í kollinum á
þeim sem finnst það ráð til að heilla konur að
senda þeim myndir af leyndarlimnum? Ekki
gátu þær svarað því, en ein þeirra nefndi að
hún hefði svo sem fengið stöku typpamynd
senda á þeim stefnumótasíðum sem hún
skoðaði um hríð. „En það er ekkert oft,“
sagði hún og hugsaði sig um. „Kannski tutt-
ugu til þrjátíu sinnum.“
Eins og ég nefndi þá höfðu þessar kunn-
ingjakonur mínar ekki hugmynd um hverju þessi typpa-
myndasendingaárátta sætti og fátt er til svara almennt
þegar leitað er á óravíddum netsins. Þar má reyndar
lesa að mikill meirihluti kvenna segir að fátt sé eins frá-
hrindandi og typpamyndir – typpamyndaáráttukjánar
taki eftir. Á netinu rakst ég reyndar á könnun meðal
karla sem sent hafa slíkar myndir, en skýringarnar sem
þeir gáfu voru margar sérkennilegar: „Ég var að hefna
mín af því að engin vildi mig“, „ég ruglaðist á klámi og
hefðbundnum samskiptum“, „ég vil sjá píkumyndir og
þess vegna sendi ég typpamyndir“, „ég vil fyrirbyggja
vörusvik“, „ég var fullur“, en þetta þótti mér einna best:
„Ég var að sýna henni heiður.“ arnim@mbl.is
Árni
Matthíasson
Pistill
Sæmdarmenn á samskiptamiðlum
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
Hörmungarástandið í Suður-
Súdan er ekkert einsdæmi, en að
mati Sameinuðu þjóðanna eiga
hátt í 1,4 milljónir barna á hættu
að deyja úr hungri á þessu ári í
Nígeríu, Sómalíu, Suður-Súdan
og Jemen.
Í Jemen, þar sem stríðsátök
hafa geisað í nærri tvö ár, þjást
um 462.000 börn af alvarlegri
vannæringu. Svipaða sögu er að
segja af Nígeríu, þar sem neyð-
arástandi hefur verið lýst
yfir í þremur héruðum,
en þar eru um 450.000
vannærð börn.
Langvarandi þurrk-
ar hafa komið í veg
fyrir matvælafram-
leiðslu með þeim af-
leiðingum að
185.000 börn eru á
barmi hungursneyðar.
Sú tala mun að öllum
líkindum hækka í
270.000 börn á næstu
tveimur mánuðum.
Börn í bráðri
lífshættu
HUNGUR Í FLEIRI RÍKJUM