Morgunblaðið - 28.04.2017, Page 22

FRÉTTASKÝRING
Kristján H. Johannessen
khj@mbl.is
Bandarískur herskipaflotiog einn stærsti kjarn-orkukafbátur heims erunú skammt undan strönd-
um Norður-Kóreu. Í landi Suður-
Kóreumanna æfa tugþúsundir her-
manna og brynvarin tæki þeirra
árásir á ímyndaðan óvin. Hinum
megin landamæranna fóru fram ein-
hverjar umfangsmestu heræfingar í
sögu landsins og segja áróðurs-
miðlar allt benda til þess að stríð sé í
aðsigi og að „innrásin í Norður-
Kóreu nálgist með hverjum degi“.
Á sama tíma ákváðu ráðamenn
vestanhafs að skjóta á loft lang-
drægri Minuteman-eldflaug (ICBM)
sl. miðvikudagsmorgun til að minna
á kjarnorkustyrk Bandaríkjanna.
Stjórnmálaskýrendur líkja margir
hverjir ástandinu við púðurtunnu.
„Stóra spurningin nú er: mun ein-
hver gera heimskuleg mistök, því
hvers konar stigmögnun gæti leitt
til stjórnleysis,“ sagði Bruce Benn-
ett, sérfræðingur í varnarmálum hjá
rannsóknastofnuninni RAND, í
samtali við fréttastofu CNN.
„Ástandið er þó ekki það hættulegt
að ég færi ekki til Kóreu eftir þrjár
vikur. En þetta er hættulegt ástand
sem gæti hæglega farið úr bönd-
unum.“
Viðbúnaðarstig ekki aukið
Fari svo að önnur fylkingin auki á
morgun enn frekar á þá spennu sem
nú er, þá telur Carl Schuster, pró-
fessor við Hawaii-háskóla og sér-
fræðingur í öryggismálum, stríð
ekki vera handan við hornið. Væri
slíkt raunin, þá væri búið að hækka
viðbúnaðarstig bandarískra her-
sveita úr því sem venjulegt þykir, en
slík aðgerð yrði framkvæmd með
formlegum hætti og myndi ekki fara
fram hjá neinum. Þá bendir Schus-
ter einnig á að mun fleiri heræfingar
yrðu haldnar innan landamæra
Bandaríkjanna ef stutt væri í stríð
auk þess sem annað flugmóðurskip
væri þá á leið til Austur-Asíu.
Yfirmaður bandaríska Kyrrahafs-
flotans segir herskipaflotann, sem
samanstendur af einu flugmóður-
skipi, tveimur tundurspillum og
beitiskipi, væntanlegan að ströndum
Kóreuskaga í lok þessa mánaðar.
Hann segir hins vegar ekki standa
til að senda annað skip á svæðið.
Schuster segir ekki síður áhuga-
vert að fylgjast með því sjónarspili
sem fram fer innan landamæra
Norður-Kóreu. Skriðdrekasveitir og
stórskotalið hafa verið á mikilli
hreyfingu undanfarna daga og æfðu
mörg hundruð norðurkóreskir her-
menn í vikunni árásir á ímynduð
innrásarskip í tilefni af afmæli hers-
ins.
Schuster segir ekkert benda til að
Norður-Kóreumenn hafi flutt meira
magn skotfæra á milli staða undan-
farið en það magn sem dugði til æf-
inganna. Stríðsundirbúningur kallar
á mikinn flutning og erfitt er að fela
slíkt fyrir öllum þeim njósnahnött-
um sem varnarmálaráðuneyti
Bandaríkjanna, Pentagon, býr yfir.
Munu aldrei hætta tilraunum
Fulltrúi stjórnvalda í Pjongjang,
sem fékk sérstakt leyfi stjórnvalda
þar í landi til að ræða við fréttamann
CNN, segir æfingar hersins gerðar
til að vara Donald J. Trump Banda-
ríkjaforseta við frekari ögrunum.
„Þessi æfing er svar við árásar-
hegðun Bandaríkjanna,“ sagði Sok
Chol Won, við fréttamann CNN sem
nú er staddur í Norður-Kóreu.
„Prófanir okkar með kjarnavopn
er mikilvægur þáttur í stöðugu verk-
efni okkar að styrkja kjarnorku-
sveitir landsins,“ sagði Won. „Á
meðan Bandaríkin láta ekki af árás-
arhegðun sinni munum við aldrei
hætta kjarna- og skotflaugatilraun-
um okkar,“ bætti hann við.
Ein helsta vinaþjóð Norður-
Kóreu, Kína, hefur að undanförnu
hvatt mjög til stillingar. Bandaríkin
hafa hins vegar sagt „allt koma til
greina“ til að halda aftur af skot-
flaugatilraunum Pjongjang.
Í viðtali við breska ríkisútvarpið
(BBC) sagði Max Baucus, sendi-
herra Bandaríkjanna í Kína í for-
setatíð Baracks Obama, Trump vera
„karlmannlega týpu“.
„Hann er svolítið karlmannleg
týpa sem gerir okkur öll dálítið
taugaóstyrk,“ sagði Baucus og hélt
áfram: „En ég er viss um að Penta-
gon, utanríkisráðuneytið og allir
hans ráðgjafar hafi útskýrt fyrir
honum að eldflaugaárás nú, sem
framkvæmd er af Bandaríkjunum
að fyrra bragði, myndi hafa hörmu-
legar afleiðingar í för með sér. Og ég
held að hann sé nógu klár til þess að
vilja ekki slíkt ástand á sinni vakt.“
Kastljósið nú á púður-
tunnu Kóreuskaga
2,500 - 4,000 km
Var hugsanlega prófuð
(mislukkaðist)
Musudan
Heimild: AFP/KDM/Global Security/38 North
Talið er að innan tveggja ára muni stjórnvöld í Pjongjang ráða
yfir langdrægri kjarnaflaug sem hæft getur skotmörk í BNA.
Lang- eðameðaldræg eldflaug
sem beint er gegn
skotmörkum á
jörðu niðri
Eldflaugar Norður-Kóreu
1,500 km
500 km
4,000 km
6,000 km
Hugsanlegt eldflaugavopnabúr
CHINA
300 km
Tilbúin til notkunarScud-B
500 km
Tilbúin til notkunarScud-C
1,000 -- 1,300 km
Tilbúin til notkunarRodong
Eldflaug sem skotið var á loft í febrúar 2017:
2,500 km
Prófuð 1998
(mislukkaðist)
Taepodong-1
SUðUR-
KÓREA 100 km
NORðUR-
KÓREA
SEÚL
PJONGJANG
(Sohae)
Tongchang-ri
Musudan-ri
(Tonghae)
Sukchon
Þekkt
skot-
svæði
10,000 - 12,000 km
Unha-3 Prófuð 2016
heiti og áætluð drægni
Fjarlægðir frá
Norður-Kóreu
KusongPukguksong-2
22
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 28. APRÍL 2017
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Borgarstjórisegist ífrétt á vef
borgarinnar af
ársreikningi liðins
árs vera stoltur af
rekstrarniður-
stöðunni. Tölurnar eru vissu-
lega betri en á liðnum árum,
enda tíðin góð, en hvað býr að
baki tölunum? Í fyrrnefndri
frétt er lögð áhersla á að bera
niðurstöðuna saman við áætl-
un og þar segir að rekstr-
arniðurstaðan sé betri en
áætlun hafi gert ráð fyrir og
að það skýrist einkum af
hærri rekstrarkostnaði og svo
í minna mæli af hærri rekstr-
artekjum.
Þetta er út af fyrir sig rétt,
en þegar árið 2016 er borið
saman við árið 2015, sem er
gagnlegri samanburður, er
aðra sögu að segja. Þá blasir
við að megnið af þeim bata
sem orðið hefur á milli ára
skýrist af auknum tekjum, að-
allega skatttekjum. Rekstr-
argjöld vega ekki eins þungt í
batanum og ef litið er framhjá
mati á lífeyrisskuldbind-
ingum, sem skekkja sam-
anburðinn á milli ára og ættu
ekki að valda sérstöku stolti
borgarstjóra, er enginn bati
gjaldamegin á milli ára. Þvert
á móti þá fara útgjöld vaxandi,
sem er umhugsunarvert fyrir
þjónustusvelta borgarbúa.
Það eru tekjurnar sem
rjúka upp á milli ára og skýra
batnandi rekstr-
arniðurstöðu á
milli ára. Skatt-
tekjur Reykjavík-
urborgar hækk-
uðu um rúma 7
milljarða króna á
milli ára og námu 76 millj-
örðum króna í fyrra. Þetta eru
sláandi tölur en þær verða enn
áþreifanlegri þegar þeim er
deilt niður á íbúafjöldann.
Skatttekjur á hvern borg-
arbúa jukust á milli áranna
2015 og 2016 úr 559 þúsund
krónum í 616 þúsund krónur,
eða um rúmlega 10%. Er
borgarstjóri stoltur af því að
kafa svo djúpt í vasa almenn-
ings?
Þegar horft er lengra aftur í
tímann er þróunin enn
ískyggilegri því að árið 2012
námu skatttekjur borgarinnar
á hvern borgarbúa 458 þúsund
krónum og hafa því hækkað
um rúm 34% á fjórum árum,
eða á þeim tíma sem jafngildir
einu kjörtímabili.
Augljóst er af þessum töl-
um, auk þeirrar staðreyndar
að Reykjavíkurborg er með
útsvarið í hæstu leyfilegu
mörkum, að Reykvíkingar eru
skattpíndir úr hófi. Annað
sem gefur augaleið þegar
horft er til þess hve illa er
staðið að grunnþjónustu við
borgarbúa er að skattfé þeirra
er illa varið. Borgarstjóri seg-
ist stoltur. Vera kann að svo
sé. En það er ekki líklegt.
Skattheimta borgar-
innar hefur þróast
með ískyggilegum
hætti}
Stoltur?
Dr. HaukurArnþórsson
fór yfir fróðlegar
niðurstöður nýrr-
ar rannsóknar
sinnar í gær. Þar kom fram
að fundartími Alþingis er
um helmingi lengri en í
þjóðþingum nágrannaríkj-
anna, jafnvel þó að þingin
afgreiði svipaðan fjölda
þingmála. Fór Haukur með-
al annars yfir þátt málþófs í
þingstörfum hérlendis, og
kom fram í máli hans, að
miðað við tímann sem fari í
málþóf væri málþófið ígildi
níu stöðugilda í fullri vinnu.
Oft er talað um að breyta
þurfi umræðuhefð og vinnu-
brögðum á Alþingi. Það hef-
ur þó jafnan strandað á því,
að ýmsir þeir, sem hæst
hafa látið um þörfina á
„breyttum vinnubrögðum“
hafa síðan verið fyrstir
manna í skotgrafirnar. Hef-
ur þessi málþófsárátta síst
orðið til þess að auka veg-
semd og virðingu Alþingis.
Löngu tíma-
bært er að linni
og að hætt verði
að misnota liði
eins og fund-
arstjórn forseta, sem á
seinni árum hafa farið að
snúast upp í alls kyns
vangaveltur sem einfaldlega
eiga ekki heima þar. Eitt
dæmi af síðasta kjörtímabili,
þegar háttvirtur þingmaður
Pírata, sem hafði farið mik-
inn utan þingsalarins, vakti
máls á því, að hann teldi
hljóminn í bjöllu forsetans
hugsanlega of háværan fyrir
þá sem væru að hlusta á út-
sendingu Alþingis á netinu.
Nauðsynlegt er að þing-
heimur líti í eigin barm og
hugleiði aðeins hvernig
hann vill verja tíma sínum
við æðstu stofnun lýðveld-
isins. Þá er það umhugs-
unarefni, hvort ekki þurfi að
breyta þingsköpum, þannig
að þingstörfin geti gengið
með skaplegri hætti en nú
er.
Umræður á Alþingi
þurfa að breytast}Í fullri vinnu við málþóf
T
ilraunin með Samfylkinguna mis-
tókst. Þetta er dómur Jóns Bald-
vins Hannibalssonar, fyrrverandi
utanríkisráðherra og formanns Al-
þýðuflokksins um þá tilraun sem
gerð var fyrir bráðum tveimur áratugum síðan
þegar Samfylkingin var stofnuð með samruna
hans gamla flokks, Alþýðubandalagsins,
Kvennalistans og Þjóðvaka. Áratugagamall
draumur vinstrimanna átti þar með að rætast.
Samfylking vinstrimanna sem gæti skákað
breiðfylkingu hægrimanna , Sjálfstæð-
isflokknum.
Hins vegar má færa rök fyrir því að vinstri-
vængur íslenzkra stjórnmála hafi aldrei verið
klofnari. Eða að það stefni að minnsta kosti í
það að svo verði. Fyrir eru Samfylkingin,
Vinstrihreyfingin – grænt framboð, Alþýðu-
fylkingin, Björt framtíð og Píratar þó síðastnefndu tveir
flokkarnir vilji gjarnan skilgreina sig sem miðjuflokka
sem er mjög vinsælt í dag hjá popúlískum flokkum og
stjórnmálamönnum. Vinstrimennska þeirra er þó vænt-
anlega öllum augljós.
Tilkynnt var nýverið að til stæði að stofna Sósíal-
istaflokk Íslands en til stendur að það verði formlega gert
á mánudaginn, baráttudag verkalýðsins. Gunnar Smári
Egilsson er þar í forsvari sem mörgum þykir allsérstætt
að sjá í hlutverki sósíalistaforingja eftir þátttöku hans í út-
rásinni fyrir fall bankanna. Flokksnafnið á sér sögulega
skírskotun en Sósíalistaflokkurinn – sameiningarflokkur
alþýðu var forveri Alþýðubandalagsins og arf-
taki Kommúnistaflokks Íslands.
Kommúnistaflokkurinn klofnaði út úr Al-
þýðuflokknum 1930 en þeim síðarnefnda var
ýtt úr vör 1916. Alþýðuflokkurinn er raunar
formlega enn til sem hluti af Samfylkingunni
og fagnaði sem slíkur 100 ára afmæli á síðasta
ári ásamt Framsóknarflokknum. Ummæli sín
lét Jón Baldvin falla eftir fund í Alþýðuflokks-
félagi Reykjavíkur fyrr í vikunni og sagði hann
þá skoðun að Samfylkingartilraunin hefði
mistekizt hafa verið almenna á fundinum.
Boðaði Jón Baldvin ennfremur mögulega
stofnun nýrrar stjórnmálahreyfingar, með það
fyrir augum að sameina jafnaðarmenn, sem
kynni að bjóða fram við næstu þingkosningar.
Sighvatur Björgvinsson, sem var síðasti for-
maður Alþýðuflokksins áður en hann rann inn
í Samfylkinguna, var ómyrkur í máli í samtali við mbl.is,
spurður um afstöðu sína til ummæla Jóns Baldvins. Sagði
hann Samfylkinguna hafa fengið mikið í vöggugjöf en þeir
sem tekið hefðu við henni yrðu að svara fyrir örlög hennar.
Ljóst er að trúverðugleiki Samfylkingarinnar fór end-
anlega þegar hún fór fyrir vinstristjórninni 2009-2013.
Eftir fall bankanna var mikil eftirspurn eftir lausnum en
eina lausnin sem Samfylkingin bauð upp á var að ganga í
Evrópusambandið og taka upp evru. Þegar það mál síðan
sigldi endanlega í strand eins og alltaf var fyrirséð stóð
keisarinn eftir klæðalaus. Trúverðugleikinn í öðrum mál-
um var horfinn. hjortur@mbl.is
Hjörtur J.
Guðmundsson
Pistill
Horfinn trúverðugleiki
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen