Víkurfréttir - 23.01.2014, Side 10

fimmtudagurinn 23. janúar 2014 • VÍKURFRÉTTIR10
Flestir koma vegna líðan
Guðrún Inga viðurkennir að flestir leiti til
hennar vegna líðan leiti einnig til hennar vegna
námstækni. „Við erum með sálfræðing sem sér
aðallega um að greina nemendur. Svo tekur
námsráðgjafi við varðandi það sem þarf að
vinna í með nemendum. Námsráðgjafar vilja
fæstir hafa þetta svona. Þetta er hluti af mínu
starfi og ég nýt leiðsagnar sálfræðings og félags-
ráðgjafa í þessari vinnu. Ég hef aukið menntun
mína á þessu sviði til að komast til móts við
þarfir nemenda,“ segir Guðrún Inga og leggur
sérstaka áherslu á að undirstaða náms sé líðan
nemanda og því þurfi að
passa vel upp á hana.
Marktæk könnun með
nafngreiningu
Gerð er könnun árlega á
líðan nemenda í 3. - 10. bekk
þar sem þeir svara spurn-
ingum undir nafni. Einnig
geta nemendur nafngreint
þá sem mögulega valda þeim
vanlíðan og þolendur ein-
eltis eru einnig nafngreindir.
Guðrún Inga vinnur úr
könnuninni og kemur upplýsingum til kennara
sem fer yfir mál umsjónarnemenda sinna. Í
framhaldinu er nemendum boðið að koma til
Guðrúnar Ingu í viðtal.
„Við fengum gagnrýni um nafngreiningu frá
örfáum, en svo fékkst samþykki frá foreldrum
um að hafa könnunina eins og áður. Nú síðast
voru 93% nemenda sem tóku þátt í könnuninni.
Hún er því vel marktæk,“ segir Guðrún Inga og
bætir við að helst séu það eldri nemendur sem
nenni ekki að taka þátt. Þeir sem hafi eitthvað
að segja svari allir könnuninni. „Könnunin
gefur góða mynd af líðan barna en ég held að
aðrir grunnskólar á landinu hafi sína könnun
nafnlausa.“
Ofbeldismál mjög falin
Erfiðustu mál sem koma á borð Guðrúnar Ingu
eru barnaverndarmál. „Það koma upp ofbeld-
ismál en þau eru ofboðslega falin. Samstarf
lögreglunnar, félagsþjónustunnar og hinna á
Suðurnesjum í þessum málum er mjög gott.
„Við höfum fengið til okkar nemendur sem
segja frá og jafnvel í fyrsta sinn,“ segir Guðrún
Inga og bætir við að nemendur geti komið við
hjá henni hvenær sem er. Hún sé oftast með
opið í frímínútum og þeir viti hvar hana er að
finna. Þeir þurfi ekki beiðni frá foreldrum eins
og áður var. Það nægi bara tölvupóstur frá for-
eldrum eða símtal til að panta viðtal og þeir séu
ánægðir með það.
„Ég er fyrst og fremst talsmaður nemenda og
starfa með nemendafulltrúaráði skólans sem
við köllum Stuðboltana.
Hver bekkur hefur sinn full-
trúa í ráðinu sem er ætlað
að auka lýðræði nemenda
og koma með hugmyndir að
bættum skólabrag. Ég funda
með Stuðboltum f imm
sinnum á ári og kem þeirra
hugmyndum áfram til starfs-
fólks og stjórnenda. Það er
gefandi og gaman að vinna
með Stuðboltum í þessari
vinnu,“ segir Guðrún Inga.
Fleiri strákar en stelpur leita til hennar
Þá segir Guðrún Inga fleiri drengi leita til
hennar en áður. Hundrað fleiri strákar en
stelpur komu til hennar á síðasta skólaári en
árið áður. „Kannski eru þeir opnari og tilbúnari
að leita lausna. Mér finnst það jákvætt. Ég er
einnig með reiðinámskeið, prófkvíðanámskeið,
kvíðahópa og sjálfstyrkingarnámskeið.“ Hún
segir að börn þurfi að geta tjáð sig og að for-
eldrar leiti til hennar til að tala við barnið sitt
ef eitthvað amar að. Allir séu að verða opnari.
„Svo þurfa börn stundum bara slökun og við
höfum slökunarrými til þess. Ég fór á námskeið
þar sem ég lærði að tileinka mér sjálfstyrking-
araðferð sem kallast Baujan. Allir fundir enda
með slökun sem mér finnst virka mjög vel á
nemendur. Börnin koma stundum fjögur í einu
og láta ekkert trufla sig. Segjast bara hafa andað
niður í maga og þá lagaðist allt,“ segir Guðrún
Inga brosandi.
- fréttaskýring // Náms- og starfsráðgjöf í grunnskólum Suðurnesjum
ÞAR SEM
HJÖRTU
SKÓLANNA SLÁ
Texti og mynd: Olgabjort@vf.is
Náms- og starfsráðgjafar sinna afar mikilvægu starfi í samfélagi okkar, meðal annars
innan skólakerfisins. Með því að ræða við þá gefast tækifæri til að skoða og meta
eigin stöðu, til dæmis áhuga og hæfni, átta sig á hvaða möguleikar eru í boði og
gera áætlun um hvert skal stefna. Að mati náms- og starfsráðgjafa í grunnskólum á
Suðurnesjum hefur áhersla breyst á undanförnum áratug úr því að vera það sem lög-
verndað starfsheiti þeirra gefur til kynna yfir í viðtöl vegna líðan skólabarna. Í sumum
tilfellum hafa ofbeldismál á heimilum eða vitneskja um slæmt bakland komið fyrst
í ljós í slíkum viðtölum. Olga Björt hitti þau sem sinna þessu starfi í grunnskólunum
og ræddi við þau um afar fjölbreytt verkefni sem þau fást við og það sem skiptir þau
mestu máli, velferð barnanna. Fjallað verður um þetta í þessu tölublaði og næstu
blöðum.
n Könnun um líðan ber meiri árangur með nafngreiningu:
Er fyrst og fremst talsmaður nemenda
Kannski
eru strákar
opnari og
tilbúnari að leita
lausna. Mér finnst
það jákvætt
Í alls kyns erindagjörðum
Starfið felst í náms- og starfsfræðslu, sjálfs-
styrkingarnámskeiðum, aðstoð við markmið-
setningu, námstækni og persónulegum við-
tölum. Nemendum er frjálst að nálgast hana og
geti t.d. bara bankað upp á. Hún er með dyrnar
opnar þegar hún er laus. „Þau koma í alls kyns
erindagjörðum. Unglingarnir eru að spá í hvað
þeir vilji gera eftir grunnskóla. Aðrir koma til
að spjalla. Þau fara oft léttari í anda út ef þeim
hefur liðið illa. Þau opna sig stundum mjög
mikið og það hefur komið mér á óvart hversu
mikið þau treysta mér. Þau vita að það sem þau
ræða við mig fer ekki lengra,“ segir Steinunn.
„Hún þarf aðeins að tala við þig“
Steinunn segir brosandi að oft komi félagar
með vini sína með sér og segi: „Hún þarf að-
eins að tala við þig“ og krakkarnir styðji oft
hvert annað. Hún sé í vinnunni til klukkan
fjögur síðdegis og nemendur hafi því tækifæri
til að lauma sér til hennar eftir skólatíma ef þau
vilji ekki að aðrir taki eftir því. „Annars eru
þau frekar ófeimin við þetta. Kynjahlutföll eru
ekki áberandi og bæði strákar og stelpur mjög
dugleg að kíkja við.“
Tekin í einkaviðtöl í 10. bekk
Steinunn fer inn í bekkina með fræðslu um
nám sem eru í boði eftir grunnskóla, talar við
nemendur um hvað hentar þeim best miðað við
hvað þau langar að vinna við að námi loknu.
Hún hjálpar þeim við að finna út hvað skiptir
þau mestu máli þegar velja á starf og nám við
hæfi. Nemendur í 10. bekk eru teknir í einka-
viðtöl þar sem hugleiðingar þeirra eru ræddar
og þeir aðstoðaðir við að velja það sem hentar
hverjum og einum.
Meiri kvíði og andleg vanlíðan
Hún segist hafa fundið mun á líðan barna
undanfarin ár. „Meiri kvíði og andleg vanlíðan.
Ég hef spurt sjálfa mig hvort um væri að ræða
tilviljun því svona komi stundum í bylgjum eða
hvort ástandið í þjóðfélaginu hafi sitt að segja.
Erfitt sé að greina orsakavaldinn. Slík tilfelli eru
unnin í samvinnu við aðra fagaðila eða vísað til
skólasálfræðingsins,“ segir Steinunn.
Sigrarnir mest gefandi
Ef nýr nemandi byrjar í skólanum kynnir Stein-
unn sig fyrir honum svo að hann viti hver hún
er. Svo spyr hún hann hvernig gengur, hvort
hann sé búinn að eignast vini og hvernig námið
leggist í hann. „Það sem er mest gefandi við
starfið eru mannlegu samskiptin og sjá sigrana
sem krakkarnir ná. Að sjá þau blómstra,“ segir
Steinunn að lokum.
Stelpur almennt opnari
„Yngri börnin eru dálítið opnari en sum feimin.
Stelpur eru almennt opnari og duglegri að tala
um tilfinningar. Strákar eru aftur á móti oft
hræddir við hvern annan eða hræddir um við-
brögð hinna,“ segir Sigríður. Félagar barnanna
komi líka og láta vita um leið ef eitthvað er
að hjá vini sínum. Sumir komi í hópum og þá
oftast stelpur. Stundum koma þau með við-
komandi með sér og í öllum tilfellum komi
stelpur með stráka með sér. Einhverjir segjast
ekki hafa neinn til að tala við og um er að ræða
stráka í öllum þeim tilfellum.
Foreldrar eiga of annríkt
Sigríður segir dálítið um að börn leiti til hennar
vegna samskiptavanda. Þau ímyndi sér að þessi
eða hinn hugsi svona eða hinsegin. „Oft kunna
þau ekki að leysa úr málum. Fá allskonar upp-
lýsingar að heiman því foreldrar vilja hjálpa
til og eru duglegir við það. Börnin eru bara
oft klaufar í þessu og vantar réttu verkfærin.
En þau eru dugleg að ráðleggja hvert öðru.“
Henni börn eiga lítil samskipti með fullorðnu
fólki almennt. Það vanti að setjast niður og tala
við börnin. Foreldrar geri marga góða hluti en
sinni svo miklu og eigi annríkt. Börnin þurfi
að hlustað sé á þau og spjallað við þau í 20 - 30
mínútur á dag. Það skipti svo miklu máli.
Erfitt þegar nemandi er að bugast
Sigríður segir ungt fólk opnara í dag en það var
fyrir 10 árum. En því fylgi kostir og gallar. „Þau
kunna ekki mörk og halda að það sé í lagi að
gera eitthvað eða segja og segja svo bara „djók“.
Þau átta sig til dæmis oft ekki á því hvað er ein-
elti og hvað ekki. En ég hef gaman að þeim sem
hafa frumkvæði að einhverju eins og hvernig
þau opna sig.“ Erfiðustu málin sem koma á borð
Sigríðar eru t.d. prófkvkíðamál. Sigríður notar
mælitæki sem metur hvort þörf sé á meðferð
hjá sálfræðingi. Þá þarf stundum meðferð hjá
sálfræðingi sem notar mælitæki sem greinir
frávik. Einnig hafa kvíðaköst komið upp og
slík mál fara oft einnig til skólasálfræðingsins.
„Krakkar hafa talað um sjálfsvíg og stundum
er það í gríni en það er alltaf kannað af fyllstu
alvöru. Á hverju ári kemur til mín nemandi
sem er að bugast og mér finnst það alltaf jafn
ótrúlegt og erfitt.“
Mannorð skiptir máli
Mannorð er meðal hugtaka sem Sigríður hefur
rætt um við nemendur á námskeiðum sem hún
heldur. „Mannorð fylgir okkur mjög lengi og
jafnvel alla tíð. Ef einhver var leiðinlegur við
alla í skóla þá gleymist það ekki og fylgir jafnvel
viðkomandi í framhaldsskóla. Stundum þarf að
flytja burt til að byggja upp nýtt mannorð,“ segir
Sigríður og bætir við að til dæmis ef einhver
sem tilheyrði hóp komist ekki aftur inn vegna
mannorðsins sem hann er búinn að skapa sér.
„Það er eiginlega það versta og erfitt að horfa
upp á. Sumir fá bara ekkert að vera með. Fá
ekki tækifæri aftur. Getur verið erfitt að koma
viðkomandi í skilning um hvað hann þarf að
gera til að komast aftur inn. Hvernig skaparðu
þér mannorð og á hvaða hátt hafa aðrir áhrif á
mannorð?
Ákveða 11 ára hvað eru
kvenna- og karlastörf
„Börn í dag læra svo margt sem þeim er ekki
kennt. Eitthvað sem þau tileinka sér. Við vitum
ekki hvað börn læra sem fá að vera í tölvu óá-
reitt. Þar er orðaval og ýmislegt annað sem þau
tileinka sér,“ segir Sigríður. Tölvunotkun geti
nýst þeim vel ef þeim er leiðbeint og fylgst með.
T.a.m. læri börn unglingar í 10. bekk í Holta-
skóla að gera ferilskrá á tölvutæki formi sem
þau geta notað þegar þau fara á vinnumarkað-
inn síðar. Þá öðlist þau grunnþekkingu í að
búa til skrána og aðferðir við að leita að vinnu.
Í Holtaskóla er náms- og starfsfræðsla með
nemendum í 7.-10. bekk. „Þau skoða styrkleika
sína og gildismat. Náms- og starfsfræðsla er
mikilvæg. Samkvæmt ýmsum rannsóknum eru
börn um ellefu ára aldur í raun búin að ákveða
hvað eru kvenna- og karlastörf og þá er erfiðara
að fá nemendur til að skoða störf út frá áhuga,“
segir Sigríður.
n Nemendur bera mikið traust til Steinunnar í Heiðarskóla:
Eru frekar ófeimin við að opna sig
n Börn eru seig en þurfa að hlustað sé á þau:
Læra svo margt sem þeim er ekki kennt
fi ri 16
Guðrún Inga Bragadóttir hefur verið náms- og starfsráðgjafi við Grunnskólann í
Grindavík frá árinu 2005. Hún segir starfið afar fjölbreytt og það hafi breyst töluvert
á þessum árum. „Það komu 515 nemendur til mín í viðtöl í fyrra og það er fyrir utan
þá sem koma í náms- og starfsfræðslu í 10. bekk. Þessi tala fer hækkandi ár frá ári. Ég
tel að kennarar, nemendur og foreldrar séu orðnir meðvitaðri um starfið og leiti oftar
námsráðgjafa.“
Steinunn Snorradóttir er menntuð náms- og starfsráðgjafi og hefur starfað sem
slíkur í Heiðarskóla síðan 2007. Hún segir starfið mjög fjölbreytt og skemmtilegt að fá
að kynnast nemendum á öllum aldri, allt frá 6 ára börnum sem eru að hefja sína skóla-
göngu og upp í unglingana sem eru að velja sér það nám sem hentar framtíðaráformum
þeirra best.
Sigríður Bílddal er náms- og starfsráðgjafi í Holtaskóla. Hún segir að börn séu ótrú-
lega seig miðað við oft erfiðar aðstæður. Þau geri bara það sem þau geti hverju sinni.
„Þau hafa aðgang að svo mörgum innan skólans til að ræða sín mál. Foreldrar hafa
einnig samband ef eitthvað er. Misjafnt er þó á milli krakka hvað þeir eru tilbúnir að
ræða. Stundum þarf að ganga eftir því án þess að þau átti sig á tengingunni.“ Sigríður
segir að áherslan sé á að þau tali við einhvern. Stundum komi beiðnir í gegnum foreldra,
umsjónarkennara eða aðra starfsmenn skólans.