Fréttablaðið - 13.01.2018, Blaðsíða 28

sem leitinni að þessum hreina tóni.“
Bjarni þagnar og horfir einlægur á
blaðamann og bætir við: „Og nú bið
ég þig um að vera ekki með fyrir-
sögnina: Í leit að hinum hreina tóni,“
og getur svo ekki annað en farið að
hlæja. „En eins mikil klisja og þetta
er þá er hún sönn. Það er þessi
hreini tónn sem getur opnað hvaða
hjarta sem er. Tónn sem sprettur við
dýpstu hjartarætur.“
Bjarni segist hallast að því að hinn
hreini tónn sé fyrst og fremst skrif-
aður fremur en leikinn. „Það besta
sem túlkandinn getur svo gert er að
hindra hann ekki. Hleypa honum
fram og til þess þarf að skilja eitt-
hvert egó til hliðar, það er það sem
þetta snýst soldið mikið um. En eins
og umhverfi tónlistarinnar er í sam-
félaginu þá er ekki mikið rými fyrir
þessa leit. Það er svo mikil áhersla
á: Hvað ætlar þú að segja? Af hverju
eigum við að kaupa þig? Það eru allir
að selja sig en það er samt erfitt að
festa hönd á þessu þótt þetta sé mér
ofarlega í huga þessa dagana.“
Málað á striga
Bjarni Frímann ítrekar að hlutverk
flytjandans sé að ljá einhverjum
rödd. „Þessi rödd er það sem þú
kannt, getur og ert en þú mátt ekki
lita verkið of mikið. Fólk hljómar
auðvitað misjafnlega en það sem
er að gerast er að egóið er að verða
of fyrirferðarmikið. Fólk er hætt að
kunna að hlusta á tónverkið heldur
er alltaf að hlusta á flutninginn.
Kannski er þetta afleiðing af því að
við erum alltaf að spila eitthvað eftir
dautt fólk og svo erum við að bera
saman. Alltaf að bera saman flutn-
inginn. Þetta er eins og við séum að
safna Pokémon-spjöldum þar sem
við söfnum því hver hefur heyrt
hvað, með hverjum og hvar. Þetta er
svona félagslegt kapphlaup sem er
orðið of fyrirferðarmikið.“
Er þetta snobb? „Nei, ég held
ekki. Vandinn er frekar að það er
of mikið um það í klassískri tón-
list að tónverkin eru orðin að striga
sem er málað á aftur og aftur. Slíkt
á sér eðlilega takmörk. Listin þarf á
endurnýjun að halda alveg óháð því
hversu góð hún er. Það breytir því
ekki að umfjöllunarefni listarinnar
eru alltaf þau sömu. Manneskjan
er að reyna að átta sig á sjálfri sér,
tengslum sínum við aðra og sam-
bandi sínu við umhverfið og höfuð-
skepnurnar. Það er ekkert nýtt sagt
heldur aðeins hvernig hlutirnir eru
sagðir og eftir því sem samfélagið
breytist er þörf fyrir nýjar leiðir til
þess að tala um hlutina.“
Mér finnst klassíska tónlistin hafa
fest í því fari að gleyma því hvað
er verið að segja. Hætt að leita að
þessum hreina tóni og því hverju
hann vill okkur. Farin að snúast
um það hvernig hlutirnir eru túlk-
aðir, hvernig Jón ætlar að gera þetta
öðruvísi en Gunna. Þess vegna finnst
mér allt þetta tal og kapp um að fólk
sé að meika það í músíkinni vera
algerlega í öskrandi mótsögn við til-
ganginn – við kjarnann sem ég trúi
að allir finni fyrir. En svo er auðvitað
gott að geta haldið einhverju jafn-
vægi. Að undanförnu hef ég horft
með aðdáun til Víkings Heiðars sem
virðist gæta að fullkomnu jafnvægi
þarna á milli.“
Menningarleg stéttaskipting
Aðspurður um hvernig tónlistarfólki
takist að ná til fólks með klassíska
tónlist þá segir Bjarni Frímann að
það sé ágætt að skoða hvernig Harpa
hefur þróast síðustu ár og að þar hafi
strax verið hópur sem komst upp á
lag með að mæta en svo hafi aðrir
veigrað sér við því. „Ég held að það
að opna húsið meira og vera með
tribute-tónleika og Jóla-Bó hafi gert
mörgum þetta léttara. Ég er á því að
það hjálpi að nota húsið svona breitt.
Sumir bölvast út í að það sé of mikil
afþreyingarstemning þar inni en mér
finnst það ekki. Mér finnst frábært að
fá fleira fólk inn í húsið og hafa þar
líka hluti sem höfða til stærri hóps
vegna þess að þegar fólk er orðið
handgengið húsinu þá er það líklegra
til að koma oftar og þar á meðal á
klassíska tónleika. Þetta hús er byggt
fyrir þjóðina. Allt sem veitir fleirum
hlutdeild í Hörpu er af hinu góða.“
Bjarni Frímann bendir á að hið
sama megi í raun segja um menn-
ingarlífið í heild sinni. Að við sem
þjóð þurfum að leitast við að finna
meira jafnvægi og sníða okkur stakk
eftir vexti. „Við eigum til að vilja
hafa stakkinn nokkuð rúman því við
erum stórhuga en það gengur samt
ekki að vera í vitlausri flík. Mér finnst
að við mættum gera meira af því að
líta til smábæja og að við getum
ekki alltaf verið að máta okkur við
London, París, Róm og New York.
Það er algjörlega óraunhæft og ef
við erum að spenna okkur svona þá
verða einfaldlega til svo miklar eyður
annars staðar þar sem þörfin er samt
raunverulegri í menningarstarfsemi.
Í framhaldinu verður til einhver
menningarleg stéttaskipting ef sumu
er sinnt en öðru ekki.“
Ekkert vit
Bjarna Frímanni er mikið niðri fyrir
þegar staða tónlistar og menningar
er annars vegar og hún angrar hann
greinilega, þessi skipting á milli há-
og lágmenningar. Hann segir að
við séum slæm með það þegar við
ákveðum að fara að sinna því sem
við köllum kannski lágmenningu
að gera það á röngum forsendum.
„Þegar við ætlum að gæta þess að
peningarnir séu ekki allir í þessu
dýra, flotta, snobbaða og hámenn-
ingarlega og fara að dreifa víðar þá
er t.d. búin til geggjuð ljósmynda-
bók með myndum af fátæklingum
og það er fyrir þennan hóp en allt á
forsendum hámenningar. Þetta ger-
ist alltaf en það er ekkert illur hugur
í þessu, við bara grípum til þess sem
við kunnum. Svo er bara svo auð-
Eigum
Bjarni Frímann segir að umhverfi tónlistarinnar sé honum ofarlega í huga þessa dagana þar sem egóið er að orðið of fyrirferðamikið að hans mati. FréttaBlaðið/VilhElM
Magnús
Guðmundsson
magnus@frettabladid.is
Mér finnst að við
MættuM gera Meira af
því að líta til sMábæja
og að við getuM ekki
alltaf verið að Máta
okkur við london.
↣
að
leitast við að
finna innsta
kjarna
Bjarni Frímann Bjarnason hljómsveitarstjóri
og nýráðinn tónlistarstjóri Íslensku óperunn-
ar hefur forvitnilegar skoðanir á tónlistinni
og öllu menningarlífinu sem henni fylgir.
Það er margt sem ég seg-ist alltaf hafa ætlað að verða og flugmaður var eitt af því. Ég var aðeins að læra það en svo varð það aldrei en ég hef enn
þá áhuga á flugi. Ég hef svo gaman
af vélum, hef einhverja nostalgíu
fyrir svona gamaldags véladrasli
sem þarf að sinna eins og það sé
fjölskyldumeðlimur,“ segir Bjarni
Frímann Bjarnason og glottir út í
annað. Bjarni Frímann er ný ráðinn
tónlistarstjóri Íslensku óperunnar
þrátt fyrir að vera aðeins 28 ára
gamall sem telst vera afar ungt fyrir
slíka stöðu.
Dýpstu hjartarætur
Ummælin um flugáhugann eru til-
komin vegna þess að Bjarni Frímann
valdi kaffiteríu flugstöðvarinnar í
Reykjavík sem alþýðlegan stað til
þess að hitta blaðamann í spjalli um
tónlistina sem varð ofan á í lífi hans
og er þar fyrirferðarmikil. Bjarni Frí-
mann segist þó ekkert vita hvaðan
þessi ástríða fyrir tónlistinni er
sprottin, hvort hún er meðfædd eða
áunnin. „Það eina sem ég veit er að
það er í mér þrá eftir þessum hreina
tóni, hvort sem það er í tónlistinni
eða lífinu með öðrum manneskjum.
Upp á síðkastið hef ég reyndar villst
dálítið af leið, það er auðvelt að láta
glepjast í dag þegar manni er alls
staðar talin trú um að listsköpun
eigi að snúast um eitthvað annað, en
það er bara ekki til betri leið til þess
að lýsa aðkomu minni að tónlist en
1 3 . j a n ú a r 2 0 1 8 L a U G a r D a G U r28 H e L G i n ∙ F r É T T a B L a ð i ð
1
3
-0
1
-2
0
1
8

0
4
:3
9
F
B
1
2
0
s
_
P
1
0
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
9
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
2
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
2
8
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
E
B
C
-1
4
7
0
1
E
B
C
-1
3
3
4
1
E
B
C
-1
1
F
8
1
E
B
C
-1
0
B
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
6
A

F
B
1
2
0
s
_
1
2
_
1
_
2
0
1
8
C
M
Y
K