Fréttablaðið - 13.01.2018, Blaðsíða 102

SAMSTARFSVERKEFNI
Í BORGARLEIKHÚSINU
Borgarleikhúsið hýsir á hverju ári a.m.k. tvö verkefni sjálfstæðra
leikhópa. Verkefnin eru valin í samvinnu við borgaryfirvöld og
stjórn Sjálfstæðu leikhúsanna (SL).
Samkvæmt samkomulagi Leikfélags Reykjavíkur og Reykjavíkur-
borgar skal Leikfélag Reykjavíkur „tryggja hið minnsta tveimur
öðrum leikflokkum afnot af húsnæði í Borgarleikhúsinu til æfinga
og sýninga eins verkefnis á hverju ári. Leikflokkarnir skulu hafa
endurgjaldslaus afnot af húsnæði en greiða útlagðan kostnað L.R.
vegna vinnu þeirra í Borgarleikhúsinu.“
Samkvæmt ofangreindu er hér með auglýst eftir
umsóknum leikhópa vegna leikársins 2018/2019.
Með umsókn skal senda greinargerð um verkefnið þar sem því er
skilmerkilega lýst, greint frá aðstandendum þess, framkvæmda-
aðilum, listrænum stjórnendum og þátttakendum öllum. Jafnframt
ætti vönduð fjárhagsáætlun að fylgja með.
Umsóknir berist leikhússtjóra Borgarleikhússins, Listabraut 3,
103 Reykjavík eigi síðar en kl. 16.00 fimmtudaginn 1. febrúar 2018.
Einnig er hægt að senda umsóknir með tölvupósti,
merktum „Samstarf“ á borgarleikhús@borgarleikhús.is
Fyrir þrettán árum ákvað Steinunn Ólína Þorsteins-dóttir að hætta í leikhús-inu eftir þá þegar afar far-sælan feril. Ákvörðunin kom mörgum á óvart
enda margir um hituna og hvert
tækifæri í leikhúsinu en Steinunn
Ólína segir sjálf að það hafi einfald-
lega legið margar ástæður að baki.
„Of mikið vinnuálag var kannski
helsta ástæðan og sú staðreynd að
mér fannst vinnan ekki lengur ögr-
andi. Mig langaði líka til að láta á það
reyna hvort ég væri hreinlega fær um
að gera eitthvað annað en að leika en
ég hafði starfað í atvinnuleikhúsi í
nærri 20 ár þegar ég ákvað að venda
kvæði mínu í kross.
Mig langaði líka til að eignast
stærri fjölskyldu og gat ómögulega
hugsað til þess að vera svo fjarri
börnum mínum eins og ég reyndi
með mitt fyrsta barn. Mig langaði til
að vera mamma.“
Steinunn Ólína segir að það hafi
líka eflaust verið í henni einhver ótti
við að verða gólffjöl í Þjóðleikhúsinu
sem eflaust hafi þó verið ástæðulaus
og ótímabær kvíði. Hún bendir líka
brosandi á að nú sé runnin upp gós-
entíð miðaldra kvenna í sjónvarpi og
kvikmyndum. „Einhver vitringurinn
er búinn að átta sig á því að konur
horfa á sjónvarp og kvikmyndir og
sá áhorfendahópur vill gjarnan horfa
á kynsystur sínar takast á við hin
ólíkustu hlutverk. Það er gott að vera
miðaldra leikkona akkúrat núna,“
segir Steinunn Ólína og brosir sposk.
Andleg hvíld
Verkið sem Steinunn Ólína valdi til
þess að snúa aftur er Efi dæmisaga,
eftir bandaríska leikskáldið John
Patrick Shanley í leikstjórn Stefáns
Baldurssonar. Verkið hefur hlotið
mikið lof gagnrýnenda en það þykir
vera krefjandi fyrir leikara. Stein-
unn Ólína segir að það séu sam-
verkandi þættir í þessu verkefni sem
hafi orðið til þess að hún ákvað að
snúa aftur. „Akkúrat núna finnst
mér þetta aftur vera mikil áskorun
og ég er áhættusækin að eðlisfari.
Þetta er líka dásamlegt hlutverk og
þó svo umfjöllunarefnið sé erfitt þá
fylgir því ákveðin andleg hvíld að fá
svona magnað hlutverk í hendurnar.
Gjafir leiklistarinnar eru margar en
meðal annars þær að gefa manni frí
frá sjálfum sér. Maður fær frið fyrir
hversdagsamstrinu þegar maður fær
að leika góð hlutverk.“
Steinunn Ólína hefur á orði að
óneitanlega hafi samstarfsfólkið líka
haft mikið að segja. „Stefán Baldurs-
son, leikstjóri sýningarinnar, er einn
af stærstu áhrifavöldum í mínu lífi,
hann réð mig á samning í Þjóðleik-
húsinu á sínum tíma og kann betur
til verka í leikhúsi en flestir. Ég treysti
honum til að láta mig ekki komast
upp með nein undanbrögð eða kjaft-
æði. Leikstjórar verða að gera miklar
kröfur til leikara sinna og það gerir
Stefán af stakri nákvæmni. Stefán
lætur alltaf verkin og leikarana sem
hann vinnur með í forgang og gerir
sjálfan sig ekki að aðalatriði í sýn-
ingum sínum. Æfingaferlið hefur
verið afar gjöfult og það er einstakt
að leika á móti Hilmi, Láru Jóhönnu
og Sólveigu, allt afburðaleikarar.“
Skapandi að efast
Leikritið fjallar um skólastýru í kaþ-
ólskum barnaskóla í New York sem
þarf að horfast í augu við grun þess
eðlis að prestur í kennarahópnum
eigi í óeðlilegum samskiptum við
einn af skólapiltunum. Steinunn
Ólína segir að vissulega tali verkið
inn í metoo-umræðu dagsins í dag
þar sem við sem samfélag stöndum
líka frammi fyrir stórum spurning-
um. „Hvað er satt og hvað er logið?
Flestir eiga erfitt með að henda
reiður á hverjar af heimsfréttunum
eru marktækar, ef þá einhverjar. Í
Hvíta húsinu situr brjálaður maður
sem er ekki bara Ameríkönum til
skammar heldur heimsbyggðinni
allri. Hvernig gerðist það og hvernig
gátum við verið svona andvaralaus?
Verkið Efi varpar fram þeirri spurn-
ingu hvort sannfæring okkar sé endi-
lega óskeikull sannleikur.
Viljum við búa í samfélagi þar sem
einstaklingar taka sér dómsvald í
hendur? Verkið fjallar um efann og
þann sköpunarkraft sem felst í því að
vera ekki viss, að þurfa að velta hlut-
unum fyrir sér og komast kannski
ekkert endilega að réttri niðurstöðu.
Það er skapandi eins og það er nag-
andi að efast.“
Að geta leikið er náðargáfa
Leikhús- og kvikmyndaheimurinn
hefur verið hvað mest áberandi í
metoo-umræðunni en Steinunni
Ólínu hefur ekki fundist hún knúin
til þess að niðurlægja sig kynferðis-
lega til að fá vinnu sem leikkona. „En
ég hef auðvitað fengið minn skammt
af durts- og dólgslátum karlmanna í
gegnum lífið eins og því miður flestar
konur en ég hef aldrei upplifað sviðs-
listaheiminn sérstaklega sem hættu-
legan eða kvenfjandsamlegan.
Það hryggja mig sögur ungra
kvenna í sviðslistaheiminum, sér
í lagi sögur úr skólum þeim sem
kenna fagið. Þar hefur eitthvað mikið
verið að í kennsluháttum og mér
finnst ótækt að þar axli ekki stjórn-
endur ábyrgð á mannaráðningum og
starfsháttum sem þar hafa augljós-
lega viðgengist.
Ég fer ekkert ofan af því að í ein-
hvern tíma virðast nemendur á leik-
arabraut Listaháskóla Íslands hafa
farið á mis við faglegt nám og ef ég
væri menntamálaráðherra myndi
ég fara ítarlega ofan í saumana á því
hverju það sætir. Það er ekki nóg
að einhverjar karldulur segi sig frá
störfum til að friða mannskapinn og
slá ryki í augu almennings.
Að nemendur í leiklistarnámi hafi
þurft að sæta andlegu og kynferðis-
legu ofbeldi af hendi kennara eins og
sögur vitna um er fráleitt. Leiklist er
ekki sálarfræði, þú kennir engum að
leika með því að brjóta viðkomandi
niður. Að geta leikið er náðargáfa og
nemendur í leiklistarskólum eiga
heimtingu á því að læra að beita
þeirri náðargáfu. Fá fyrst og fremst
tekníska þjálfun í raddbeitingu,
textameðferð og líkamsbeitingu svo
eitthvað sé nefnt. Í leiklistarskóla
eiga nemendur að öðlast það sjálfs-
traust að geta farið frá sjálfum sér og
búið til listaverk í hlutverkum sínum.
Það fæst ekki með stöðugu niður-
broti eða kolrangri áherslu á sálarlíf
leikarans. Sálarlíf leikara er ekkert
interessant og enginn borgar sig inn
í leikhús til að fylgjast með því. Það
er hins vegar áhugavert að horfa á
leikara sem geta búið til persónur á
sviðinu sem eru ólíkar þeim sjálfum.“
Ekki karlmenn heldur vesalingar
Steinunn Ólína leggur þó áherslu á
að það sé varasamt að taka leiklistar-
og bíóbransann út fyrir sviga í þess-
ari umræðu. „Metoo hefur áhrif á allt
samfélagið í gegnum allar starfsstétt-
ir. En fjölmiðlar hafa sérlegan áhuga
á metoo-umræðu um sviðslistafólk
því þar er um oft þjóðþekktar per-
sónur að ræða og svokallað frægt
fólk fer vel í munni smjattpattanna.
Í sviðslistum einum af öllum þeim
starfsstéttum sem um málið hafa
tjáð sig hafa einstaklingar verið nafn-
greindir og hlotið dóm samfélagsins
án þess að fá réttláta málsmeðferð.
Ég er ekki viss um að neitt okkar vilji
innst inni búa í slíku samfélagi.
Metoo-umræðan mun skila
árangri er ég viss um að því leyti að
hún mun taka að sér að siða til óupp-
alda karlmenn og gera þeim grein
fyrir að þeir geta ekki hagað sér eins
og drullusokkar og hálfvitar. Ég er
fædd 1969 og alin upp af kvenrétt-
indakonu og karlmanni sem hefur
alltaf borið ótakmarkaða virðingu
fyrir konum. Karlmenn sem beita
konur ofbeldi eru ekki karlmenn
heldur vesalingar. Uppeldi mitt
mótaði mig og ég hef aldrei gefið
karlmönnum sem hafa sýnt mér
óvirðingu nema augnabliksathygli
og fyrst og fremst fyrir forvitni sakir.
Hver ól þetta eiginlega upp? hefur
maður spurt sig?“
Það er skapandi eins og það er nagandi að efast
Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir snýr aftur á fjalirnar eftir þrettán ára hlé. Hún segir að það sé gott að vera
miðaldra leikkona akkúrat núna og að því fylgi ákveðin andleg hvíld að fá magnað hlutverk í hendurnar.
Steinunn Ólína
segir karlmenn
sem beita konur
ofbeldi ekki
karlmenn heldur
vesalinga.
FRÉTTABLAÐIÐ/
ANTON BRINK
Magnús
Guðmundsson
magnus@frettabladid.is
1 3 . J A N Ú A R 2 0 1 8 L A U G A R D A G U R42 M E N N I N G ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
MENNING
1
3
-0
1
-2
0
1
8
0
4
:3
9
F
B
1
2
0
s
_
P
1
0
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
9
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
1
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
3
0
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
E
B
C
-0
0
B
0
1
E
B
B
-F
F
7
4
1
E
B
B
-F
E
3
8
1
E
B
B
-F
C
F
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
4
A

F
B
1
2
0
s
_
1
2
_
1
_
2
0
1
8
C
M
Y
K