Fréttablaðið - 02.05.2018, Blaðsíða 38

TónlisT
Amadeus
★★★★★
Kvikmyndatónleikar
Eldborg í Hörpu
Föstudaginn 29. apríl
Amadeus eftir Milos Forman og
Peter Shaffer. Sinfóníuhljómsveit
Íslands lék undir stjórn Ludwig
Wicki. Mótettukór Hallgrímskirkju
söng (kórstjóri Hörður Áskelsson).
Einleikari: Mei Yi Foo.
Er ég sé til leikarans F. Murray Abra-
ham, meira að segja í þáttaröðinni
Homeland, þar sem hann leikur CIA
njósnara, þá hugsa ég alltaf: Þetta er
maðurinn sem drap Mozart. Leikur
hans í kvikmyndinni Amadeus,
þar sem hann var í hlutverki hins
afbrýðisama tónskálds Salieris var
svo kraftmikill að það er manni
ógleymanlegt. Í myndinni eru þeir
tveir keppinautar.
Milos Forman, sem leikstýrði
Amadeus, lést á dögunum. Það var
því viðeigandi að sýna myndina á
stóru tjaldi. Var það einmitt gert
núna fyrir helgi. Myndin var sýnd í
Eldborginni í Hörpu. Nánast öll tón-
listin var í lifandi flutningi Sinfóníu-
hljómsveitar Íslands, Mótettukórs
Hallgrímskirkju og píanóleikarans
Mei Yi Foo.
Ýmis vandamál eru við bíó-
sýningu þegar tónlistin er leikin á
staðnum. Hljóðblöndun tals og tón-
listar er ekki fyrir hendi, tónlistin er
gjarnan of sterk. Þetta kom þó ekki
að sök hér, því myndin var textuð,
auk þess sem tónlistin er í gríðarlega
stóru hlutverki í myndinni. Hún á
ekki bara að styðja við framvindu
og stemningu eins og venjuleg kvik-
myndatónlist.
Flutningurinn var í hvítvetna
stórkostlegur. Helst mátti finna að
eilítið óstöðugum karlaröddum í
lok myndarinnar, þegar Salieri var
að skrifa sálumessu eftir fyrirmæl-
um Mozarts, sem liggur á banabeði
sínum. Í það heila var kórsöngur-
inn þó þéttur og voldugur og með
allt á hreinu. Hljómsveitin var líka
í banastuði undir pottþéttri stjórn
Ludwig Wicki. Leikurinn var ætíð
tær, nákvæmur og fjörlegur. Tón-
listin var ávallt leikin á hárréttum
tíma. Stjórnandinn var með ipad
fyrir framan sig sem var tengdur
við myndina og ýmsar bendingar
þar sem hjálpuðu við hljómsveitar-
stjórnina. Píanóleikur Mei Yi Foo
var sömuleiðis afar fallegur, mjúkur
og ljóðrænn.
Er Amadeus var sýnd fyrst fór hún
fyrir brjóstið á mörgum tónlistar-
spekúlantinum. Það er í sjálfu sér
skiljanlegt. Salieri og Mozart voru
ekki svona miklir óvinir í raun-
veruleikanum. Sá síðarnefndi var
þó vissulega grallari og átti það til
að vera klámfenginn í bréfaskrift-
um, en að hann hafi verið einhver
hálfviti sem hló skrækum rómi er
ósennilegt.
Þessar miklu andstæður per-
sónuleika tónskáldsins og tón-
listarinnar sjálfrar, eins og þeim er
teflt fram í myndinni, eru samt sér-
lega áhrifamiklar. Þær undirstrika
hversu tónlistin var mikið undur.
Hún streymdi niður fullmótuð í
huga Mozarts, líkt og hún kæmi
frá himnaríki. Persónuleiki tón-
skáldsins skipti þar engu máli. Það
er þetta sem gerir myndina svona
góða. Tónlistin er miðpunkturinn,
ekki Mozart sjálfur, Salieri eða
neinn annar. Án efa voru þetta með
betri tónleikum vetrarins. Jónas Sen
niðursTAðA: Stórfenglegir tónleikar
með tónlist Mozarts í dásamlegum
búningi.
Þegar Mozart var drepinn
leiKhús
svartalogn
★★★★★
Þjóðleikhúsið
Eftir: Kristínu Marju Baldursdóttur
Leikgerð: Melkorka Tekla Ólafs-
dóttir
Leikstjórn: Hilmir Snær Guðnason
Leikarar: Elva Ósk Ólafsdóttir, Edda
Arnljótsdóttir, Ragnheiður Stein-
dórsdóttir, Snæfríður Ingvarsdóttir,
Esther Talía Casey, Hallgrímur Ólafs-
son, Pálmi Gestsson, Baldur Trausti
Hreinsson, Birgitta Birgisdóttir og
Snorri Engilbertsson
Leikmynd: Gretar Reynisson
Búningar: María Th. Ólafsdóttir
Tónlist: Markéta Irglová og Sturla
Mio Þórisson
Lýsing: Halldór Örn Óskarsson
Hljóðmynd: Elvar Geir Sævarsson
og Aron Þór Arnarsson
Flóra stendur uppi rúmlega fimmtug
atvinnulaus, fráskilin og hundsuð af
samfélaginu. Henni býðst að mála
gamalt timburhús í litlu þorpi á
Vestfjörðum og slær til, leigir út litlu
íbúðina sína í Reykjavík og heldur út
í óvissuna. Þannig er upphafsstefið í
Svartalogni sem frumsýnd var síðast-
liðinn föstudag á stóra sviði Þjóð-
leikhússins.
Leikgerðina skrifar Melkorka
Tekla leiklistaráðunautur hússins
en henni hefur heppnast betur. Enn
og aftur er gerð sú krafa að áhorf-
endur fylli upp í eyðurnar með
upplýsingum úr bókinni, þannig er
gefin afsláttur á persónusköpun og
framvindu. Ef einhverju er sleppt,
svo sem bakgrunni og persónu-
tengslum, þá verður eitthvað að
koma í staðinn í handriti en lítið er
um slíkar lausnir. Ein af stóru breyt-
ingunum er að innri rödd Flóru, sem
hefur margar efasemdir um sitt líf,
er leikin af þeim Birgittu og Snorra
í hlutverkum fyrrverandi samstarfs-
fólks hennar. Áhyggjur Flóru um
sinn stað í heiminum og eigið ágæti
koma ekki fram með hennar rödd,
heldur í gegnum aðra. Þessi fjarlægð
er truflandi og önnur leið hefði verið
ákjósanlegri.
Þessi galli sýnir samt sem áður
styrk Elvu Ósk á leiksviðinu því fátt
er erfiðara að leika en góða hlustun
og hún heldur sýningunni saman.
Hún er nánast á sviðinu allan
tímann og leiðir orkuna á sviðinu
í gegnum sig þannig að aðrir leik-
arar blómstra. Slíkt er aðeins á færi
þeirra allra hæfileikaríkustu, sem og
að leika án orða.
Flóra er hvati breytinga þrátt fyrir
að gera og segja sem minnst, alla-
vega fyrir hlé. Óljóst er hvort þetta
hlé standi í komandi sýningum því
í leikskrá er gefið til kynna að sýn-
ingin sé án þess. Frænkurnar Petra
og Guðrún eru leiknar af Eddu og
Ragnheiði sem njóta sín best í létt-
ari atriðunum þar sem kímnigáfa
þeirra fær að njóta sín. Erlendu
söngfuglana leika þær Snæfríður og
Esther Talía af nokkru öryggi. Hina
ákveðnu Ewu leikur Esther Talía
með dillandi húmor og Snæfríður
er að finna fótfestu sína eftir frekar
brösótt leikár, síðan syngja þær sér-
lega fallega.
Birgitta og Snorri komast þokka-
lega frá hlutverkum sínum en líða
fyrir það að vera einungis málpípur
aðalpersónunnar. Karlkynspersón-
urnar eru byggðar á þekktum stað-
alímyndum um kynið: sá fyndni, sá
mjúki, sá ofbeldisfulli. Pálmi á þó eft-
irminnilegt augnablik þar sem hann
finnur einlæga leið til að opna upp
reynsluheim karlmanna, þeirra sem
var kennt að loka inni tilfinningar
sínar. Baldur Trausti og Halldór fá
ekki mikið til að vinna með og verða
þannig flatir í persónusköpuninni.
Hilmir Snær er óhræddur við að
hrista upp í efninu en því miður
er hér er sleginn vitlaus tónn. Saga
Flóru nýtur sín ekki nægilega vel í
þessu þungbúna umhverfi. Jú, tilvist
mannverunnar er svo sannarlega
harmræn en þessi aftengda drama-
tíska nálgun hentar ekki sögunni
sem segja skal. Að sama skapi má
finna grunnvandamál í tónlistinni,
sem á að vera sál sýningarinnar.
Hún á að þjóna sem leið fyrir þessar
konur að finna fullkomnun í ófull-
komnu lífi. Markéta og Sturla finna
ekki hápunktinn sem til þarf þrátt
fyrir ljúflega úrvinnslu á ljóðum
íslenskra kvenna.
Leikmyndin er hugarfóstur eins
reyndasta leikmyndahönnuðar
landsins en Gretar er þekktur fyrir
að skapa afgerandi myndheim. Hér
birtist heimurinn sem grá göng í
iðjum fjarðaheiðanna, ágætis mynd-
líking fyrir innri baráttu karakt-
eranna en styður illa við sýninguna
í heild þar sem hún verður fljótlega
köld og tóm. María hefur margoft
sýnt að hún hefur fjölmarga hæfi-
leika en þeir fá ekki að njóta sín hér.
Fyrir utan fagurrauðan draumakjól
Flóru þá eru búningarnir óspenn-
andi, þá sérstaklega hjá skrifstofu-
blókunum Irpu og Hrannari sem
blæða inn í gráma ganganna.
Hljóðmyndin er vönduð og vel
unninn af þeim Elvari Geir og Aron
Þór, ein sú besta á leikárinu. Þeir
smíða hljóðmynd í takt kjarna
verksins þar sem dropinn holar
steininn, mikilvæg augnablik eru
kannski ekki þekkjanleg þegar þau
gerast en áhrifin geta verið varanleg.
Halldór Örn á heiðurinn að fæða líf
inn í þennan kalda heim með ein-
staklega áhrifaríkri lýsingu.
Í Svartalogni sækja konur í styrk
og stuðning annarra kvenna. Þraut-
reyndar leikkonur á besta aldri fara
með helstu hlutverkin sem er bæði
þakklátt og hressandi. En veikt
handrit og óskýr leikstjórn eru hér
helstu gallarnir. Elva Ósk er miklu
betri en efni standa til og von er nú
til að hún fái fleiri verkefni á næsta
leikári enda hefur hún verið algjör-
lega frábær á því sem er að líða.
Sigríður Jónsdóttir
niðursTAðA: Grátbrosleg saga sem
slær því miður rangan tón þrátt fyrir
magnaðan leik hjá Elvu Ósk.
Sálarinnar svörtu göng
Úr sýningunni Svartalogn sem var frumsýnd í Þjóðleikhúsinu síðastliðinn föstudag. Mynd/Hörður SvEinSSon
Frá æfingu hjá SÍ fyrir kvikmyndatónleikana í síðustu viku.
2 . m A í 2 0 1 8 m i ð V i K u D A G u r20 m e n n i n G ∙ F r É T T A B l A ð i ð
menning
0
2
-0
5
-2
0
1
8
0
4
:1
6
F
B
0
4
8
s
_
P
0
4
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
0
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
1
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
F
A
4
-4
F
A
4
1
F
A
4
-4
E
6
8
1
F
A
4
-4
D
2
C
1
F
A
4
-4
B
F
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
1
B

F
B
0
4
8
s
_
1
_
5
_
2
0
1
8
C
M
Y
K