Barnablaðið - 27.09.2017, Blaðsíða 7

BARNABLAÐIÐ 7
Plastlaus september er árvekniátak.
Tilgangurinn er að vekja fólk til umhugsunar um
skaðann sem plast veldur í umhverfinu. Ert þú
að nota of mikið plast? Hvaða plastvörum er
hægt að skipta út fyrir aðrar úr
umhverfisvænna efni? Finndu 10 dæmi.
K
E
N
N
A
R
IN
N
.I
S
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
NR Plastvara Betri kostur
Drátthagi blýanturinn
Plastlaus september
VÍS INDAVEFURINN
Hvað
merkir
orðið
jafndægur?
Með orðinu jafndægur er á
tt
við þá stund þegar sól er b
eint
yfir miðbaug jarðar, sem í
fornu
máli hét jafndægrishringu
r, og
dagur og nótt eru jafnlöng
um
alla jörðina. Notuð eru orð
in og
orðasamböndin vorjafndæ
gur,
vorjafndægri, jafndægur á
vori
og jafndægri á vori og eru
þau á
tímabilinu frá 19.-21. mar
s en
haustjafndægur, haustjafn
dægri,
jafndægur á hausti eða ja
fndægri
á hausti eru á bilinu 21.-2
4. sept-
ember.
Í Skáldskaparmálum Snor
ra-Eddu
segir um vorið að það sé f
rá
jafndægri til fardaga en þá
taki
við sumar til jafndægris á
hausti.
Vorið nær því frá því í mar
s og
fram að fimmtudegi í 7. vi
ku sum-
ars sem er á bilinu frá 31.
maí til
6. júní. Ýmis dæmi um jaf
ndægur
er að finna í ritmálssafni O
rða-
bókarinnar. Eitt þeirra er ú
r ritinu
Veðurfræði eftir Jón Eyþór
sson
(bls. 13):
Um vetrarsólhvörf á norðu
rhveli
veit norðurskautið undan
sól, en
suðurhvelið að. Hálfu ári s
íðar er
þetta öfugt, þá höfum vér
mið-
sumar. Mitt á milli er jafnd
ægur á
vor og haust.
Orðið jafndægur er til í sky
ldum
málum. Í dönsku er til dæ
mis
talað um jævndøgn. Í latín
u var
talað um aeqvinoctium af
aeqvus
‘jafn’ og -noctium sem leit
t er af
nox ‘nótt’. Í hinu forna Róm
aríki
var því miðað við nóttina e
n hér í
norðri við daginn.
Svarið er af Vísindavefnum
og birt
með góðfúslegu leyfi Vísind
avefsins.