Fréttablaðið - 10.05.2018, Qupperneq 20

Ég hef notað ýmsar leiðir til að komast á milli staða. Fyrsta og eina bílinn minn til þessa
eignaðist ég 33 ára. Mjög góðan bíl
sem hefur reynst mér vel í rúm 10
ár. Eftir bílpróf fékk ég stundum
lánaðan bíl hjá foreldrunum, deildi
um tíma bíl með systkinum mínum,
fékk að nota bíl unnustunnar en
notaðist að mestu við almenn-
ingssamgöngur. Þannig komst ég í
menntaskóla og háskóla á Íslandi
en auk þess reyndust almennings-
samgöngur mér vel öll þau ár sem
ég bjó í útlöndum. Þar saknaði
ég þess aldrei að eiga bíl. Strætis-
vagnar, rútur og járnbrautarlestar
komu mér þangað sem ég þurfti
að fara. Eitt sumarið starfaði ég á
aðalbrautarstöðinni í Stokkhólmi
og vann við að ferma lestar ásamt
Svía sem leit út eins og söngvarinn
í hljómsveitinni Europe, en það er
önnur saga.
Almenningssamgöngur
á höfuðborgarsvæðinu
Rekstur almenningssamgangna
hefur gengið erfiðlega á Íslandi. Nú
hafa verið kynnt áform um svo kall-
aða borgarlínu. Áformin hafa verið
talsvert á reiki. Fyrst átti borgarlín-
an að vera lest en nú mun vera gert
ráð fyrir að nota strætisvagna sem
eiga að þykjast vera lest og líta út
eins og strætisvagnar úr framtíðar-
mynd frá tíunda áratugnum. Þó er
ljóst að þetta verður dýrt, gífurlega
dýrt.
Sumir eru á því að best sé að tala
sem minnst um borgarlínuna því
hún sé bara kosningaútspil meiri-
hlutans í borgarstjórn til að kom-
ast hjá því að ræða rekstrarvanda
borgarinnar, ruslið, ónýtu göturnar,
húsnæðisskortinn og annað sinnu-
leysi. Ég verð þó að bíta á agnið því
að reynslan sýnir að það getur verið
erfitt að vinda ofan af áformum,
sama hversu vitlaus þau reynast,
þegar búið er að kerfisvæða þau.
Sjáið bara Landspítalann.
Mál sem byrjar með ferða-
lögum bæjarfulltrúa til að skoða
strætisvagna og lestar austan hafs
og vestan getur endað með vafa-
samri framkvæmd sem landsmenn
sitja uppi með kostnaðinn af langt
fram eftir öldinni. Ef áformin yrðu
að veruleika yrði það skaðlegt
fyrir íbúa höfuðborgarsvæðisins
á ýmsan hátt, líka þá sem nota
almenningssamgöngur. Ég skal
útskýra hvers vegna.
Forsendur borgarlínu
Víðast hvar eru almenningssam-
göngur sveitarfélögum mjög dýrar
og iðulega reknar með miklu tapi,
jafnvel í stórborgum þar sem millj-
ónir nýta þjónustuna daglega.
„Línulegt kerfi“ eins og borgarlínan
er eingöngu raunhæfur kostur (burt
séð frá tapinu) þar sem að minnsta
kosti annað af tveimur skilyrðum er
uppfyllt.
a. Borgin er fjölmenn og þéttbyggð
(19. aldar borg). Flestir eða allir
búa nálægt stoppistöð og áfanga-
staðirnir eru einnig allir nálægt
stoppistöð.
b. Mjög sterkur byggðarkjarni hefur
nægt aðdráttarafl til þess að fólk
utan kjarnans hafi mikla þörf
og löngun til að komast þangað
reglulega án þess að geta með
góðu móti gert það á eigin bíl.
Við slíkar aðstæður getur nálægð
við lestarstöð jafnvel aukið verð-
mæti fasteigna og ýtt undir upp-
byggingu.
Reykjavík hefur hvorugt. Það er
augljóst í fyrra tilvikinu og raunar
í því seinna líka þótt meirihlut-
inn í borginni virðist ætla að líta
fram hjá raunveruleikanum og
taka ákvarðanir út frá ímynduðum
veruleika (óraunveruleika). Þannig
er jafnvel talað um að leggja sér-
stakt innviðagjald á þá sem byggja
í grennd við stoppistöð borgarlínu.
Ímyndið ykkur þegar fasteignasali
sýnir nýja íbúð í Mosfellsbæ og við-
skiptavinirnir spyrja hvort íbúðin sé
ekki óvenju dýr (og ekki einu sinni
með bílastæði). Hann svarar: „Já,
það er innviðagjaldið en þið eruð
ekki nema 20 mínútur með borgar-
línunni niður á Hlemm.“
Byggt við línuna
Samgönguvandi höfuðborgar-
svæðisins liggur í því að það er of
mikil umferð á nokkrum götum og
þar myndast stíflur sem geta valdið
töfum sem ná langar vegalengdir.
Allar þessar stíflur verða til á þeim
stöðum þar sem til stendur að leggja
borgarlínuna og svo á að byggja í
kringum hana. Lausn borgarlínu-
fulltrúanna virðist því vera sú að
leggja sérstaka áherslu á að auka
á þéttleika byggðarinnar þar sem
umferðarteppurnar eru mestar. Þá
þurfa enn fleiri að fara á þá staði
þar sem álagið er mest og frá þeim
líka. Þetta verður því eingöngu til
þess fallið að auka vandann. Skyn-
samlegra væri að byggja upp nýja
áfangastaði svo að umferðin dreif-
ist betur um gatnakerfið. Með því
að byggja nýjan Landspítala austan
við miðju höfuðborgarsvæðisins
væri t.d. verið að jafna umferðina.
Tvöfalt kerfi
Borgarlínan fer aðeins meðfram
megin samgönguæðunum og verð-
ur því ekki í raunhæfu göngufæri
fyrir nema lítinn hluta borgarbúa.
Það stendur því til að hefðbundnir
strætisvagnar fari um hverfin og
safni þar íbúum til að flytja þá að
borgarlínunni og svo frá borgarlín-
unni á áfangastað. Það verður með
öðrum orðum rekið tvöfalt kerfi
með allri þeirri óhagkvæmni sem
því fylgir. Til viðbótar við á annað
hundrað milljarða króna sem fara
í línuna, sem verður svo rekin með
tapi, bætist viðvarandi taprekstur
hverfisvagnanna.
Í mínu tilviki hefði þetta þýtt að
ég hefði ekki getað tekið strætó frá
gömlu heimastöð minni í Skógarseli
og alla leið á Hringbraut eða Lækjar-
götu. Ég hefði þurft að bíða eftir
vagni til að flytja mig að borgarlín-
unni sem svo hefði farið með mig á
stoppistöð fjær skólanum. Ég hefði
þá e.t.v. haft mig í að kaupa mér bíl
fyrr.
Ekki frá A til B
Ólíkt því sem gerist í borgum þar
sem hugmyndir á borð við borgar-
línu gætu átt við þurfa íbúar höfuð-
borgarsvæðisins ekki bara að fara á
einn stað til að sinna flestum erind-
um, samanber frá heimili sínu í
stóra miðborg. Þeir eru ekki bara að
fara frá A til B heldur frá A til B, F, K,
P, V o.s.frv. Fara til dæmis úr Grafar-
voginum í vinnuna í Kópavogi, til
ömmu í Breiðholti, á fótboltaæf-
ingu í Vesturbænum, á veitingastað
í Garðabæ eða í matarbúð í annars
staðar í Grafarvogi. Þessar ferðir vill
fólk fara á fjölskyldubílnum frekar
en að hlaupa í gegnum rigningu og
rok til að bíða eftir hverfisstrætó
til að komast að borgarlínunni,
bíða eftir henni og bíða svo á næsta
áfangastað eftir öðrum hverfis-
strætó til að komast í nálægð við
staðinn sem verið er að fara á.
Kostnaðurinn
Óhagkvæm innviðaverkefni á borð
við borgarlínuna koma oft sveitar-
félögum í kröggur. Landsmenn
munu eflaust geta staðið undir
framkvæmdinni (gert er ráð fyrir
að verkefnið verði að mestu fjár-
magnað úr ríkissjóði) en það verður
dýrt og mun koma í veg fyrir aðrar
skynsamlegri framkvæmdir.
Rekstur Strætó hefur undanfarin
ár verið fjármagnaður að 70 til 75
prósentum af útsvars- og skattgreið-
endum. 2011 gáfu borgaryfirvöld
frá sér fjárframlög ríkisins til sam-
göngumála í 10 ár gegn milljarðs-
stuðningi við strætó á ári. Markmið-
ið var að hækka hlutfall þeirra sem
nýttu sér strætisvagna. Það hefur
ekki gengið eftir. Fyrir hverjar 460
krónur sem strætófarþegar greiða í
fargjald leggja skattgreiðendur fram
1.500 krónur. Kostnaðurinn við að
leyfa öllum að nota strætó ókeypis
væri aðeins brotabrot af kostnað-
inum sem farþegar og skattgreið-
endur munu bera vegna borgarlínu.
Þrengt að umferð
Borgarlínunni er ætlað að liggja um
helstu samgönguæðar höfuðborgar-
svæðisins, vegina þar sem umferðin
er mest. Til stendur að leggja tvær
akreinar undir línuna, miðakrein-
arnar, eina í hvora átt. Ekki er gott
að segja hvernig farþegarnir eiga að
komast yfir vegina, líklega um brýr
eða undirgöng. Einhverjir munu
þó alltaf stytta sér leið með því að
hlaupa yfir veginn.
Sú hugmynd að reyna að leysa
umferðarvanda höfuðborgarsvæðis-
ins með því að fækka akreinum þar
sem álagið er mest hljómar undar-
lega en því miður er hún í samræmi
við þá furðulegu stefnu sem borg-
aryfirvöld hafa fylgt í samgöngu-
málum, þ.e. að reyna að þvinga fólk
í strætó eða á reiðhjól með því að
gera því ókleift að komast leiðar
sinnar á fjölskyldubílnum. Fækk-
un akreina mun valda enn meiri
umferðarteppum en þeim sem nú er
við að eiga og þær munu hafa áhrif
enn lengra út eftir hliðarvegunum.
Svo bætist það við að línustrætó á
alltaf að hafa forgang fram yfir aðra
umferð. Þegar línustrætó nálgast
verður skyndilega lokað fyrir bíla-
umferð og það umferðarflæði sem
þó næst stöðvast hvað eftir annað
tilviljanakennt.
Þar sem íbúar annarra hverfa
en 101 og nágrannasveitarfélaga
Reykjavíkur sitja fastir í umferð og
brenna ofursköttuðu eldsneyti mun
blasa við þeim áminning um að þeir
hafi líka borgað sérstaklega fyrir að
fá að sitja fastir lengur. En einnig
munu íbúar á Akureyri, í Fjarða-
byggð og alls staðar annars staðar á
landinu fá að greiða út í hið óendan-
lega fyrri áhuga borgaryfirvalda á að
þrengja að umferðinni í Reykjavík.
Niðurstaðan
Borgarlínan er gríðarlega dýrt verk-
efni sem er ekki til þess fallið að
leysa vandann heldur gera hann enn
verri. Stefna Miðflokksins gengur út
á að greina vandann, finna lausnina
sem virkar best og hrinda henni svo
í framkvæmd. Borgarlínan er nokk-
urs konar andstæða þess.
Hættuleg áform
Borgarlínan er gríðarlega
dýrt verkefni sem er ekki til
þess fallið að leysa vandann
heldur gera hann enn verri.
Stefna Miðflokksins gengur
út á að greina vandann,
finna lausnina sem virkar
best og hrinda henni svo í
framkvæmd. Borgarlínan
er nokkurs konar andstæða
þess.
Sigmundur
Davíð
Gunnlaugsson
formaður
Miðflokksins
Samfylkingin hefur sett mennta-mál í borginni í forgang með því að auka framlög um 9 millj-
arða að raungildi frá 2014. Forgangs-
verkefni er að bæta kjör starfsfólks
og vinnuumhverfi og nú liggja fyrir
drög að framsækinni menntastefnu
Reykjavíkur til 2030 sem þúsundir
aðila í skólasamfélaginu hafa tekið
þátt í að móta.
Leikskólar fyrir börn frá
12 mánaða aldri
Samfylkingin hefur einn flokka lagt
fram raunhæfa áætlun um hvernig
við brúum bilið milli fæðingarorlofs
og leikskóla. Strax í haust fjölgar
leikskólaplássum um nærri 200
m.a. með viðbótarhúsnæði við
starfandi leikskóla og á næsta ári
fjölgar þeim um 200 til viðbótar
m.a. með tilkomu nýs Dalskóla. Á
árunum 2020-2024 er svo ráðgert
að nýir borgarreknir leikskólar rísi
á nýbygginga- og þéttingarsvæðum,
á Kirkjusandi, í Vatnsmýri, Voga-
byggð og víðar. Alls fjölgar leik-
skólarýmum um 750-800 og þar
með getum við boðið öllum 12 mán-
aða börnum og eldri leikskólavist í
borginni innan 4-6 ára. Sjö nýjar
ungbarnadeildir með sérhæfðri
aðstöðu fyrir yngstu börnin bætast
við í haust og verða þær þá fjórtán
alls í öllum borgarhlutum. Samhliða
þessu verður haldið áfram að bæta
kjör og vinnuumhverfi kennara og
starfsfólks leikskóla og vinna með
ríkinu að því að fjölga þeim sem
leggja stund á kennaranám.
Öflugra dagforeldrakerfi
Við höfum líka skipulagt úrbætur á
kerfi dagforeldraþjónustu í samráði
við félög dagforeldra í borginni. Þær
miða m.a. að því að auka gæði og
öryggi þjónustunnar, tryggja hús-
næðisstuðning, fagstuðning og fleira
til að fjölga dagforeldrum og hvetja
þá til að vinna saman í pörum og loks
hækka niðurgreiðslur til foreldra.
Jöfn tækifæri allra barna
Jöfnuður í menntakerfinu er grund-
vallarmarkmið okkar jafnaðar-
manna og brýnasta hlutverk okkar
er að búa svo um hnútana að öll
börn hafi jöfn tækifæri til menntun-
ar og alhliða þroska en efnahagur og
félagsleg staða foreldra setji ákveðn-
um börnum ekki stólinn fyrir
dyrnar þegar kemur að tækifærum
til þátttöku í fjölbreyttu skóla- og
frístundastarfi. Mikilvægt er að ein-
falda allt fyrirkomulag sérkennslu
og stuðnings og gera breytingar á
fyrirkomulagi skólaþjónustunnar í
þá veru að þjónusta við börn með
sérstakar þarfir fari að mestu fram
úti í skólunum. Stuðningur við börn
á að miðast við þarfir þeirra en
ekki vera háður læknisfræðilegum
greiningum. Við viljum fjölga fag-
fólki sem starfi við hlið kennara í
skólum að því að mæta fjölbreyti-
legum þörfum nemenda. Síðast en
ekki síst viljum við að aukið fjár-
magn renni til skóla í hverfum þar
sem er lágt menntunarstig foreldra
og hátt hlutfall fólks sem býr við
þröngan hag.
Metnaðarfull menntastefna
Samfylkingarinnar
Skúli Helgason
formaður skóla-
og frístundaráðs
S vandís Svavarsdóttir sagði í viðtali ekki alls fyrir löngu að í ríkisstjórninni sætu tveir hefð-
bundnir valdaflokkar en undir for-
sæti sósíalista og konu. Ég skil vel
stolt Svandísar enda áhugavert í
sögulegu samhengi. Í því felst einn-
ig tækifæri sem áhugavert er að sjá
hvernig er nýtt þegar kemur að hug-
sjónum og pólitík. Þau eru reyndar
ekki mörg tækifærin sem fylgja sósí-
alismanum en annað er upp á ten-
ingnum þegar kemur að áherslum
kvenna. Því nálgun kvenna á hin
ýmsu mál er oft önnur en karla, eins
og dæmin sýna. Slík fjölbreytni er
eftirsóknarverð fyrir hvert samfélag.
Fjármálaáætlun hverrar ríkis-
stjórnar er grundvallarplagg, líkt
og formaður VG sagði fyrir ári.
Ríkisstjórn undir forystu sósíalista
og konu veitir hins vegar litla fram-
tíðarsýn í nýrri fjármálaáætlun um
hvernig hægt er að byggja upp kjör
kvennastétta. Að glitt hefði í slíkar
hugsjónir í þessu grundvallarplaggi
hefði verið dýrmætt. Þarna er tæki-
færi til að sýna afgerandi forystu
og fá alla með til að leiðrétta kjör
kvennastétta, hvort sem um ljós-
mæður, kennara, hjúkrunarfræð-
inga eða sjúkraliða er að ræða. En í
staðinn virðast ráðherrar uppteknir
við að senda kvennastéttum kaldar
kveðjur í kjarabaráttu þeirra.
Það er í raun merkilegt að ríkis-
stjórnin taki ekki pólitíska forystu
um þetta mál því það eru hagsmunir
allra að þessi störf verði unnin,
eftirspurn verði til að sinna þeim
og endalausri óvissu eytt. Þannig
styrkjum við bæði mennta- og vel-
ferðarkerfið til lengri tíma litið. Þess
vegna er einfalt að samþykkja strax
þingsályktunartillögu okkar í Við-
reisn um að hefja vinnu til að bæta
kjör kvennastétta.
Forgangsröðun í þágu kvenna
og jafnréttis er ekki allra, ekki síst
þegar kemur að hefðbundnum
valdaflokkum. Þá þarf að toga í
klárinn og sýna lipurð í senn. Það
upplifðum við í Viðreisn á síðasta
ári með jafnlaunavottunina og
þetta sýnir sagan. Fyrir Vinstri græn
er hins vegar óþarfi að láta undan
íhaldssamri tregðu til breytinga á
þessu umhverfi. Þótt ríkisstjórnin sé
málamiðlunarstjórn. Miklu heldur
þarf að sýna forystu og nýta tæki-
færið sem felst í sætinu við borðs-
endann.
Sætið við borðsendann
Þorgerður
Katrín
Gunnarsdóttir
þingmaður
Viðreisnar
Stuðningur við börn á að
miðast við þarfir þeirra en
ekki vera háður greiningum.
Forgangsröðun í þágu
kvenna og jafnréttis er ekki
allra, ekki síst þegar kemur
að hefðbundnum valda-
flokkum. Þá þarf að toga í
klárinn og sýna lipurð í senn.
Það upplifðum við í Viðreisn
á síðasta ári með jafnlauna-
vottunina og þetta sýnir
sagan.
1 0 . m a í 2 0 1 8 F I m m T U D a G U R20 s k o ð U n ∙ F R É T T a B L a ð I ð
1
0
-0
5
-2
0
1
8

0
4
:3
1
F
B
0
6
4
s
_
P
0
4
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
3
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
2
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
2
9
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
F
B
D
-6
4
D
C
1
F
B
D
-6
3
A
0
1
F
B
D
-6
2
6
4
1
F
B
D
-6
1
2
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
4
B

F
B
0
6
4
s
_
9
_
5
_
2
0
1
8
C
M
Y
K