Fréttablaðið - 12.05.2018, Blaðsíða 28

„Það tókst ekki að hætta að drekka.
Ég fann alls konar ástæður fyrir því að
detta í það. Ég datt til dæmis í það hér
í Reykjavík. Mjög illa. Þá sá ég í fyrsta
skipti svart á hvítu, hversu stjórnlaus
ég var í drykkju. Ég særði manneskju
sem mér þótti vænt um. Það var ekki
ég. Það hræddi mig.
Ég ætlaði ekki að segja mömmu að
ég hefði dottið í það. En ég rankaði
sem betur fer við mér og allt í einu
fór að síast inn að ég hefði í alvörunni
orðið önnur manneskja. Og vissi
hversu skelfilegt það var. Því ég á fólk
í mínu lífi sem hefur farið og ekki
komið til baka eins og mamma. Ég
fór aftur norður og sagði mömmu frá.
Ákvað að fara í viðtal til SÁÁ. En hugs-
aði nú samt með mér að þau myndu
segja mér að ég væri ekki alkóhólisti.
Þetta væri allt saman einhver mis-
skilningur. Afneitunin átti mig nefni-
lega með húð og hári, alveg frá því
áður en ég tók fyrsta sopann.
Ég fór í viðtalið og auðvitað var
niðurstaðan sú að ég er klárlega alkó-
hólisti og átti að fara í inniliggjandi
meðferð,“ segir Hrafnhildur frá.
„Við grétum,“ segir Hrafnhildur við
mömmu sína. „Þú af gleði. Ég af því
mér fannst þetta ömurlegt. Allt sem
ég ætlaði ekki að vera var ég orðin.“
Hilda Jana kinkar kolli. „Svo fór ég
með hana á Vog í janúar 2017. Skildi
við hana á biðstofunni.“
Leið illa á virkum dögum
„Vogur var svo miklu stærri en ég hélt.
Meiri spítali en ég hélt. Ég var alltaf
að hugsa um mömmu og pabba. Sem
þurftu að fara á Vog mörgum sinnum.
Afneitunin átti mig í þessari fyrstu
meðferð. Ég var þarna bara vegna
vanlíðunar. Þarna frétti ég af fólki
sem drakk á hverjum degi. Mér hafði
aldrei dottið í hug að það væri mögu-
leiki. Mér leið nefnilega alltaf svo illa
á virkum dögum. Mér leið illa sunnu-
daga, mánudaga, þriðjudaga og mið-
vikudaga. En þegar helgin nálgaðist
þá var ég í skýjunum því þá styttist í
það að ég gæti fengið mér. Þarna var
fræi sáð. Ég þyrfti ekki að bíða eftir því
að fá mér.“
Hrafnhildur var í tæpar tvær vikur
á Vogi. Þaðan fór hún í eftirmeðferð
á Vík í 28 daga. Og þaðan í sex daga
eftirfylgni á göngudeild geðdeildar.
„Eftir á séð þá var það ekki nóg. Því
ég var svo ofsalega veik. En mér var
samt farið að líða aðeins betur. Gat
farið út að ganga og ætlaði að vera
edrú og í AA með krökkunum sem
ég kynntist í meðferðinni. En það fór
ekki þannig. Ég datt í það með þessum
krökkum og byrjaði í neyslu.
Á þessum tíma vissi ég ekkert um
fíkniefni. Hafði aldrei kynnst þeim
neysluheimi. Var með sakleysislegar
hugmyndir um hann þó að mamma
hefði einu sinni tilheyrt honum og
hann hefði verið alveg jafn ljótur þá.“
Éttu eða vertu étinn
Hrafnhildur segist ekki einu sinni
vita hvernig hún á að tala um fíkni-
efnaneysluna og þann heim sem fólk
dvelur í þegar það er í neyslu. „Ég var á
nákvæmlega sama stað og ég hef búið
á alla mína ævi, á Akureyri. En ég var
með öðrum krökkum og á öðrum
stöðum. Þetta er eins og annar heimur
og hann er á hvolfi. Þar gilda aðrar
reglur. Eins og ef þú skuldar þessum
eða hinum þá má gera þetta við þig.
Og þá má ekki kæra það. Ég varð rosa-
lega ringluð. Ég held ég hafi verið að
reyna að aðlagast. Þetta er svona éttu
eða vertu étinn heimur. Siðgæðis-
hnignunin er hröð og maður fer að
lokast af. Mjög fljótt.“
Hrafnhildur segir mikið um neyslu
á læknadópi meðal ungmenna. „Það
er mikið verið að nota bensólyf,
róandi. Sumir voru bara með þetta
uppáskrifað. Ungu fólki finnst þetta
voða saklaust en það er hægt að deyja
á þeim. Þetta er eins og faraldur. Ég var
skíthrædd þegar ég tók fyrst inn fíkni-
efni. Ég hafði reykt gras. En þegar mér
var rétt MDMA þá varð ég logandi
hrædd. Það voru allir búnir að taka á
undan mér. Ég var að fara að bakka út
en var samt ákveðin í að gera þetta. Ég
man að krakkarnir voru að rökræða
hvað ég ætti eiginlega að taka mikið.
Einn vildi að ég fengi mér meira en
hinir voru að segja. Þetta endaði á því
að hann hellir því ofan í mig. Ég vissi
ekki að þetta myndi brenna í mér
munninn. Þetta var mjög vont. Ég veit
ekki hvort það var rottueitur í þessu
en þetta var hræðilegt. Það gleymdist
samt alveg þegar kom að því að taka
þetta inn í næsta skipti.“
Hrafnhildur segir að í fyrstu hafi
hún gleymt vanlíðan sinni. „En það
var nú bara í um það bil viku. Svo var
þetta bara martröð. Ég fór mjög hart
inn í þetta strax. Ég var að nota með
þannig fólki. Ég var aldrei neydd til
neins, þetta var það sem ég vildi gera.
Ég týndi mér. En þarna tók mamma
ákvörðun. Mamma, þú bjargaðir lífi
mínu.“
Í lífshættu og á götunni
„Nei, þú gerðir það sjálf,“ segir Hilda
Jana og útskýrir fyrir blaðamanni.
„Ég henti henni út af heimilinu. Á
götuna. Það er það erfiðasta sem ég
hef gert. Barnið mitt var í lífshættu og
það rétta að gera var að loka á nefið
á því. Það var ekki það sem mig lang-
aði að gera. Heldur það sem ég varð
að gera. Ég veit ekki einu sinni hvort
ég hefði ráðið við það ef ég ætti ekki
tvö önnur börn. Móðureðlið sagði til
sín. Ég þurfti að vernda hinar dætur
mínar. Þetta var auðvitað bara skelfi-
legt,“ segir Hilda Jana.
„Þá var enginn staður til að vera á.
Mig langaði ekki til að meiða fólkið
mitt. Langaði ekki til að vera þessi
manneskja. Ég varð rosalega reið og
sá ekki þá að þetta myndi leiða gott
af sér. En ef ég hefði mátt fara heim,
þá hefði ég bara hvílt mig og farið svo
aftur út. Þannig virkar bara þessi sjúk-
dómur,“ segir Hrafnhildur frá.
Hrafnhildur fór í meðferð í septem-
ber. „En ég er send í bæjarleyfi og dett
hræðilega í það. Ég var komin í lífs-
hættu af neyslu. Ég kemst inn í neyðar-
innlögn á Vog. Ég veit það í dag að það
var heppni og ég verð alltaf óendan-
lega þakklát fyrir það. Biðlistarnir eru
hræðilega langir. Það hafa verið mörg
dauðsföll í ár. Þetta er bara hræðileg
staða. En allan þennan tíma sem ég
var að bíða eftir að komast í meðferð
þá hafði ég samt eitt haldreipi. Sem
var göngudeild SÁÁ á Akureyri.
Lokað í miðjum faraldri
Starfsmaðurinn þar var mér stoð og
stytta. Ég gat alltaf leitað þangað, for-
eldrar mínir líka. Það er skelfilegt að
segja frá því að nú á að loka deildinni
vegna skorts á fjármagni. Á meðan
fólk er að deyja á biðlistum. Á meðan
það er faraldur vegna læknadóps.
Þetta er ekki tíminn til þess að draga
úr þjónustu. Þetta er tíminn sem þarf
að auka við hana. Og þess utan þá þarf
að bæta við úrræði fyrir ungt fólk.
Ungt fólk getur alveg hætt í neyslu.
Mamma gat það. Ég get það. Það er
ekki ómögulegt. Þetta er neyðar-
ástand sem ríkir, bæði í þjónustu til
barna sem glíma við geðrænan vanda
og svo ungs fólks í neyslu.
Ef það er eitthvað sem ég er ákveðin
í eftir þessa hörmulegu lífsreynslu þá
er það að hún verði til góðs. Það þarf
einhver að ræða um þetta og ég get
alveg tekið það á mig,“ segir Hrafn-
hildur.
Þegar Hrafnhildur flaug suður í
meðferðina sem átti eftir að verða
henni mjög til góðs var hún enn þá
í því. „Ég var full. Ég hélt djamminu
áfram. Var í neyslu í Reykjavík og
missti af innlögninni. Mamma vissi
ekki hvar ég var og var búin að hringja
oft. Ég ákvað að hringja í hana og
segja henni að slappa bara af. Ætlaði
að friða hana. Þá kom einhver tónn í
hana sem náði til mín. Hún grátbað
mig. Hrafnhildur, gerðu það. Má ég
leigja bíl. Má ég leigja hótel. Hringja
upp á Vog og fara með þig þangað.
Ég sagði bara já. Því innst inni var ég
búin að fá nóg. Svo kom hún. Þessi
magnaða kona,“ segir Hrafnhildur
og grípur í hönd móður sinnar. „Hún
flaug til Reykjavíkur. Sótti mig. Fór
með mig á hótelið. Ég svaf í fanginu á
henni og fór svo á Vog. Þarna bjargaðir
þú í alvörunni lífi mínu. Því ég upplifði
svo mikla höfnun. Var svo veikur alkó-
hólisti og þú bara vond,“ segir Hrafn-
hildur.
„Ég sá að hún var enn þá tilbúin
að gera allt fyrir mig. Og þá ákvað ég
að gefast upp. Taka meðferðinni. Ég
gerði allt öðruvísi í þetta skiptið. Æi,
allir alkóhólistar segja þetta. En þetta
er alltaf öðruvísi þangað til það verður
nógu gott.“
Heppin að eiga fyrir sálfræðimeð-
ferð
„Og á meðan allt þetta er í gangi þá er
fjölskyldan heima. Samhliða hennar
sögu er sagan heima. Þar sem fjöl-
skyldan er að farast úr hræðslu og
ráðaleysi. Og í raun er sú saga langt
aftur í tímann. Því við höfðum reynt
að sækja hjálp fyrir hana áður til sál-
fræðings, til dæmis þegar hún var að
reyna að skaða sig. Og svo þegar þessi
augljósi vítahringur alkóhólismans
hófst. Við reyndum alltaf að sækja
alla mögulega hjálp. Hún var svo log-
andi hrædd og ráðalaus. Það er svo
litla hjálp að fá. Það er stundum talað
um hversu mikilvægt það er að grípa
snemma inn í, en raunin virkar oftar
þannig að í stað þess að slökkva í glóð,
bíðum við eftir stórbáli áður en eitt-
hvað er gert af fullum þunga.
Þegar hún fékk þunglyndisgrein-
ingu var hún á biðlista í sjö mánuði
eftir hugrænni atferlismeðferð. Við
sóttum auðvitað sjálf aðstoð sál-
fræðings og vorum heppin að eiga
fyrir henni, því þetta er rándýrt. En
stelpan okkar hefði þurft svo miklu
meiri hjálp og það fyrr og nú á að loka
göngudeildinni á Akureyri. Það bara
má ekki gerast.
Ef ég ætti að lýsa tilfinningunni við
það að eiga barn í fíkniefnaneyslu, þá
er það svipuð upplifun og að barnið
þitt sé að hlaupa út á götu í veg fyrir
bíl. Trekk í trekk í trekk,“ segir Hilda
Jana. „Þessu verður að breyta og ég
vona að við tvær getum haft einhver
áhrif, það gagnast engum að þegja
þennan vanda í hel.“
„Ég vissi ekki hvað þessi heimur var
vondur. Það hefði enginn getað sagt
mér það, ekki einu sinni þú,“ segir
Hrafnhildur að lokum við mömmu
sína.
Ef ég ætti að lýsa
tilfinningunni við það
að Eiga barn í fíkniEfna-
nEyslu, þá Er það svipuð
upplifun og að barnið
þitt sé að hlaupa út
á götu í vEg fyrir bíl.
trEkk í trEkk í trEkk.
þEssu vErður að brEyta
og ég vona að við tvær
gEtum haft EinhvEr
áhrif, það gagnast
Engum að þEgja þEnnan
vanda í hEl.
Hilda Jana
þEtta Er Eins og annar
hEimur og hann Er á
hvolfi. þar gilda aðrar
rEglur. Eins og Ef þú
skuldar þEssum Eða
hinum þá má gEra þEtta
við þig. og þá má Ekki
kæra það. ég varð rosa-
lEga ringluð. ég hEld
ég hafi vErið að rEyna
að aðlagast. þEtta Er
svona éttu Eða vErtu
étinn hEimur.
Hrafnhildur Lára
„En þarna tók mamma ákvörðun. Mamma, þú bjargaðir lífi mínu,“ segir Hrafnhildur Lára. FrÉttabLaðið/StEFán
1 2 . m a í 2 0 1 8 L a U G a R D a G U R28 H e L G i n ∙ F R É T T a B L a ð i ð
1
2
-0
5
-2
0
1
8

0
4
:3
1
F
B
1
2
8
s
_
P
1
0
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
8
s
_
P
1
0
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
8
s
_
P
0
2
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
8
s
_
P
0
2
8
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
F
C
1
-0
3
E
0
1
F
C
1
-0
2
A
4
1
F
C
1
-0
1
6
8
1
F
C
1
-0
0
2
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
6
A

F
B
1
2
8
s
_
1
1
_
5
_
2
0
1
8
C
M
Y
K