Fréttablaðið - 18.05.2018, Blaðsíða 15

Bandaríkjaforseti hefur verið duglegur við að æsa upp ófrið og heimsvaldastríð fyrir botni Miðjarðar­hafs upp á síðkastið.
Bandaríkin sögðu sig með þjósti
frá samningum við Íran um eftirlit
með kjarnorkuáætlun ríkisins og
nú í vikunni ákváðu bandarísk
stjórnvöld að stíga til fulls það
ögrandi skref að flytja sendiráð sitt
í Ísrael til Jerúsalem. Þessar tillits­
lausu, skammsýnu og stórkarlalegu
ákvarðanir hafa hleypt öllu í upp­
nám í heimshluta sem sannarlega
mátti ekki við frekari upplausn.
Óttinn við Íran
Bandarísk stjórnvöld eiga það sam­
eiginlegt með ísraelskum að vera
mjög tortryggin á Íran. Í Ísrael er
því nánast tekið sem gefnum hlut
að klerkastjórninni í Íran sé ekki
undir nokkrum kringumstæðum
treystandi. Í Ísrael byggist sá ótti
meðal annars á vel rökstuddum
grun um að Íran hafi stutt við ýmsa
hópa sem hafa framið hryðjuverk
gegn Ísrael. Þetta er þó ekki stærsta
ástæðan, því allt önnur ríki—sem
eru í miklu vinfengi við Banda­
ríkin—leggja margfalt meira til
alþjóðlegra hryðjuverka heldur en
Íran. Raunverulega ástæðan fyrir
andúðinni á Íran er einfaldlega sú
staðreynd að Íran er stórt og öflugt
ríki sem ísraelsk stjórnvöld telja sig
hafa ástæðu til að óttast.
Styrkur Írans liggur ekki síst í því
að þar er að finna vel menntaða og
tiltölulega frjálslynda þjóð. Fólkið
þar er samt nákvæmlega eins
og annað fólk—eins og allir sem
þangað hafa komið geta vitnað
um. Þegar kvölda tekur í Teheran
þá dregur fólk niður gluggatjöldin
og tekur upp rauðvínsflöskurnar.
Það er hins vegar afturhaldssöm
harðstjórn, með trúarbragðalög­
regluna í broddi fylkingar, sem
heldur þjóðinni í skefjum.
En viljinn til frelsis er til staðar.
Þetta mátti sjá á þeirri taumlausu
gleði sem braust út í Íran þegar
tilkynnt var að samningar hefðu
náðst milli Írans annars vegar og
Bandaríkjanna, Rússlands, Frakk­
lands, Þýskalands og Bretlands
hins vegar. Þetta gaf fyrirheit um
aukin og friðsamlegri viðskipti og
samskipi við umheiminn. Ungir
Íranar, sem sáu fram á bjartari
tíma, keyrðu um göturnar með
ameríska fána hangandi út um
gluggann, og lágu á flautunni eins
og þeir væru að fagna sigri í HM
eða Eurovision.
Einangrun eða opnun
Þrátt fyrir allt þá hefur afturhalds­
sinnuðum stjórnvöldum í Íran
gengið verr en víða annars staðar
að heilaþvo þjóðina í andstöðu
við Bandaríkin og Vesturlönd.
Þetta er líklega ástæða þess að
þúsundir íbúa Teheran ruku út
á götur 11. september 2001 með
kerti til þess að sýna fórnarlömb­
um árásanna á Tvíburaturnana
virðingu sína.
En nú ætla Bandaríkin að reyna
að berja Íran til hlýðni með við­
skiptaþvingunum og útskúfun
frekar en samvinnu. Svoleiðis
aðgerðir hljóma kannski mildilega
í eyrum flestra. Það er hins vegar
ákaflega hæpið að hægt sé að finna
betri leið til þess að herða tök
hinna vondu stjórnvalda heldur en
einmitt að draga úr möguleikum
borgaranna til þess að stunda við­
skipti, auðgast, ferðast til útlanda
og kynnast því sem heimurinn
hefur upp á að bjóða.
Þess vegna má stórlega efast um
þá hugmynd að rétta leiðin til þess
að draga úr völdum öfgamanna
í Íran sé að einangra landið frá
umheiminum með banni við við­
skiptum og öðrum samskiptum,
eins og Bandaríkjastjórn virðist
halda.
Það gildir nefnilega svipað
um viðskiptabann eins og um
loft árásirnar sem gerðar voru á
óbreytta borgara í seinni heims­
styrjöldinni. Árásirnar voru
gerðar vegna þess að hernaðarsér­
fræðingar töldu að þannig mætti
draga baráttuþrek úr almennum
borgurum. Kenningin var sú að
þeir yrðu svo hræddir að þeir
myndu þrýsta á stjórnvöld að
gefast upp. Þessu var haldið fram
þótt þá hafi þegar verið til staðar
takmörkuð reynsla sem benti
til hins þveröfuga. Bretar fundu
það á eigin skinni að samstaða
þjóðarinnar og baráttuþrek stór­
jókst þegar Þjóðverjar vörpuðu
sprengjum á breskar borgir. Þeir
héldu því hins vegar fram að þetta
væri sérstakur eiginleiki bresku
þjóðarinnar – hinir lingerðu Þjóð­
verjar myndu örugglega bregðast
allt öðruvísi við, lyppast niður og
grátbiðja um miskunn. Allt var
þetta bull.
Það er líka hæpið að halda því
fram að það sé góð hugmynd að
kippa stoðunum undan atvinnulífi
í landi eins og Íran. Miklu líklegra
er að stóraukin viðskipti við landið
myndu gera þarlendum stjórn­
völdum erfiðara að hegða sér með
þeim hætti að það ógnaði afkomu
þjóðarinnar. Þar að auki eru við­
skipti auðveldasti farvegur menn­
ingarstrauma, nýrra hugmynda,
tísku og tækni.
Eurovision í Teheran
Íranska þjóðin umber stjórnvöld
en styður þau tæplega. Allt vald
sem einstaklingar og fyrirtæki í
landinu öðlast er miklu líklegra
til þess að gagnast til að losna við
hin vitfirrtu stjórnvöld heldur en
utanaðkomandi þvinganir. Við­
skiptahöft bitna fyrst og fremst
á almennum borgurum, drepa
drauma þeirra og herðir þá fjötra
sem stjórnvöld setja á venjulegt
fólk.
Og Íranar eru auðvitað venju­
legt fólk. Besta leiðin til þess að
búa til efasemdir um að íbúar
annarra landa séu öðruvísi en við
sjálf er að takmarka samskipti við
þá. Þetta kunna allir alvöruharð­
stjórar, eins og í Norður­Kóreu, þar
sem gríðarleg áhersla er lögð á að
koma í veg fyrir að fólk kynnist því
hvernig daglegt líf fólks í öðrum
löndum fer fram.
Það er ekki „venjulegt fólk“ sem
ákveður að gera annað „venjulegt
fólk“ að óvinum sínum. Stríðsmóð­
ur rennur ekki á nokkurn mann
nema öryggi hans og afkomu
sé ógnað. Bann við viðskiptum,
hótanir um árásir og menningar­
leg útskúfun búa því til óvini úr
venjulegu fólki. Friðsöm sam­
skipti og frjáls verslun draga hins
vegar úr tortryggni og mylja smám
saman niður kúgunartæki vondra
stjórnvalda. Eftir því sem venjulega
fólkið fær meiru ráðið, því erfiðara
reynist slæmum stjórnmála­
mönnum að knýja fram vondar
fyrirætlanir sínar.
Þess vegna myndi ég ekki hafa
nokkurn skapaðan hlut við það að
athuga þótt Eurovision yrði haldið
í Teheran á næsta ári, eða hvar sem
er þar sem venjulegt fólk hefur gott
af því að gleðjast með öðru venju­
legu fólki og fá áminningu um hve
hjörtum manna svipar saman í
Súdan og Grímsnesinu.
GE bílar
Reykjanesbæ
www.gebilar.is
420 0400
Bílasalan Bílás
Akranesi
www.bilas.is
431 2622
Bílasala Akureyrar
Akureyri
www.bilak.is
461 2533
Bílaverkstæði Austurlands
Egilsstöðum
www.bva.is
470 5070
IB ehf.
Selfossi
www.ib.is
480 8080
BL söluumboð
Vestmannaeyjum
481 1313
862 2516
BL ehf
Sævarhöfða 2 / 110 Reykjavík
525 8000 / www.bl.is
Sparneytnir sportjeppar
Renault Captur, verð frá: 2.750.000 kr.
Renault Kadjar, verð frá: 3.550.000 kr.
Renault Koleos, verð frá: 5.490.000 kr.
KADJAR, KOLEOS & CAPTUR
E
N
N
E
M
M
/
S
ÍA
/

N
M
8
8
0
8
4
r
e
n
a
u
lt
3
x
b
íl
a
r
c
ro
s
s
o
v
e
r
5
x
2
0
m
a
í
Útskúfun eða samvinna
Í dag
Þórlindur
Kjartansson
Það er ekki „venjulegt fólk“
sem ákveður að gera annað
„venjulegt fólk“ að óvinum
sínum.
S k o ð u n ∙ F R É T T a B L a ð i ð 15F Ö S T u d a g u R 1 8 . m a Í 2 0 1 8
1
8
-0
5
-2
0
1
8
0
4
:3
0
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
2
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
2
2
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
F
D
5
-9
5
B
8
1
F
D
5
-9
4
7
C
1
F
D
5
-9
3
4
0
1
F
D
5
-9
2
0
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
4
A

F
B
0
4
8
s
_
1
7
_
5
_
2
0
1
8
C
M
Y
K