Fréttablaðið - 18.05.2018, Blaðsíða 40

Í ár er haldið upp á tíu ára afmæli fjölmenningarstarfs Borgarbókasafnsins. Sér-stök dagskrá verður í Veröld – Húsi Vigdísar Finnboga-dóttur þann 24. og 25. maí
en þar verður farið yfir fjölmenn-
ingarstarf safnsins síðastliðin tíu
ár, fjölbreytt verkefni verða kynnt
og rætt um mikilvægi menningar og
listar í fjölmenningarlegu samfélagi.
Yfirskrift ráðstefnunnar er Rætur
og vængir og meðal fyrirlesara eru
Vigdís Finnbogadóttir, Eliza Reid,
Mazen Maarouf og Sjón.
Starf sem opnar heiminn
Allt frá upphafi hefur Kristín R. Vil-
hjálmsdóttir verið verkefnastjóri
fjölmenningar á Borgarbókasafninu.
„Samstarf mitt og Borgarbókasafns-
ins hófst á því að ég var beðin um að
halda fyrirlestur fyrir allt starfsfólk
Borgarbókasafnsins og tengja hug-
myndir Menningarmótsverkefnisins,
sem ég hafði þróað í kennarastarfi
mínu við grunnskóla í Silkeborg, við
bókasöfn,“ segir Kristín. „Þetta var í
lok janúar 2008 en á þeim tíma var
íslenskukunnátta mín ekki mjög góð
þar sem ég var nýkomin til Íslands
eftir að hafa búið í Danmörku í 29 ár
án tengingar við íslenskuna. Erindið
fór fram á íslensku jafnt sem dönsku
og glærurnar voru allar á dönsku.
Hugmyndirnar féllu í góðan jarðveg
og í kjölfarið var ég ráðin til að móta
þetta nýja starf út frá þeim; að tengja
fólk í gegnum fjölbreytt tungumál,
menningu og listir. Ég ætlaði ein-
ungis að vera á Íslandi í hálft ár, en
árin eru orðin tíu. Þetta starf hefur
opnað heiminn fyrir mér á margvís-
legan hátt – og vonandi fyrir mörgum
öðrum líka.“
Flestir fara á Borgarbókasafnið til
að velja sér bækur, en starfsemin er
miklu meira en bara það. „Við erum
að hýsa uppákomur og sýningar og
atburði þar sem fólk kemur saman,
þar á meðal innflytjendur,“ segir
Kristín. „Við veitum aðgang að hús-
unum okkar þannig að þar er lifandi
starfsemi sem skiptir fólk máli. Við
viljum að næstu kynslóðir noti húsin
okkar undir nám og áframhaldandi
menntun og sem menningarmiðju en
líka sem þátttökuvettvang.“
Fulltrúar eigin lífs og reynslu
Spurð um hlutverk sitt segir hún:
„Hlutverk mitt í uppbyggingu fjöl-
menningarstarfs Borgarbókasafnsins
hefur fyrst og fremst falist í því að
koma á samstarfi milli einstaklinga,
samtaka og stofnana með það að
leiðar ljósi að virkja börn og fullorðna
til samfélagslegrar þátttöku og stuðla
að gagnvirkri menningar- og tungu-
málamiðlun. Þróun fjölmenningar-
starfsins hefur litast af persónulegri
reynslu minni af því að vera af erlend-
um uppruna, en einnig af reynslu
minni sem tungumálakennari.“
Kristín leggur mikla áherslu á að
fjölmenningarstarfið sé hugsað fyrir
alla en sé ekki sérverkefni fyrir fólk
af erlendum uppruna. „Fjölmenning
tengist öllum borgarbúum og sam-
spil milli fjölbreyttra menningar-
heima og tungumála auðgar mannlíf
borgarinnar. Það skiptir líka máli
að einstaklingar séu ekki álitnir full-
trúar ákveðinna þjóða, heldur full-
trúar eigin lífs og reynslu. Með því að
gera hlutina saman sameinumst við
um samfélag okkar og virkjum fólk
til þátttöku í menningarlífinu. Það er
mikilvægt að fólk fái að skilgreina sig
út frá lífi sínu og lífsreynslu en sé ekki
alltaf flokkað út frá þjóðerni. Grund-
vallaratriði í þessari starfsemi er að
allir fái að njóta sín. Þegar einstakling-
ur blómstrar eru enn meiri líkur á að
hópur og samfélagið blómstri einnig.“
Heimanám á bókasafninu
Sem dæmi um að fjölmenningarstarf
Borgarbókasafnsins hafi ratað inn í
kerfið nefnir Kristín að ný fjölmenn-
ingarstefna menningar- og ferða-
málasviðs, Rætur og vængir, byggi
á fjölmenningarreynslu safnsins
en hún var formaður starfshópsins
sem að henni stóð. Hún nefnir einnig
verkefnið Café Lingua, þar sem fólk
með íslensku sem annað mál fær
tækifæri til að tjá sig á íslensku og að
kynna móðurmál sitt fyrir öðrum, og
Menningarmót – fljúgandi teppi þar
sem nemendur, foreldrar og starfs-
fólk hittist og kynnir persónulega
menningu sína.
Heilahristingur er síðan enn eitt
af verkefnum fjölmenningarstarfs
safnsins en það byggir á aðstoð
við heimanám og er í samstarfi
við Rauða krossinn og skóla og frí-
stundasvið. „Þetta er eitt af þeim
verkefnum sem fór af stað á fyrsta
árinu, það er nú á þremur bóka-
söfnum okkar og við viljum endi-
lega að það fari á fleiri söfn,“ segir
Kristín. „Verkefnið er bæði fyrir börn
með íslenskar og erlendar rætur, það
eru um 70 börn og ungmenni sem
fá þessa þjónustu. Brottfall meðal
erlendra nemenda er mjög hátt og
að mínu mati er þetta verkefni sem
getur snúið þeirri þróun við. Til að
geta lært verður fólki að líða vel,
eiga góð félagsleg tengsl og vera með
jákvæða sjálfsmynd.
Börnin eru ekki að fara í sér-
kennslu heldur að fara á bókasafnið
með vinum sínum að hitta sjálfboða-
liða Rauða krossins og vinna heima-
vinnuna. Það er ekki hægt að þakka
sjálfboðaliðunum nógsamlega. Þetta
eru bæði kennarar á eftirlaunum og
fólk í háskólanámi og framlag þeirra
er ómetanlegt. Stundum koma
krakkarnir með foreldra sína og sýna
þeim bókasafnið og aðstöðuna með
stolti. Þannig erum við að fá nýja
hópa inn í söfnin okkar. Svo fara
þessir krakkar í framhaldsskóla og
nota þá bókasafnið.“
Tákn og persónulegar sögur
Söguhringur kvenna er annað verk-
efni sem hófst árið 2008 í samstarfi
við Samtök kvenna af erlendum
uppruna, en þar hittast íslenskar og
erlendar konur á bókasafninu. „Við
höfum verið að þróa þetta verkefni í
öll þessi tíu ár. Þarna ræða konurnar
saman og nota sköpun og listir fyrir
þessi mikilvægu samtöl og tenging-
ar,“ segir Kristín. „Við erum búnar
að búa til fjögur listaverk á þessum
tíu árum. Fyrst gerðum við verkefni
með tölum sem heitir Tölum saman.
Síðan var búið til kort af Reykjavík,
þar eru útlínur Reykjavíkurborgar
og tákn kvennanna, gert úr punkt-
um. Svo gerðum við Íslandskort þar
sem hver og ein kona setti persónu-
legt tákn á kortið og úr varð mjög
fallegt heildarverk sem Kaffitár
notar sem kynningarefni. Nú erum
við að gera heimskort með löndum
kvennanna. Konurnar hafa verið
að hittast tvisvar í mánuði og hver
og ein gerir sitt persónulega tákn á
plexígler. Það er mjög persónuleg
saga á bak við hvert tákn. Á Lista-
hátíð 10. júní verður dagskrá í nor-
ræna húsinu þar sem konurnar segja
frá þessum táknum sínum. Verkið
verður síðan til sýnis í Gerðubergi.“
Fjölmenningarstarf Borgar-
bókasafnsins hefur vakið athygli
utan landsteinanna og hefur verið
kynnt víða, eins og til dæmis í Kan-
ada, Belgíu, Tékklandi og á hinum
Norðurlöndunum. Verkefnið hefur
hlotið viðurkenningar eins og til
dæmis tvær tilnefningar til Sam-
félagsverðlauna Fréttablaðsins og
nú í lok ársins 2017 hlaut Menn-
ingarmót – fljúgandi teppi hina
evrópsku viðurkenningu, Evrópu-
merkið fyrir nýsköpun innan tungu-
málakennslu.
Það er grundvallaratriði að allir fá að njóta sín
„Grundvallaratriði í þessari starfsemi er að allir fái að njóta sín,“ segir Kristín. FréTTablaðið/STeFán
Heimskortið sem íslenskar og erlendar konur vinna að. Mynd/Karen THor
Tíu ára afmæli
fjölmenningar-
starfs Borgarbóka-
safnsins. Lifandi
starfsemi sem
skiptir fólk máli,
segir verkefna-
stjórinn Kristín R.
Vilhjálmsdóttir.
Kolbrún
Bergþórsdóttir
kolbrun@frettabladid.is
ÞegaR einsTaKLing-
uR BLómsTRaR eRu
enn meiRi LíKuR á að hópuR
og samféLagið BLómsTRi
einnig.
1 8 . m a í 2 0 1 8 F Ö S T U D a G U R24 m e n n i n G ∙ F R É T T a B L a ð i ð
menning
1
8
-0
5
-2
0
1
8
0
4
:3
0
F
B
0
4
8
s
_
P
0
4
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
4
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
0
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
0
9
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
F
D
5
-9
0
C
8
1
F
D
5
-8
F
8
C
1
F
D
5
-8
E
5
0
1
F
D
5
-8
D
1
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
3
B

F
B
0
4
8
s
_
1
7
_
5
_
2
0
1
8
C
M
Y
K