Fréttablaðið - 30.05.2018, Page 23

Hótelið er orðið verðmætara en áður var talið
Richard L. Friedman, aðaleigandi bandaríska fasteignaþróunarfélagsins Carpenter & Company, segir að hluthafar hafi ákveðið að leggja frekara fjármagn í byggingu fimm
stjörnu hótels við Hörpu. Hótelið, sem verður rekið af Edition, hefur farið um 9 prósent fram úr kostnaðaráætlun mælt í krónum en rúmlega 40 prósent mælt í dollurum.
Eggert bendir á að krónan hafi
styrkst frá því að fyrsta kostnaðar­
áætlunin hafi verið gerð og því hafi
kostnaður við verkefnið vaxið mun
meira sé talið í dollurum. „Það feng­
ust 130 krónur fyrir dollarann árið
2016 en nú fást um 100 krónur fyrir
dollarann.“
Tóku lán í dollurum
Friedman segir að þeir hafi tekið lán
í dollurum og borgi iðnaðarmönn­
um í krónum. „Það skapar vanda.“
Eggert segir að það hafi ekki verið
hægt að fjárfesta í gengisvörnum
vegna þess að á þeim tíma hafi verið
fjármagnshöft á Íslandi.
Friedman segist ekki hafa sjálfur
fjárfest erlendis áður en hann hafi
unnið með fyrirtækjum sem starfi
víða um heim. „Ég sit í stjórn hót­
elsins Four Seasons sem starfar í 45
löndum.“
Spurður hvort hann hafi hugað
nægilega vel að gjaldmiðlaáhætt­
unni svarar Friedman: „Ekki nóg. En
það var ekki hægt að verjast henni.“
Orðið 40% dýrara í dollurum
Miðað við ofangreindar tölur var í
upphafi gert ráð fyrir að verkefnið
kostaði um 123 milljónir dollara en
nú sé gert ráð fyrir að kostnaðurinn
sé 175 milljónir dollarar. Það gerir
um 42 prósent aukningu í dollurum.
Í krónum talið er aukningin um níu
prósent, eins og fyrr segir.
Eggert segir að ríkisstjórnin hafi
átt hugmyndina að því að reisa
fimm stjörnu hótel við hlið Hörpu.
Á reitnum mátti einungis reisa slíkt
hótel og það yrði að vera rekið af
alþjóðlegu hótelfyrirtæki. „Ég var
beðinn um að skoða verkefnið og
komst að þeirri niðurstöðu að eina
leiðin til að það yrði að veruleika
væri að flytja inn nauðsynlega þekk­
ingu því það hafði ekki verið byggt
fimm stjörnu hótel áður á Íslandi.
Ég hef lengi átt í viðskiptum við
Dick Friedman sem hefur byggt
fimm stjörnu hótel allt sitt líf. Hann
er sömuleiðis stjórnarmaður í Four
Seasons, eins og áður hefur komið
fram. Ég hef sjálfur enga reynslu af
slíku.“ Carpenter & Company er
meðal annars sérhæft í byggingu
hótela.
Richard, hvers vegna vildir þú
byggja fimm stjörnu hótel á Íslandi?
„Ég hafði ekki áhuga á því í upp­
hafi. Þetta er það sem ég vinn við.
Ég hafði aldrei komið til Íslands en
Eggert er íslenskur. Við höfum átt í
farsælu samstarfi í 25 ár. Þess vegna
treystum við hvor öðrum. Hann
sagði við mig: Viltu koma til Íslands
og líta á verkefni? Það er alveg stór­
kostlegt. En spurningin er, finnst
þér það jafn áhugavert?
Ég bað starfsmann á skrifstofunni
um að greina málið sem ráðlagði
mér að sleppa því. Hann sagði:
Þarna er engin samkeppni. Ég rak
hann í kjölfarið.“
Clinton tilnefndi Friedman í
skipulagsráð
Hvað áttu við með að það hafi ekki
verið samkeppni?
„Ef það á að reisa fimm stjörnu
hótel í París eða annars staðar er
litið á hvernig öðrum fimm stjörnu
hótelum vegnar á svæðinu. Því næst
hugsa menn kannski sem svo, okkur
mun vegna aðeins betur en X og Y.
Á Íslandi var ekki hægt að ráðast í
slíkan samanburð því hér á landi er
ekkert fimm stjörnu hótel. Starfs­
maðurinn skildi það ekki. Þannig
er mál með vexti að í öðru verkefni
sem ég á með Eggerti og Bill Gates,
það er Charles Hotel við Harvard
Square í Cambridge Massachusetts,
stóðum við í sömu sporum. Nema
hvað það er fjögurra stjörnu hótel.
Ég kann vel við að fjárfesta þar
sem er lítið um samkeppni. Það er
skynsamlegt.
Ég kom til Íslands. Sjáðu til. Bill
Clinton gerði mig að stjórnarfor­
manni skipulagsráðs (e. National
Capital Planning Commision) í
Washington DC og á svæðinu í kring.
Ég veit býsna mikið um fasteignir.
Ég horfði á svæðið við Hörpuna og
sagði: Hver þremillinn! Ég hafði aldr­
ei séð jafn fagurt autt land í borg á
ævi minni. Hvaða önnur alvöru borg
er með óbyggt land alveg við höfn­
ina? Slíkir staðir finnast ekki.“
Friedman dásamar enn fremur
arkitektúrinn á Hörpu og bætir við
að nú elski hann íslenskt lamb, lax
og fái sér skyr heima hjá sér á hverj­
um degi. „Ég fer á Coocoo’s Nest [við
Grandagarð] og kaupi brauð sem ég
færi eiginkonunni,“ bætir hann við.
Obama tilnefndi Friedman í
Útflutningsráð
Friedman heldur sögunni áfram.
„Barack Obama, forseti Bandaríkj­
Stofnandi skemmtistaðarins
Studio 54, Ian Schrager, fer fyrir
hönnunarmálum hjá fimm stjörnu
hótelinu Reykjavik Edition. „Hann
starfaði sem lögmaður, sérhæfður
í fasteignaviðskiptum, í New York
borg þegar Schrager ásamt besta
vini sínum, Steve Rubell, ákvað að
opna skemmtistað,“ segir Daniel
Flann ery, framkvæmdastjóri Edi­
tion hótela Marriott.
Hann bendir á að skemmti­
staðurinn hafi einungis verið
starfræktur í tvö og hálft ár. Nú,
meira en 40 árum eftir að goð­
sagnakennda staðnum var lokað,
sé enn verið að ræða um hann.
Stofnendurnir tveir sátu í fangelsi
vegna skattalagabrota í rekstri
Studio 54. „Eftir fangelsisvistina
opnuðu þeir fyrsta „boutique“
hótelið. Ian er talinn vera guðfaðir
„boutique“ hótela,“ segir hann. Slík
hótel leggja mikið upp úr hönnun
og þykja ekki stór í sniðum.
Vinirnir tveir opnuðu meðal
annars þekkt hótel í New York,
San Francisco og London, að
sögn Flannerys. Árið 2005 seldi
Scharger hlutinn í hótelunum og
stofnað í kjölfarið Ian Schrager
Company sem meðal annars þróar
og rekur hótel. Ári eftir söluna
gekk hann til samstarfs við Marr­
iott hótelkeðjuna til að vinna að
Edition vörumerkinu.
„Þetta er eins og að eiga móður
og föður. Innviðir rekstursins eins
og sala, pantanakerfi, vildar­
kerfi og fleira kemur frá Marriott á
meðan öllu sem snýr að gest­
unum; hönnuninni, hugmyndinni
að veitingastaðnum, fötum starfs­
fólks, markaðsmálum og fleira er
stýrt af Ian Schrager,“ segir hann.
„Marriott er stærsta fyrirtæki í
heimi í hótelrekstri,“ segir Flann­
ery. Marriot rekur 30 vörumerki
og 6.500 hótel víða um heim.
„Edition er minnsta vörumerkið.
Það eru fjögur hótel í rekstri núna
en sex verða opnuð á næstu
fjórum mánuðum í sex löndum.
Við munum opna í Tyrklandi, Kína,
Barcelona á Spáni, Abú Dabí, New
York í Bandaríkjunum og loks
Bangkok í Taílandi. Við erum með
42 hótel á teikniborðinu og 20 af
þeim verða tilbúin fyrir árið 2020.“
Stofnandi Studio 54 er hugmyndasmiðurinn
61,50%
38,50%
✿ Eignarhald Marriott Edi-
tion við Hörpu í Reykjavík
n SIA III slhf n Stormtré
n Varða Capital
n Snæból n Almenni
lífeyrissjóðurinn
n Festa lífeyrissjóður
n Aðrir
n Stefnir n Gildi lífeyrissjóður
n Lífeyrissjóður verslunarmanna
n Lífeyrissjóður starfsmanna ríkisins
n Stapi lífeyrissjóður
n Festa lífeyrissjóður n Aðrir
EigEndur
Stormtré: Hreggviður Jónsson og
Jóhann Arngrímur Jónsson
Varða Capital: Jónas Hagan Guð­
mundsson og Grímur Garðarsson
Snæból: Finnur Reyr Stefánsson
og Steinunn Jónsdóttir
Mandólín ehf.
SiA iii slhf
46,8%
12,5%
12,5%
12,5%
6,2
%5
,4
%4,
1%
50%
21%
5%
5%
5%
7%
7%
Cambridge
netherlands
investors B. V.
Mandólín ehf.
SiA iii slhf
og hann spurði mig að hverju ég
væri að vinna þessa stundina. Ég
sagði honum frá frábæru verkefni
á Íslandi og hann sagði einfaldlega:
Kýlum á það. Þannig er sagan.“
Spurður hvort fjárfestarnir hygg­
ist eiga fasteignina eða selja hana
þegar hún hefur verið byggð segist
Friedman ekki skilja fyrirkomulagið
hér á landi þar sem hótel leigi fast­
eignir. „Við lítum svo á að hótelið
sé í okkar eigu en sé stýrt af Marr­
iott samkvæmt samningi næstu
30 árin. Hótelið greiðir okkur ekki
fasta leigu heldur fær Marriott Edi­
tion hlutfall af tekjum og hagnaði af
rekstrinum. Þetta er því ekki leigu­
samningur.“
Hann upplýsir að Four Seasons
sé ekki í Þýskalandi því þar í landi
verði að leigja fasteignir. „Flest
alþjóðleg hótel eru í eigu eigenda
eða fjárfesta en rekin af alþjóð­
legum keðjum á borð við Hilton
eða Marriott. Þetta er betra fyrir­
komulag vegna þess að það er ekki
eins áhættusamt fyrir hótelin því
rekstur þeirra sveiflast upp og niður.
Þau fá þóknun. Og þetta er betra
fyrir eigandann vegna þess að ef vel
gengur er um að ræða frábæra vörn
gegn verðbólgu.“
Þegar spurningin er ítrekuð, hvort
stefnt sé að því selja hótelið, segir
Friedman að það hafi ekki verið
ákveðið. „Það fer eftir því hvernig
við metum aðstæður. Við gætum
átt það og við gætum selt það. Í
mörgum tilvikum eigum við þau.
Við höfum átt til dæmis eitt hótel
í 30 ár og viljum aldrei selja það.“
Fram kom á öðrum stað í samtalinu
að mesta áhættan í rekstri hótela sé
á fyrstu þremur árunum.
Friedman segist hafa gist marg­
sinnis á hótelum í Reykjavík og
þykir ekki mikið til þeirra koma.
Edition hótelið verði því kærkomin
viðbót við flóruna. „Við munum
reka dýrasta hótel borgarinnar og
viðskiptavinir fá mest fyrir pening­
inn.“
Svítur kosta upp í milljón á dag
Daniel Flannery, framkvæmdastjóri
Edition, segir að það sé misjafnt
hve mikið herbergin muni kosta.
En nefnir að í sumum svítunum á
vegum Edition kosti nóttin 5 til 10
þúsund dollara, jafnvirði hálfrar
til einnar milljónar króna. Hann
segir að ferðamannastraumurinn
hingað sé sterkur. Auk þess hafi
margir beðið með það að koma til
Íslands þar til fimm stjörnu hótel
yrði opnað. „Við finnum fyrir mikl­
um áhuga fyrir hvataferðum,“ segir
Flannery. Hann standi jafnframt í
þeirri trú að ef fyrirtækið skapi frá­
bært hótel muni það leiða til þess að
ferðamenn sem hafi ekki áður lagt
leið sína til Íslands muni koma.
Efnuðum mun fjölga
Friedman á von á því að efnuðum
ferðamönnum til Íslands muni
fjölga á kostnað hefðbundinna
ferðalanga þegar markaðurinn
hefur þroskast. „Dan [Flannery]
flaug hingað til lands frá New York
á fyrsta farrými þar sem hægt er að
liggja í rúmi. Það hefur ekki áður
verið í boði í flugi hingað til. Það
þýðir að þeir sem ferðast á fyrsta
farrými muni koma í meira mæli.
Delta mun einnig bjóða upp á slíkt.
Svo ég segi eins og þetta horfir við
mér: Ég á einkaþotu. Ef ég ætti hana
ekki og yrði að sitja uppréttur alla
leiðina í flugi hingað til lands væri
ég hikandi við að koma til Íslands,“
segir hann. Friedman fæddist árið
1940 og verður því áttræður á árinu.
Friedman segir að hótelið verði
opnað á næsta ári. Opnuninni muni
væntanlega seinka um sex mánuði.
„Seinkunin er af hinu góða,“ segir
hann. „Við munum nú opna hótelið
og umhverfið í kring verður tilbúið.
Gestirnir hefðu ella orðið brjálaðir
vegna látanna frá nálægum bygging­
arframkvæmdum. Það er sömuleiðis
gleðiefni að Landsbankinn hyggist
byggja fyrir aftan okkur. Þetta svæði
verður stolt borgarinnar þegar það
verður tilbúið.“
Hvaða önnur alvöru
borg er með óbyggt
land alveg við höfnina?
Slíkir staðir finnast ekki.
Richard L. Friedman,
forstjóri Carpent­
ers & Company
anna, gerði mig að varastjórnarfor­
manni Útflutningsráðs Bandaríkj­
anna sem snýr að ferðmennsku. Það
vill svo til að Norðmaðurinn Arne
Sorenson, forstjóri Marriott hótel­
samstæðunnar, situr með mér í
ráðinu. Við vorum að ferðast saman
daniel Flannery
Ég kann vel við að
fjárfesta þar sem er
lítið um samkeppni. Það er
skynsamlegt.
Richard L. Friedman
markaðurinn 7M I Ð V I K U D A G U R 3 0 . M A í 2 0 1 8
3
0
-0
5
-2
0
1
8

0
4
:3
0
F
B
0
4
0
s
_
P
0
2
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
2
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
1
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
1
8
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
F
F
1
-F
1
1
4
1
F
F
1
-E
F
D
8
1
F
F
1
-E
E
9
C
1
F
F
1
-E
D
6
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
6
A

F
B
0
4
0
s
_
2
9
_
5
_
2
0
1
8
C
M
Y
K