Ægir - 01.12.2017, Blaðsíða 48

48
F
réttir
Sverðfiskur er fremur sjaldséð-
ur fiskur í norðurhöfum. Yngri
fiskar þessarar tegundar eiga
það þó til að bregða sér norður
eftir til að kýla vömbina. Þetta
kemur fram hjá norsku Haf-
rannsóknastofnuninni sem seg-
ir að síðustu 20 árin hafi miklu
meira orðið vart við sverðfisk
innan norsku lögsögunnar en
áður var. Stofnunin leggur
áherslu á að sjómenn tilkynni
um sverðfisk, verði hans vart.
Sverðfiskar við Norður-Noreg
Loftslagsbreytingar og hlýnun
sjávar hafa sennilega gert norð-
lægari slóðir að betra „beitar-
landi“ fyrir þessa suðrænu fiski-
tegund, sem aðeins verður vart
sem „unglinga í útilegu,“ segir
Svein Sundby hjá Hafrann-
sóknastofnuninni. Hann og
starfsbróðir hans, Leif Nøttes-
tad, hafa tekið saman yfirlit yfir
veiðar á sverðfiski síðan 1967.
Samkvæmt þeim hefur sverð-
fiskur veiðst eða hans orðið 33
sinnum vart í Noregi á þessum
40 árum, þar af 22 sinnum eftir
aldamótin. Árið 2006 voru
skráðir fjórir sverðfiskar, sem er
met.
Sverðfiskins hefur orðið vart
norðvestur af Hammerfest, ein-
um af nyrstu bæjum Noregs.
Það þýðir að á þriggja til fjög-
urra mánaða tímabili getur fisk-
urinn synt frá Suður-Afríku til
Norður-Norges og til baka, alls
um 15.000 kílómetra. Sverðfisk-
arnir, sem hafa veiðst út af
norðurströndinni, hafa verið frá
20 kílóum upp í 80. Það þýðir
að þar er ungdómurinn á ferð,
þriggja til fjögurra ára fiskar.
Fullvaxnir fiska vega nokkur
hundruð kíló, en slíkar skepnur
hafa ekki veiðst við strendur
Noregs.

Éta allt sem að kjafti kemur
Hækkun hitastigs í Norðurhöf-
um, allt frá upphafi níunda ára-
tugar síðustu aldar, hefur leitt
til aukinna gangna uppsjávar-
fiska eins og kolmunna og mak-
ríls til norðurs en þeir eru ofar-
lega á matseðli sverðfisksins.
Hækkandi hitastig gerir sverð-
fiskinum einnig kleift að fara
lengra til norðurs þrátt fyrir að
hann kjósi hlýrri sjó. Sverðfisk-
urinn er orkufrekur og þarf
mikla fæðu og getur því ekki
verið mjög matvandur.
Sverðfiskar veiða yfirleitt
einir eða í smáum hópum og
éta nánast allt sem að kjafti
kemur. Þegar við þriggja ára
aldur geta þeir verið orðnir 30
kíló. Þeir eru mjög öflugir og
geta vegna líkamsbyggingar
sinnar bæði náð miklum hraða
og stefnubreytingum sem
nauðsynlegt er til að elta bráð-
ina uppi.
Þrátt fyrir að tölurnar um að
veiði á sverðfiski séu fátæklegar
eru fiskifræðingarnir vissir um
að meira sé orðið um sverðfisk-
inn á norðurslóðum. Sverðfisk-
ur er mikill happadráttur og
veiðist hann, ratar það yfirleitt
alltaf í fjölmiðla. Verði það hins
vegar algengara að draga
sverðfisk úr sjó, getur það leitt
til þess að tilkynningum um
slíkan feng fækki. Veiðar á öðr-
um tegundum eins og péturs-
fiski og tunglfiski eru til dæmis
orðnar svo algengar að menn
eru hættir að tilkynna þær. Fyrir
vikið getur það leitt til þess að
nýjar fiskitegundir séu að breið-
ast út án þess að útbreiðslan sé
skráð.
Til hvers er sverðið?
Sverð fisksins er í raun aðeins
efri skoltur hans. Það getur orð-
ið allt að hálfum metra að
lengd og er þriðjungur heildar-
lengdar fisksins. Ein kenning er
að sverðfiskurinn syndi í róleg-
heitum í kjölfar torfu af smærri
fiski og láti þá halda að sverðið
sé einn af fiskunum í torfunni.
Sverðfiskurinn reynir að skilja
einstaka fisk frá torfunni og
gleypir hann þá í einum græn-
um. Einnig hefur verið tekið eft-
ir því að sverðfiskurinn sveiflar
sverðinu fram og til baka inni í
torfunni þannig að hann geti
slegið einstaka fiska í rot og ét-
ið síðan.
Þá getur sverðið hugsanlega
verið eins konar stöðutákn.
Þeim mun lengra og flottara
sem sverðið er, þeim mun betur
gengur að ná sér í maka.
Kannski skiptir stærðin máli.
Sverðfiskurinn
sækir til norðurs