Ægir - 01.09.2017, Blaðsíða 14

14
Þann 11. desember verða liðin 60 ár frá stofnun Síldarvinnslunnar í
Neskaupstað (SVN). Af því tilefni hefur Smári Geirsson tekið saman
sögu Sílarvinnslunnar sem kemur út innan skamms. „Efniviðurinn í
þessa bók, sem verður um 300 síður, kemur úr ýmsum áttum. Að
hluta byggi ég á sögu sem skráð var fyrir 50 ára afmæli fyrirtækis-
ins en ýmsu hefur verið breytt og miklu bætt við. Ég hef legið yfir
fundargerðum og skýrslum frá fyrstu tíð og stuðst við fréttir og
blaðaskrif í gegnum tíðina auk viðtala við fjölda fólks,“ segir Smári.
Hann segir lagða áherslu á ríkulegt myndefni í bókinni og þar njóti
hann nálægðar Skjala- og myndasafns Norðfjarðar auk þess að
hafa aðgang að mönnum sem hafa verið duglegir að taka myndir í
gegnum tíðina.
Óviðbúnir síldinni
Smári segir að stofnun Síldar-
vinnslunnar megi meðal annars
rekja til þess að á sjötta áratug
20. aldarinnar, þegar síld fór að
veiðast úti fyrir Austurlandi, hafi
Austfirðingar engan veginn
verið tilbúnir til að taka á móti
þessu silfri hafsins. Þegar sett
var upp söltunarstöð í Nes-
kaupstað árið 1952 hafði ekki
verið söltuð síld þar í 20 ár. Þá
var lítil fiskimjölsverksmiðja á
staðnum sem gat brætt 30 tonn
á sólarhring sem var allt of lítið
til að hægt væri að taka á móti
miklu af síld með góðu móti.
„Menn vildu ekki una þessu
og niðurstaðan varð sú að
stofna hlutafélag um byggingu
síldarverksmiðju. Það var Sam-
vinnufélag útgerðarmanna
(SÚN) sem hafði forgöngu um
málið en það rak á þessum tíma
fiskvinnslustöð í bænum. Það
þótti hins vegar skynsamlegra
að stofna hlutafélag um nýja
síldarverksmiðju en að stækka
þá litlu verksmiðju sem fyrir var
í eigu SÚN.“ Smári segir SÚN
hafa lagt til 300 þúsund króna
hlutafé og eignast 60% hluta-
fjár hins nýja félags, en bærinn
og 32 aðrir hluthafar áttu sam-
anlagt 40%. „Þetta var mikið
mál fyrir byggðarlagið á þess-
um tíma og tilkoma verksmiðj-
unnar var í reynd forsenda þess
að Neskaupstaður gat orðið
síldarbær,“ segir Smári.
Uppgangur
Strax og hlutafélagið hafði ver-
ið stofnað í desember 1957 var
ráðist í byggingu síldarverk-
smiðjunnar sem tók til starfa
rúmu hálfu ári síðar, í júlí 1958.
Á fyrstu vertíð verksmiðjunnar
1958 var tekið á móti rúmlega
4000 tonnum sem þykir ekki
60 ára saga
Síldarvinnslunnar
gefin út
Nýjasta skip Síldarvinnslunnar Beitir NK á loðnumiðunum 2016. Ljósm. Hilmar Kárason.
S
a
g
a
n