Víkurfréttir - 27.08.1981, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 27. ágúst 1981
9
VÍKUR-fréttir
Páli Vilhjálmsson:
Svikasaga Fiskiöj-
unnar hf. í Keflavík
- Fyrri hluti -
Eins og mörgum mun vera
kunnugt, þá starfar fyrirtæki eitt
undir nafninu Fiskiðjan hf., við
bæjarmörk Keflavíkur og Njarð-
víkur.
Fyrirtækið bræðir fisk og fisk-
úrgang og hefur gert það í mörg
ár. Við bræðslu á fiski og fiskúr-
gangi fylgir mikil mengun, bæði
lykt, reykur og önnur óhreinindi.
Hér áður fyrr ráku sumir nefið
upp í loftið þegar þeir fundu
þessa mengun og sögðu að þetta
væri peningalykt, bætandi fyrir
þjóðarhaginn og þar fram eftir
götunum. En eftir að við hættum
að búa í moldarkofum og öðru
heisluspillandi húsnæði átti
óþverrinn sífellt minna upp á
pallborðið hjá fólki.
Nú er svo komið, að fólk vill
helst hafa mengunina sem fjærst
sér. Því hefur verið stefnt að því
hvarvetna um landið, að flytja
mengunarvaldana, bræðslurnar,
sem lengst frá mannabyggðum.
Fiskiðjan í Keflavík er óhemju illa
staðsett í mengunartilliti séð.
í byrjun síðasta áratugar voru
fyrst settarfram kröfur um meng-
unarvarnaútbúnað. Og hvað
hefur gerst? Jú, forráðamenn
Fiskiðjunnar hafa trassað fyrir-
mæli stjórnvalda um mengunar-
varnir í nærfellt áratug. Á
þessum árum hefur verksmiðjan
rakað saman ótöldum milljónum
króna í gróða, án þess að verja
nema örlitlu broti af þeirri
summu í mengunarvarnir, eins
og þeim var skylt að gera fyrir 9
árum.
Reyndar hafa ..mengunarvarn-
7ir“ Fiskiðjunnar til þessa ein-
ungis falist í því að þvo og mála
hjá sér með nokkurra ára milli-
bili. Heilbrigðisnefndir Keflavík-
ur og Njarðvíkur, Heilbrigðis-
eftirlit ríkisins og Heilbrigðis-
málaráðuneytið hafa í 9 ár rekið á
eftir því að Fiskiðjan komi sér
upp fullnægjandi mengunar-
vörnum.
Frá 7. ágúst 1973 hefur Fisk-
iðjan verið rekin með starfsleyfi
með kvöðum, þ.e.a.s. forrráða-
menn fyrirtækisins hafa lofað
ákveðnum mengunarvörnum
innan ákveðins tíma, og fengið út
á það leyfi til þess að halda
rekstrinum áfram.
Síðan Fiskiöjan fékk sitt fyrsta
starfsleyfi má segja að rekstrar-
saga hennar sé dæmisaga.
Dæmisaga um það, hvað menn
geta komist langt með ósvifni,
fölskum loforðum og jafnvel
beinum lygum. Einnig er þetta
dæmisaga um það, hvað hið
opinbera er vanmáttugt við að
gæta hagsmuna almennings,
þegar annars vegar eru menn
með mikið undir sér og eru jafn-
framt nógu óprúttnir.
í fyrri hluta þessarar greinar
verður greint frá þróun mengun-
arvarnavandamáls Fiskiðjunnar
hf. og í síðari hluta greinarinnar
verður fjallað um nýjustu ,,trikk“
Fiskiðjumanna.
( fyrri hlutanum er stuðst við
skýrslu samda af Heilbrigðis-
eftirliti ríkisins 23. sept. 1979, en í
skýrslunni er hjálagt erindi heil-
brigðisnefnda Keflavíkur og
Njarðvíkur.
I.
„Fiskiðjunni hf. var fyrst veitt
starfsleyfi samkvæmt reglugerð
nr. 164/1972 hinn 7. ágúst 1973.
Var m.a. sett það skilyrði fyrir
starfsleyfi að reistur yrði 60 m
hár reykháfur við verksmiðjuna
fyrir upphaf loðnuvertíðar 1974,
en reykháfar voru á þessum tíma
taldir eina raunhæfa leiðin til
mengunarvarna. Verksmiðju-
stjórnin gerði engar tilraunir til
þess að uppfylla skilyrði starfs-
leyfisins. Lét ráðuneytið stöðva
reksturverksmiðjunnar meðlög-
regluvaldi í september 1974.“
II.
Síðan segir frá því að Fiskiðjan
hafi fengið framlengingu á starfs
leyfi hinn 5. nóv. 1974. En þávar
samningur fyrirtækisins við verk-
fræðistofu um hönnun reykháfs
lagður til grundvallar.
„Hönnun fyrrnefnds reykháfs
var lokið vorið 1975. Voru áætl-
anir um byggingu hans þegar
kynntar heilbrigðisyfirvöldum,
en samkvæmt þeim yrðu slíkir
reykháfar mjög dýrir í byggingu.
Með bréfi dags. 24. júní 1975
sótti fyrirtækið beint til heil-
brigðis- og tryggingamálaráðu-
neytisins um frest til lúkningar
byggingar reykháfsins, og var 1
árs frestur, þ.e. til 1. sept. 1976,
veittur með bréfi ráðuneytisins
dags. 30. júli 1975.“
Umsagna Hellbrigðlseftirlits
ríkisins og heilbrigðisnefnda
Njarðvikur og Keflavíkur var ekki
aflað áður en frestur þessi var
veittur (leturbr. mín).
Þarna er dæmi um fáránleg
vinnubrögö hins opinbera.
III.
„Frá því síðastnefndur frestur
tii byggingarreykháfsvarveittur,
hefur frekari framlenging starfs-
leyfis ekki verið veitt . . . Frá því
tímafrestur rann út hinn 1. sept.
1976 hafa heilbrigðisnefndir
Keflavíkur og Njarövíkur itrekað
borið fram kröfur um að ráðist
verði í framkvæmd mengunar-
varna og að þrifnaður og um-
gengni verði bætt á athafna-
svæði fyrirtækisins . . . Hinn 28.
ágúst 1978 lagði fyrirtækið fram
kaupsamning sem gerður hafði
verið við hið danska fyrirtæki
(Atlas fyrirtæki, innsk. mitt) 3.
ágúst sama ár, og fól í sér kaup á
einum gufuþurrkara og kæli- og
þéttiturni sem afhent yrðu í marz
1978. Ekki þótti ástæða til þess
að mæla með starfsleyfi ágrund-
velli þessara gagna fyrst um sinn
a.m.k."
Þegar hér er komið sögu, 6
árum eftir að heiIbrigðisyfirvöld
hófu afskipti af Fiskiðjunni, er
loksins farið að sjá í gegnum
fingur forráðamanna hennar.
Ætla mætti að eitthvað róttækt
yrði nú gert. En hvað gerist?
IV.
,,( samtali við heilbrigðisfull-
trúa Suðurnesja hinn 18. apríl sl.
(1979, innsk. mitt) skýrði for-
stjóri Fiskiðjunnar frá því að
framkvæmdum samkvæmt
ofangreindum samningi seink-
aði fram í október n.k. þar sem
fyrirtækið hefði ekki staðið í skil-
um með umsamdar greiðslur
(leturbr. mín). Á grundvelli þessa
rituðu nefndirnar fyrirtækinu
bréf þar sem þær lýstu þeirri af-
stöðu sinni, að verksmiðjunni
væri óheimil móttaka hráefnisfrá
og með 15. maí að telja. (fram-
haldi þessa héldu forráðamenn
verksmiðjunnar fund með bæjar-
ráðum Keflavíkur og Njarðvíkur
þar sem lagðar voru fram fjár-
festingaráætlanir fyrir endur-
bætur á verksmiðjunni samkv.
fyrri áformum um uppsetningu
gufuþurrkara, lykteyðingu, að-
gerðir til endurbóta á umhverfi
o.fl. . . . Á grundvelli þessa héldu
heilbrigðisnefndirnar fund hinn
15. maísl. þarsemfallistvaráað
verksmiðjan starfaði áfram gegn
þvi að framkvæmdum til meng-
unarvarna skv. áætluninni yrði
að fullu lokið 1. jan. 1980."
V.
Og áfram halda svikin.
„Þann 13. júlí sl. (1979, innsk.
mitt) ritaöi fyrirtækið heilbrigðis-
fulltrúa Suðurnesja bréf, þarsem
tilkynnt var um að fyrirtækið
treysti sér einungis til þess að
leggja í framkvæmdirsamkvæmt
1. lið fyrrnefndrar áætlunar, sem
einungis felur í sér minni háttar
FAGURT UMHVERFI
Framh. af 12. síöu
Þá var hjónunum Önnu Vil-
hjálmsdóttur og Sveini Sæ-
mundssyni að Lyngholti 19, veitt
viðurkenning fyrirgóða umhirðu
garðs og lóðar um áraraðir, en
einstök smekkvísi og snyrti-
mennska er aðall hans og öðrum
garð- og húseigendum til fyrir-
myndar og eftirbreytni, en þarer
ekkert rusl eða skran að húsa-
baki og grasflöt og kantar í bestu
hiröu.
Einnig ákvað nefndin að veita
þeim Steinunni Guðnadóttur og
Neville Young viðurkenningu
fyrir viðhald og umhirðu á eldra
húsi þeirra að Heiðarvegi 17.
aðgerðir til mengunarvarna. Á
sameiginlegum fundi nefnd-
anna, stjórnar verksmiðjunnar
og undirritaðs í Keflavík hinn 3.
ágúst sl. (1979, innsk. mitt) kom
fram að samningar við hið
danska fyrirtæki um kaup águfu-
þurrkurum og tilheyrandi meng-
unarvarnabúnaði, hefðu endan-
lega gengið til baka. Væri
ástæða þess sú, að stjórn fyrir-
tækisins teldi framkvæmdir
þessar ekki arðbærar fremur en
að fé til framkvæmdanna væri
ekki fyrir hendi."
Núna er moldin farin að rjúka í
logni. Síðan hvenærhafa meng-
unarvarnir verið arðbærar?
VI.
Nú verður gripið í lokaorð
skýrslunnar:
„Ástand mengunarmála Fisk-
iðjunnar hf. er í grófum dráttum
með þeim hætti, að sáralítið
hefur verið gert til úrbóta fram til
þessa, þrátt fyrir afskipti heil-
brigðisyfirvalda allt frá árinu
1972. . . . og meðferö beinaúr-
gangs verið með öllu óviðunandi
fram á síðustu tíma. Ólykt er
mikil í næsta umhverfi, jafnvel þó
verksmiðjan sé ekki í gangi.
Byggð hefur þést verulega um-
hverfis verksmiðjuna og líkureru
til þess að hún þéttist enn meira í
nánustu framtíð. . . . Jafnframt
liggur fyrir að fyrirtækið hefur
áður iðulega lofað framkvæmd-
um sem ekki hefur verið staðið
við.“
Þetta var staðan í mengunar-
varnamálum Fiskiðjunnar hf. í
Keflavik þann 23. ágúst 1979. En
hefur eitthvað breyst síðan? Nei,
þvert á móti. Ástandið hefur
versnað, ef eitthvað er. Frá því
verður greint í síðari hluta grein-
arinnar.
SOFANDAHÁTTUR
Framh. af 1. síöu
Þessi klausa segir ekki neitt.
Hún er hvorki fugl néfiskur, enda
samþykkti bæjarstjórn Keflavík-
ur þann 7. júlí sl„ eftirfarandi til-
lögu:
„Legg til að fundargerð 124.
fundar verði visað aftur til stjórn-
ar SSS, með ósk um að tekin
verði afstaða til þess á hvern hátt
hjúkrunarþörf aldraðsfólksverði
leyst, þar til framtiðarlausn sú
sem fyrirhuguð er við sjúkrahús-
ið kemur í gagnið."
Þvi er spurt: Ætla ráðamenn að
,,salta“ þetta vandamál um
óákveðinn tíma, eða verður
eitthvað raunhæft gert í málinu?