Verslunartíðindi - 01.07.1925, Blaðsíða 9

VERSLUNARTlÐlNDI
71
Með lögum nr. 11, 7. júní 1902 er hluta-
fjelagi, sem Ludvig Arntzen liæstarjettar-
málaflutningsmaður, og Alexander Warburg,
stórkaupmaður, veittu forstöðu, heimilað að
stofna hlutafjelagsbanka á Islandi, er hafi
„einkarjett um 30 ára tímabil til að gefa út
seðla, er greiðist handhafa með gulli, þeg-
ar krafist er.“
Skilyrði þau, sem sett voru fyrir þessum
seðlaútgáfurjetti voru í höfuðatriðunum
þessi
a. Tilgangur bankans átti að vera sá, að
greiða fyrir framförum á islandi í verslun,
landbilnaði, fiskiveiðum og iðnaði.
b. Illutafje bankans skyldi vera ekki
lægra en 2 og ekki hærra en 3 miljónir.
Höfðu Islendingar forrjett til að skrifa
sig fyrir hlutabrjefum í 6 mánuði frá gild-
istöku laganna, sumpart fyrir peuingaút-
borgun, sumpart með þeim fríðindum að
geta látið fasteignaskuldabrjef upp í hluta-
fje með ákveðnum skilyrðum.
c. Ríkissjóður hafði heimild til að kaupa
alt að % af hlutafje banlíans, og voru leyf-
ishafar skyldir til að afla þess lilutafjár
fyrir ákvæðisverð, er íslendingar ekki skrif-
uðu sig fyrir.
Upphæð sú, sem bankanum var heimilt
að gefa út af seðlum, var alt að tveimur og
iiálfri miljón króna —- eftir því sem við-
skiftaþörf krefði, sem greiða á með mótuðu
gulli, þegar krafist er.
Skilyrði fyrir þessu eru þau, sem nú skal
greina.
Frh.
Danska krónan.
Siðari hluta júnímánaðar fór dan3ka
krónan að stíga. Fór hún hægt en jafnt
upp fram undir miðjan júlí, er stökkin
fóru að verða stærri. Þessi mikla hækk-
un dönsku krónunnar hefur komið sjer
mjög iila fyrir þá er viðskifti hafa við
Danmörk, bæði vegna þess að greiðslur
þær, er fram hafa átt að fara þangað á
þessu tímabili verða tilfinnanlega meiri
en gjört hafði verið ráð fyrir, og í ann-
an stað viðskiftin svo ótrygg hvað fram-
tíðina snertir, ef gjöra má ráð fyrir tiðum
og óvæntum gengissveiflum.
Ymsar fyrirspurnir hafa komið ura það,
hvað valda mundi þessari hækkun dönsku
krónunnar og hvort ekki mundi koma
bráðlega breyting, en færi í gagnstæða
átt. Þessum spurningum er að nokkru
svarað í ritstjórnargrein í danska blaðinu
»Finanstidinde« um þetta efni. Og þar
sem gjöra má ráð fyrir að þar sje talað
af kunnugleik, fer sú grein hjer á eftir
í þýðingu:
»Krónuhækkunin.
Þó að ýmislegt megi telja fram, sem
hefur stuðlað að hækkun dönsku krón-
unnar, svo sem minni lánveitingar hjá
bönkum, minni neysla á meðan á verk-
föllum stóð, góðar uppskeruhorfur o. fl.,
þá er þó vist, að hækkun hefði ekki orð-
ið svo snögg, ef erlent gróðabrall, einkum
ameriskt hefði ekki kornið til sögunnar.
Þarf ekki annað í þes3u efni en að líta
á mánaðarreikninga bankanna til þess að
sjá hve ört erlent fje sti eymir inn í land-
ið. í sömu átt bendir einnig verðbrjefa-
markaðurinn, þar sem einnig er dagleg
hækkun, og ennfremur sýnir samfylgd
norsku og dönsku krónunnar, að hjer
kennir erlendra áhrifa á peningagengið.
En hvað veldur þá, að Ameríkumenn
hafa farið að gefa þessum gjaldmiðli gaum,
sem annars hefur lítils gætt á peninga-
markaðinum? Fyrst og fremst vegna þess
að ofgnægð er af fje á ameríska peninga-