Verslunartíðindi - 01.09.1925, Blaðsíða 6

90
VERSLUNAIITÍÐINDI
gjöldin, samkvæmt fjárlögum þessa árs,
og virðast því miklar líkur til þess, að
rikissjóður fari vel út úr árinu.
Það er sjálfgefið, að ástandið í landinu
ræður mestu um gjaldeyrisgengið, en þó
koma einnig til greina áhrif frá öðrum
löndum og þá aðallega nágrannalöndunum.
Á þessu ári hefur einmitt orðið stórfeld
breyting á gjaldeyrisgengi margra þeirra
landa, sem áhrifarík eru í heimsviðskift-
unum. Bandaríkin ein hafa haldið gull-
myntfæti Ó3Íitið, öll önnur lönd hafa um
lengri eða skeramri tíma horfið frá gull-
innlausninni. Sviþjóð tók aftur upp gullinn-
lausn 1924, en á þessu ári hefur England og
Holland gert það ; auk þess hafa nokkur lönd
fest gjaldeyri sinn í ákveðnu hlutfalli við
hið forna gullgildi. Ráðstafanir þessar
hafa haft ómetanlega þýðingu fyrir þau
lönd, sem enn hafa pappírsgjaldeyrir.
Hinar miklu og tíðu gengissveiflur á und-
anförnum árum hafa að miklu leyti stafað
af því, að heita mátti, að hvergi væri
festa á gjaldeyrisgenginu. Sveiflurnar
voru sjaldan í sömu átt í mörgum löndum
samtímis, heldur gengu þær venjulega
hver á móti annari; á meðan sterlings-
pundið var undirorpið miklum gengisbreyt-
ingum voru litlar likur til þess, að önnur
pappírsgjaldeyrislönd kæmust í jafnvægi
og því síður að þeim tækist varanlega að
nálgast fornt gullgildi. Þar sem nú fyrst
og fremst Bretland og auk þess mörg önn-
ur lönd eru komin í fastan gengisgrund-
völl, þá styrkir það óbeinlínis þau fáu
lönd, sem enn hafa pappírsgjaldeyrir og
hættan á falli eða afturkasti er miklu
minni, en áður var. Þessi nýju gullgildis-
lönd geta líka haft bein áhrif til hækkun-
ar á gjaldeyri þeirra landa, sem eru á
leið eða talin eru vera á leið upp í gull-
gildi. Það er bersýnilegur gróði að kaupa
gjaldeyri slíkra landa á meðan ekki er
náð gullgildinu og selja hann svo aftur
þegar náð er markinu Talið er víst að í
Danmörku og þó einkurn Noregi hafi all-
mikil brögð verið að þvi að innlendur
gjaldeyrir hafi verið keyptur í þessu skyni.
Slikt fje er auðvitað mjög hættulegt fyrir
gjaldeyrisgengið, en vel er þó hug3anlegt,
að talsvert af fjenu verði til frambúðar í
hlutaðeigandi landi.
Meðal nágrannalandanna er Danmörk
og Noregur einu löndin, sem enn hafa
pappírsgjaldeyrir; á undanfðrnum mánuð-
um hefur gjaldeyrir hækkað mjög mikið
í báðurn þessum löndum og er það vafa-
laust, að sú hækkun hefur haft bein ábrif
á gengi ísl. krónunnar. Og enn fremur
má geta þess, að vöruverðshækkun sú, er
orðið hefur á heimsmarkaðinum, hefur ljett
fyrir þeim löndum sem eru á uppleið með
gjaldeyrir sinn.
Flestir eru þeirrar skoðunar, að æski-
legt sje, að gjaldeyririnn fari smá hækk-
andi og komist verði hjá stökkbreytingum.
En saga gengismálsins, bæði hjer og x
öðrum löndum, sýnir að það er miklum
erfiðleikum bundið að hafa hemil á liækk-
uninni. Vjer höfum þó að einu leyti sjer-
stöðu í þessu efni og það er, að ísl. krón-
an er ekki opinberlega skráð erlendis.
Eins og sakir standa er oss fyrir bestu,
að óviðkomandi hafi sem minst afskiftí
af krónunni.
Seðlaútgáfan.
Frh.
1. ) að bankinn hefði í vörslum sinum
málmforða, er ekki næmi minna eu
helmingi af seðlaupphæð þeirri, sem í
hvert skifti væri úti (§ 4 3. mgr.) og
2. ) að hann hefði vissar og auðseldar
eignir til tryggingar þeim hluta seðlafúlg-
unnar, sem úti væri í hvert skifti og ekki
tryggð með málmforða. (§ 4 3. mgr.)