Verslunartíðindi - 01.09.1925, Blaðsíða 14

98
VERSTjUNÁR T ÍÐIND í
af þeim feikna framförum er fiskifram-
leiðslan hefir tekið á síðari árum, og í
annan stað af því hve iðnaðurinn er þar
lítill. Afurðirnar eru að mestu fluttar út
óunnar, en aftur á móti verður að flytja
inn meginhluta þeirra iðnvara og neyslu-
vara er landið þarfnast.
Vegna legu landsins, má segja að næst-
um sje jafnhægt fyrir ýmsar þjóðir að
hafa verslunarviðskifti við Island. öldum
saman hafa þó viðskiftin, ýmsra orsaka
vegna, verið mest við Danmörku, þrátt
fyrir það þótt önnur lönd liggi nær. Það
er ekki fyr en á síðustu árum að við-
skipti landanna hafa dáiítið farið mink-
andi, einkum að því er snertir ísl. útflutn-
ingsvörurnar.
Þegar athugað er versiunarsambandið
milli Danmerkur og íslands, verður ekki
hjá því komist að lita nokkuð aftur í
tímann, að minsta kosti þar til verslunin
varð frjáls öllum þjóðum 1855. —- Til
þess tíma höfðu Danir rekið verslunina
um nokkrar aldir, urðu því eigi neinar
snöggar breytingar að þessu leyti þótt
verslunin yrði frjáls; til þess þurfti að
minsta kosti áratugi.
En smámsaman fóru aðrar þjóðir einnig
að líta hýru auga til landsins og taka.
þátt í versluninni. Komu þær með nýj-
ar verslunaraðferðir, er þá voru farnar
að tíðkast og buðu hagkvæmari viðskifti.
Verslunin hafði til þessa verið að mestu
leyti vöruskiptaverslun. Framleiðslan var
lítil og ljelega verkuð, og hrökk tæplega
fyrir nauð3ynjavörum þjóðarinnar; urðu
því margir sífelt í skuld hjá kaupmönn-
unum er leiddi til verðhækkunar á út-
lendu vörunum.
Um 1870 til 1880 byrjuðu nokkrir ísl.
kaupmenn að reka verslun á Islandi, og
um sama leiti var nokkrum verslun-
arfjelögum komið á fót, en þau þrifust
skamma stund, vegna reynsluskorts og
vöntunar á rekstursfje.
I lok síðustu aldar for kaupfjelagshreyf-
ingin að gjöra vart vnð sig á meðal bænda
Fengu þeir nokkuð af neysluvörum sínnm
hjá erlendum birgðasölum og Ijetu þá
aftur fá afurðir sínar til umboðssölu. Þessi
kaupfjelagshreyfing hafði fyrst í stað
mikla þýðingu fyrir verslunina. Bændum
lærðist að vanda betur vörur sínar, með
því að þeir fengu þá betra verð fyrir þær.
Með litlum reksturskostnaði tókst þeim
að iækka verðið á útlendu vörunum og
voru yfir höfuð sjálfstæðari gagnvart út-
lendu kaupmönnunum, sem í mörgu
reyndust óþjálir við viðskiftamenn sína.
Frá byrjun þessarar aldar hefurísl-
enska verslunin tekið miklum
b r e y t i n g u m o g f r a m f ö r u m
Um aldamótin voru verslanirnar taldar
20-1 als í landinu, en þar af */4 hluti út-
lendar. Nú eru verslanirnar um 800, en
aðeins unr 25, sem taldar eru erlend eign.
Á meðal þess, sem stuðlað hefur að
verslunarframförunum, má telja: Aukna
verslunarþekkingu, stofnun Islandsbanka
með möguleikum fyrir aukinni framleiðslu.
bættar samgöngur og símasambandið, ásamt
betri fjárhagslegri aðstöðu, er smámsaman
hefur náðst,
Árið 1900 námu innfluttar vörur aðeins
um 6Va milj. króna og útfluttar um 9
miij. kr.; en innflutningur i fyrra nam
um 60 miljónir og útflutningur hjer um
80 miijónir.
Á siðari árum hefut' eiunig verið komið
á fót nokkrum iðnaðarfyrirtækjum, þó í
smáum stíl sje. Eru þar unnar vörur til
heimanotkunar, sem áður varð að kaupa
frá útlöndum. Meðal þeirra má telja:
Smjörlíki, sápu, kerti, sódavatn, saft, brjóst-
sykur- og kaffibætir. Ennfremur eru unn-
ir ullardúkar, búið til fiskimjöl og soðið
niður mjólk og kjöt.