Úr þjóðarbúskapnum : framvindan ... og horfur .. - 21.04.1981, Blaðsíða 10

10
olíuverðshækkunarinnar, en meðalverð á olíu á árinu 1980 var 18% hærra á föstu
gengi en árið 1979, þrátt fyrir að olíuverð færi lækkandi frá því sem var í upphafi
ársins.
Viðskiptakjör á síðasta ársfjórðungi 1980 voru heldur lakari en að meðaltali á
árinu. Áætlanir um útflutningsverð og innflutningsverð í janúar bentu til þess, að
viðskiptakjör hefðu heldur versnað frá fjórða ársfjórðungi 1980. Hækkun a gengi
Bandaríkjadollars gagnvart öðrum myntum á fyrstu mánuðum ársins felur í sér,
að viðskiptakjör íslendinga batna, þar sem mun meira af útflutningi en innflutn-
ingi er í dollurum. Erfitt er þó að meta áhrifin til lengri tíma litið, meðal annars
vegna þess að breytingar á gengi geta haft áhrif á markaðsverð. Þannig hefur til
dæmis verð á mjöli og lýsi lækkað frá því sem það var um áramótin og stafar það
líklega að einhverju leyti af hækkun á gengi dollars gagnvart Evrópumyntum.
Mjölverð á heimsmarkaði var svipað í lok marz og að meðaltali 1980 en lýsisverð
var heldur lægra en meðalverðið í fyrra. Um verð á öðrum sjávarafurðum má
nefna, að tekizt hafa samningar um verulega verðhækkun á saltfiski og einnig
hefur verið samið um sölu á skreið á talsvert hærra verði en í fyrra. Skreiðarmark-
aður hefur þó stundum reynzt ótryggur og óvissa í þeim viðskiptum því nokkur.
Að því er verðlag á frystum fiski varðar hafa aðeins orðið lítilsháttar breytingar til
hækkunar á Bandaríkjamarkaði að undanförnu og engin hækkun hefur orðið á
mikilvægustu afurðinni, þorskflökum í neytendaumbúðum. Talið er, að einka-
neyzla í Bandaríkjunum hafi verið óbreytt á árinu 1980 frá árinu áður, en
talsverður samdráttur varð hins vegar í neyzlu á frystum fiski. Innflutningur á
frystum afurðum minnkaði meira en neyzlan og undir lok ársins var því betra
jafnvægi á markaðnum en framan af árinu. Spár um efnahagsframvinduna í
Bandaríkjunum á árinu 1981, sem gerðar voru í lok síðasta árs, gerðu ráð fyrir
lítilsháttar aukningu einkaneyzlu, en hætt er við að talsverð kaupmáttar- og
neyzluaukning þurfi að verða áður en fiskneyzla fer að vaxa á ný. Einnig má nefna
harðnandi samkeppni Kanadamanna, sem hafa aukið mjög fiskveiðar sínar á
undanförnum árum. Af þessum sökum eru að svo stöddu ekki horfur á umtals-
verðum almennum verðhækkunum á frystum fiski í Bandaríkjunum á næstunni,
þrátt fyrir að verðbólga sé þar um og yfir 10%. Frystar botnfiskafurðir eru yfir
40% af verðmæti allrar sjávarafurðaframleiðslunnar og verðlag á þeim skiptir því
miklu máli. Verði engin almenn hækkun á þessum afurðum á næstu mánuðum er
ólíklegt, að útflutningsverð á sjávarafurðum í heild hækki um meira en 4—5% í
dollurum milli áranna 1980 og 1981. Þetta felur hins vegar í sér 7—8% hækkun á
föstu gengi (miðað við meðalgengi) vegna hækkunar á gengi dollars gagnvart
öðrum myntum að undanförnu, að því tilskyldu að gengi dollars lækki ekki frá
því, sem það var í lok marz.
Sá afturkippur, er varð í iðnaðarframleiðslu víða um heim á síðasta ári, hefur
haft áhrif á markað fyrir ál og kísiljárn sem og aðra málma. Verð á áli hækkaði
framan af síðasta ári, en stóð síðan í stað. Eins og nú horfir eru líkur á, að
útflutningsverð á áli í erlendri mynt á þessu ári verði svipað og meðalverðið á