Úr þjóðarbúskapnum : framvindan ... og horfur .. - 21.04.1981, Blaðsíða 35

35
var hins vegar stefnt að greiðsluafgangi, er næmi 0,8% af þjóðarframleiðslu.
Greiðsluafkoman var því lakari en að var stefnt. Greiðsluafkoma ársins gefur þó
ekki nema takmarkaða vísbendingu um framvinduna á árinu, en hún varð um
margt jákvæðari en árstölur sýna. í þessu sambandi má nefna, að samkvæmt
reikningum Seðlabankans varð dagleg greiðslufjárþörf ríkissjóðs mun minni á
árinu 1980 en 1979. Þannig var meðalskuld ríkissjóðs frá áramótum á viðskipta-
reikningumíSeðlabankanumum 109 m. kr. áárinu 1980 en 122 m. kr. árið 1979.
Fjárlög ársins 1981 voru samþykkt á Alþingi í desember síðastliðnum. Helztu
þjóðhagsforsendur fjárlaga voru, að almenn þjóðarútgjöld ykjust um 1,3% að
raungildi frá fyrra ári, tekjur og verðlag hækkuðu um 42% að meðaltali á árinu og
innflutningsverð hækkaði um 8% í erlendri mynt en 42% í krónum. Á þessum
forsendum meðal annars voru innheimtar tekjur áætlaðar 5 515 m. kr., eða um
50% meiri en bráðabirgðatölur fyrir árið 1980 sýna. Útlögð gjöld voru áætluð
5 457 m. kr., eða 48% meiri en samkvæmt bráðabirgðatölum síðastliðins árs. Því
var gert ráð fyrir, að rekstrarjöfnuður yrði hagstæður um 57 m. kr., eða sem
svaraði 1% af tekjum, eða 0,3% af þjóðarframleiðslu miðað við þær forsendur
sem fjárlögin byggðust á. Þá var gert ráð fyrir, að lánajöfnuður (lánsviðskipti við
Seðlabanka ekki meðtalin) yrði hagstæður um 83 m. kr., en um 13 m. kr.
útstreymi yrði á viðskiptreikningum. Samkvæmt fjárlögum er því stefnt að 127
m. kr. greiðsluafgangi hjá ríkissjóði á árinu 1981, eða sem nemur 0,7% af
þjóðarframleiðslu, en þar af er ráðgert að verja 100 m. kr. til greiðslu á skuld
ríkissjóðs við Seðlabankann.
Framvinda ríkisfjármálanna það sem af er árinu segir litla sögu enn sem komið
er. Fyrstu þrjá mánuðina voru tekjur um 56% meiri en á sama tíma í fyrra.
Aukning útgjalda á þessum tíma var, eins og við mátti búast, mun meiri og er
breytingin ekki marktæk vegna þess hve haldið var aftur af útgjöldum fyrstu
mánuði ársins 1980 vegna tafa á afgreiðslu fjárlaga. Frá áramótum til marzloka
var rekstrarafkoma ríkissjóðs óhagstæð um 109 m. kr., eða sem nam 10% af
tekjum ríkissjóðs þennan tíma, en var á sama tíma í fyrra óhagstæð sem nam 5%
af tekjum, en sá samanburður er naumast marktækur eins og fyrr segir. Til
marzloka 1979 var rekstrarafkoma óhagstæð, er nam nær fjórðungi tekna, 1978
nam rekstrarhallinn til marzloka 19% af tekjum, en 15% á sama tíma 1977.
Útkoman þrjá fyrstu mánuði þessa árs sýnist því skárri en næstliðin ár. Greiðslu-
afkoma ríkissjóðs frá ársbyrjun til marzloka 1981 var óhagstæð um 190 m. kr.,
eða um 17% af tekjum og er það einnig skárri útkoma en árin 1977-1979.
Peningamál og lánamál.
Þróun peningamála á árinu 1980 var ekki ólík því sem verið hefur á nokkrum
undanförnum árum, sé litið á heildarstærðir, svo sem breytingar peningamagns og
sparifjár eða peningaútstreymi úr bankakerfinu. Síðastnefnda stærðin fæst með
því að leggja gjaldeyriskaup bankanna við aukningu í innlendum liðum peninga-