Úr þjóðarbúskapnum : framvindan ... og horfur .. - 21.04.1981, Blaðsíða 42
42
komu frystingar eftir hækkun fiskverðs, þrátt fyrir að hækkun á gengi dollars í
byrjun febrúar bætti talsvert úr. Markaðsverð á freðfiski var í ársbyrjun lægra en
meðalverð þriggja síðustu ára, ef meðalverðin eru hækkuð með tilliti til verðbólgu
í Bandaríkjunum eða í OECD-ríkjum síðustu þrjú árin. Við ákvarðanir í Verð-
jöfnunarsjóði fiskiðnaðarins hefur einkum verið litið til afstöðu markaðsverðs til
meðalverðs síðustu ára og hefði sú aðferð gefið tilefni til greiðslu úr freðfiskdeild
sjóðsins. Innstæða frystideildar var hins vegar þrotin og sjóðurinn gat því ekki
staðið undir greiðslum af eigin rammleik. í efnahagsáætlun ríkisstjórnarinnar frá
áramótum var gert ráð fyrir, að Verðjöfnunarsjóði yrði útvegað fjármagn til þess
að tryggja eðlilega afkomu fiskvinnslunnar, ef þörf krefði. Við fiskverðsákvörðun
lá síðan fyrir yfirlýsing ríkisstjórnarinnar þess efnis, að hún mundi beita sér fyrir
ráðstöfunum til þess að frystideild Verðjöfnunarsjóðs fiskiðnaðarins gæti staðið
við skuldbindingu um viðmiðunarverð, er væri 5% yfir þáverandi markaðsverði. í
framhaldi af þessu ákvað stjórn Verðjöfnunarsjóðs viðmiðunarverð, er voru 5%
yfir markaðsverði. Petta felur í sér, að greiðslur úr sjóðnum nema rúmlega 3% af
heildartekjum frystingar. Ákvörðun þessi gildir til maíloka og gæti hún þýtt
rúmlega 30 milljón króna greiðslu á þessu tímabili miðað við svipaða framleiðslu
og undanfarin ár. Nú er hins vegar ljóst, að framleiðslan verður mun minni. Ekki
hefur verið endanlega ákveðið, með hvaða hætti þessar greiðslur Verðjöfnunar-
sjóðs verða fjármagnaðar.
Þrátt fyrir ýmsar aðgerðir til þess að bæta stöðu frystingarinnar, er afkoma
greinarinnar slök. Áætlanir benda til þess, að frystingin verði rekin með nokkrum
halla á vetrarvertíð 1981, jafnvel þótt miðað sé við ársframleiðslu eins og á árinu
1980. Eins og áður sagði, hefur framleiðslan dregizt verulega saman fyrstu
mánuði ársins og gerir það afkomu greinarinnar lakari en ella. Hagur einstakra
fyrirtækja er að vísu mjög misjafn, eftir því hvaða möguleika þau hafa til saltfisk-
og skreiðarverkunar, þar sem afkoma er mun betri. Frystingin er hins vegar lang
mikilvægasta vinnslugreinin og léleg staða þeirrar greinar veikir um leið stöðu
sjávarútvegsins í heild.
Verðþróun á saltfiski hefur verið hagstæð síðustu tvö árin og afkoma saltfisk-
verkunar hefur því batnað mikið. Þetta hefur bæði komið fram í batnandi hag
fyrirtækjanna og minnkandi greiðslum úr V erð jöfnunarsjóði, en þær voru einkum
miklar á árinu 1978, enda hafði markaðsþróun þá verið óhagstæð um nokkurt
skeið. Saltfiskframleiðslan á síðasta ári jókst um nær 30% frá árinu 1979, eins og
áður sagði, og hefur framleiðslan ekki verið meiri á einu ári síðan 1952. Nýlega
tókust samningar við Portúgali og Spánverja um saltfisksölu á þessu ári og er
verðið að meðaltali nær 20% hærra í dollurum en í fyrra. Er þetta því þriðja árið í
röð, sem umtalsverð hækkun verður á saltfiskverði. Þessir samningar munu einnig
fela í sér, að greitt verður í saltfiskdeild Verðjöfnunarsjóðs, en frá árinu 1977
hefur verið greitt úr deildinni. Fram að þeim tíma var hins vegar greitt í sjóðinn.
Með þeim samningum, sem gerðir hafa verið um saltfisksölu nú, er afkoma
greinarinnar góð og betri en hún hefur verið um langt skeið.