Úr þjóðarbúskapnum : framvindan ... og horfur .. - 21.04.1981, Blaðsíða 44

44
ársfjórðungi. Meðalútflutningsverð á mjöli var um 26% hærra í dollurum á árinu
1980 en árið áður. Lýsisverð var óstöðugt á árinu. Verðið hækkaði á fyrstu
mánuðum ársins en féll síðan í apríl og maí og fór heldur lækkandi allt fram í
nóvember, er verðið tók stökk upp. Meðalverðið í fyrra var tæplega 5% hærra en
árið áður. Verðþróunin í fyrra gaf tilefni til greiðslu úr Verðjöfnunarsjóði vegna
lýsis og á vetrarvertíð var einnig greitt úr sjóðnum vegna mjöls. Það snerist hins
vegar við á haustvertíð, er greitt var í sjóðinn af mjöli. í heild má segja, að
afurðaverð hafi verið mjöl- og lýsisvinnslu frekar hagstætt á síðasta ári og Verð-
jöfnunarsjóður jafnaði sveiflur í lýsisverði. Samdráttur loðnuaflans rýrði hins
vegar hag greinarinnar, eins og áður sagði, og einnig kom mikil hækkun svartolíu-
verðs hart niður á bræðslunum. Þessi vandi hefur enn magnazt á fyrstu mánuðum
ársins 1981, er svartolíuverð hækkaði um 20% í febrúar. Er nú svo komið, að
olíukostnaður er nær 30% vinnslukostnaðar (án hráefnis). Árið 1975 var þetta
hlutfall um 20% og 1972 (fyrir olíuverðshækkunina 1973/74) aðeins um 11%.
Verð á fiskmjöli hefur heldur lækkað á heimsmarkaði frá því um áramót og sama
gildir um lýsisverð. Afkoma fiskmjölsverksmiðja er afar erfið um þessar mundir
og hefur versnað verulega frá því í haust, meðal annars vegna hækkunar hráefn-
isverðs frá áramótum. Hér verður hins vegar frekar að líta til haustvertíðarinnar
síðustu og vetrarvertíðar nú í einu lagi. Yfir allt tímabilið hefur afkoma greinar-
innar í heild verið sæmileg, en afkoma einstakra verksmiðja er mismunandi, eftir
því hvenær þær tóku á móti hráefni og hvaða verð þær fengu fyrir afurðirnar.
Afkomuhorfur í þessari grein á síðari hluta ársins eru hins vegar dökkar miðað við
núverandi markaðsverð afurða og hinn mikla olíukostnað. Þetta á einnig við um
loðnuveiðarnar, ekki sízt ef ekki verður unnt að auka veiðikvótann svo um munar.
Landbúnaður.
Árferði var landbúnaðinum hagstætt 1980. Eftir erfitt tíðarfar lengst af árið 1979
brá til hins betra á haustdögum og má segja að veðurfar hafi verið milt allt fram á
haust 1980. Sauðburður gekk vel og fé gekk vel fram, sláttur hófst snemma og
heyfengur varð rösklega fjórðungi meiri að vöxtum en á árinu 1979. Fóðurgildi
heyjanna virðist hins vegar hafa orðið fremur rýrt í sumum landshlutum og jafnvel
í tæpu meðallagi.
Á árinu 1980 var tekið upp framleiðslukvótakerfi í landbúnaði og lagður á
fóðurbætisskattur. í meginatriðum er fóðurbætisskatturinn með þeim hætti, að
hver búvöruframleiðandi á rétt á ákveðnu magni af fóðurbæti með 33% álagi og
fer það eftir framleiðslurétti hans samkvæmt búmarki, sem miðast við meðal-
framleiðslu áranna 1976—1978 hvað nautgripa- og sauðfjárrækt varðar en við
framleiðsluna 1979 þegar alifugla- og svínaafurðir eiga í hlut. Að öðru leyti er lagt
200% gjald á innflutt kjarnfóður. Sem dæmi um mikilvægi kjarnfóðurs í rekstr-
arkostnaði kúabúa má nefna, að samkvæmt búreikningum 1979 fóru um 17,5%
af tekjum kúabúanna til kaupa á kjarnfóðri og voru um þrír fjórðu hlutar þess
innfluttir. í svína- og alifuglarækt er þetta hlutfall mun hærra.