Úr þjóðarbúskapnum : framvindan ... og horfur .. - 21.04.1981, Blaðsíða 45
45
Kvótakerfið byggir á því, að framleiðanda er tryggt fullt grundvallarverð fyrir
ákveðinn hluta framleiðslunnar en útflutningsverð fyrir það sem umfram er. í
fyrstu var ráðgert að fyrir framleiðslu sem nemur afurðum 300 ærgilda yrðu 92%
afurðanna greidd á fullu verði, en 8% á óverðbættu útflutningsverði en umfram
það mark yrðu 80% framleiðslunnar greidd fullu verði en 20% á útflutningsverði.
Horfur eru á því, að fyrir verðlagsárið 1980/1981 geti þessi skerðing orðið nokkru
minni ef til vill 2—4%. Eins og markaðsaðstæður eru nú fæst um þriðjungur
grundvallarverðs fyrir útfluttar sauðfjárafurðir. Útflutningsverð mjólkurafurða
nægir hins vegar aðeins til að borga vinnslukostnað og hluta af flutningskostnað-
inum til búsins, en skilar bændum engu.
Framangreindar aðgerðir hafa vafalaust átt þátt í þeim samdrætti búvörufram-
leiðslunnar, sem varð á liðnu ári, en samdráttur varð bæði í framleiðslu mjólkur-
og sauðfjárafurða. Fækkun búpenings haustið 1979 vegna harðinda á því ári kann
og að hafa haft áhrif á framleiðsluna 1980. Innvegin mjólk mjólkurbúanna
minnkaði um 10 milljón lítra eða 8,7% á árinu 1980 og kindakjötsframleiðslan
mun hafa orðið um 14 200 tonn eða um 9% minni en árið áður. Mun færra fé var
slátrað en árið áður, en meðalfallþungi dilka varð hins vegar um 1 lh kg meiri.
Pótt samdráttur hafi þannig orðið í framleiðslu nautgripa- og sauðfjárafurða
varð vöxtur í ýmsum öðrum búgreinum, m. a. í ræktun gróðurhúsaafurða og
garðrækt, og varð kartöfluuppskera t. d. mjög góð. Loðdýrarækt gekk vel á árinu,
bæði hjá minnka- og refabændum, og er þessi grein í örum vexti.
Að öllu samanlögðu má ætla, að landbúnaðarframleiðslan í heild hafi minnkað
um 6—7% á árinu 1980 án bústofnsbreytinga. Endanlegar tölur um bústofns-
breytingar á árinu 1980 liggja ekki fyrir en þó bendir margt til þess að töluverð
aukning hafi orðið á bústofni gagnstætt því sem varð á árinu 197 9. Að meðtöldum
bústofnsbreytingum má ætla, að landbúnaðarframleiðslan í heild hafi orðið svip-
uð á árinu 1980 og árið á undan.
Sala ýmissa helztu mjólkurafurða, svo sem nýmjólkur, rjóma, skyrs og undan-
rennu, var svipuð á árinu 1980 og árið næsta á undan en sala á smjöri og
mjólkurosti jókst. Hins vegar dróst sala á kindakjöti saman um 7% frá árinu 1979
en varð þó meiri en á árunum 1976—1978. í lok ársins 1980 voru smjörbirgðir
með minnsta móti eða sem svaraði þriðjungi ársneyzlunnar en höfðu numið um
fjórumfimmtu ársneyzlunnar árin 1977—1979. Birgðir kindakjötsum síðastliðin
áramót voru nokkru minni en nam innanlandsneyzlunni á árinu 1980 og var það
svipað og í árslok 1979 en birgðir í árslok 1977 og 1978 voru töluvert umfram
neyzluna þessi ár.
Fyrstu þrjá mánuði þessa árs tóku mjólkurbúin á móti um 13% minni mjólk en
á sama tíma í fyrra. Þetta er heldur minni samdráttur og varð á 3. og 4. ársfjórð-
ungi 1980. Hér gætir án efa minnkandi fóðurbætisgjafar af völdum fóðurbætis-
skattsins og ef til vill stafar samdrátturinn einnig af fækkun mjólkurkúa. Yrði
framhald á þessari framvindu á árinu mætti búast við að mjólkurframleiðslan
dygði ekki til að fullnægja innanlandsþörfum. Til að sporna við þessari þróun og