Úr þjóðarbúskapnum : framvindan ... og horfur .. - 31.03.1982, Blaðsíða 26

26
munu líklega hækka heldur meira. Á þeim forsendum um þróun tekna á árinu
1982, sem áður var getið, hefði þetta í för með sér aukna skattbyrði og ráðstöfun-
artekjur hækkuðu því minna en tekjur fyrir skatt.
Kaupmáttur tekna á síðari hluta ársins mun að verulegu leyti ráðast af niður-
stöðum kjarasamninga. Aðgerðir stjórnvalda til frekara viðnáms gegn verðbólgu
geta einnig haft áhrif á kaupmátt með einum eða öðrum hætti. Af þessum
ástæðum er ekki unnt nú að setja fram spá um breytingu kaupmáttar tekna á árinu
1982. Kaupmáttarþróunin mun hins vegar, þegar til lengdar lætur, fyrst ogfremst
ráðast af þróun þjóðartekna.
Þjóðarútgjöld
Einkaneysla
Eins og jafnan á fyrri hluta árs eru niðurstöður um einkaneyslu á nýliðnu ári að
mestu fengnar með áætlunum, sem sumar hverjar eru fremur lauslegar, þótt
sæmileg vitneskja sé fyrir hendi um ýmsa veigamikla liði. Þá veldur það einnig
erfiðleikum, að áætlanirnar byggjast að miklu leyti á tölum um veltubreytingar,
sem erfitt er að meta til raunverulegra breytinga í mikilli verðbólgu.
í þjóðhagsspá þeirri, sem birt var í aprílmánuði 1981, var gert ráð fyrir að
einkaneysla á mann stæði í stað á árinu, en ykist sem svaraði fólksfjölgun um 1 % í
heild. Þessi spá var í aðalatriðum miðuð við þær forsendur um þróun kaupmáttar
ráðstöfunartekna, að kaupmáttur á nrann héldist óbreyttur að meðaltali milli
áranna 1980 og 1981. Fyrstu mánuði ársins 1981 virðist einkaneysla hafa dregist
saman miðað við sama tíma árið áður, en þá kom fram verulegur samdráttur að
raungildi í verslunarveltu sem og í innflutningi. Á þessu varð hins vegar mikil
breyting á öðrurn fjórðungi ársins og frá því í sumarbyrjun gætti afar mikillar
veltuaukningar. Þessa óvenjulegu sveiflu nrá einkunr rekja til mikils vertíðarafla
svo og þróunar gengismála. Óhagstætt tíðarfar og tímabundinn verkefnaskortur á
stöku stað olli því, að atvinna verkafólks og iðnaðarmanna dróst í heild saman á
fyrsta fjórðungi ársins auk þess sem verðbætur á laun voru skertar í mars. Á hinn
bóginn jókst atvinna frá og með öðrum fjórðungi ársins og tekjur virðast yfirleitt
hafa aukist töluvert umfram hækkun kauptaxta. í spám á liðnu hausti var búist við
nokkru meiri aukningu einkaneyslu en áður, eða 2%, og var þá einkunr höfð
hliðsjón af breytingum á kaupmætti kauptaxta og vísbendingum um þróun tekna.
Veltubreytingar yfir sumarmánuðina gáfu raunar tilefni til að ætla að aukningin
yrði nreiri, en talið var að úr þeim kynni að draga, meðal annars þar senr
innflutningseftirspurn hjaðnaði eftir mitt ár. Þetta fór á annan veg. Innflutnings-
eftirspurn jókst á ný og hélst afar mikil á síðari hluta ársins og má rekja þá þróun
til hvors tveggja, mikils kaupnráttar og þó enn frekar til framvindu gengismála,
sem hafði í för með sér töluvert rninni hækkun innflutningsverðs en innlends
verðlags. Loks er nú sýnt, að töluvert hefur dregið úr fjárfestingu heinrilanna í