Úr þjóðarbúskapnum : framvindan ... og horfur .. - 31.03.1982, Blaðsíða 36

36
eða talsvert umfram meðalveröhækkun vöruinnflutnings. Verð á bensíni á Rott-
erdammarkaði lækkaði á fyrri hluta ársins en hækkaði á ný eftir mitt ár, en var í
árslok lægra en það var í ársbyrjun. Verð á gasolíu og svartolíu Iækkaði einnig
fram eftir ári, en hækkaði síðan undir lok ársins. Verð á gasolíu var í árslok svipað
og við upphaf ársins en verð á svartolíu talsvert lægra. Hér þarf að hafa í huga, að
verðbreytinga á Rotterdammarkaði gætir ekki í innflutningi samkvæmt verslun-
arskýrslum fyrr en að nokkrum tíma iiðnum. Þetta getur skipt máli á þessu ári, þar
sem verð í Rotterdam hefur lækkað mjög mikið það sem af er þessu ári, eins og
nánar verður vikið að.
Reynsla ársins í fyrra sýnir glöggt, hversu spár um viðskiptakjör eru óvissar,
þegar gengisbreytingar eru jafn miklar og raun ber vitni. Það eru fáir þættir
efnahagsþróunar, sem jafn erfitt hefur reynst að spá og breytingum á gengi helstu
viðskiptamynta. Þótt gengi dollars gagnvart flestum Evrópumyntum hafi þegar
farið hækkandi undir lok ársins 1980 og á fyrstu mánuðum síðasta árs, var
almennt ekki búist við því, að hækkunin yröi jafnmikil og raun varð á fram yfir
mitt ár. Þegar gengi dollars lækkaði á ný á síðustu mánuðum ársins, var því yfirleitt
spáð, að dollarinn mundi halda áfram að lækka á árinu 1982, að minnsta kosti
gagnvart sumurn myntum, þótt lækkunin yröi minni en hækkunin á árinu 1981.
Það sem af er þessu ári hefur gengi dollars hins vegar hækkað gagnvart nær öllum
myntum og um miðjan mars var það í sumum tilvikum orðið hærra en það var í
ágúst í fyrra. Ekki verður hér sett fram spá um gengisþróunina á árinu, en
viðskiptakjaraspáin er reist á þeirri forsendu, að gengi dollars gagnvart helstu
myntum verði á árinu öllu hið sama og það var að meðaltali í janúar og febrúar.
Útflutningsverð á sjávarafurðum er heldur lægra í dollurum við upphaf þessa
árs en meðaltal síðasta árs. Verð á frystum fiski er að vísu 1-2% hærra, en
saltfiskverð er nær 5% lægra, verð á skreið er heldur lægra og mjöl- og lýsisverð er
talsvert lægra. Að því er saltfiskverðið snertir, þá má líta á lækkun þess sem beina
afleiðingu af hækkun Bandaríkjadollars frá því snemma árs í fyrra. Sama gildir
einnig að nokkru leyti um mjöl- og lýsisverð. Áhrif gengishækkunar dollars á
viðskiptakjörin eru því til lengdar ekki eins hagstæð og gengisbreytingarnar einar
gefa til kynna, þar sem þær hafa áhrif á markaðsverð, þó þess gæti ekki fyrr en að
nokkrum tíma liðnum. Ekki er nú unnt að sjá fyrir neinar breytingar á markaðs-
verði afurða á næstunni. Bandaríkjamarkaður er erfiður vegna mikillar sam-
keppni við Kanadamenn, verð á saltfiski og skreið hefur heldur farið lækkandi og
sama gildir um mjöl og lýsi. Mjölverðið er nú óvenju lágt og það gæti því hækkað
eitthvað á ný, en það munar hins vegar lítið um það nú vegna lítillar framleiðslu.
Hér verður miðað við, að útflutningsverðlag sjávarafurða verði að meðaltali
óbreytt í dollurum frá því sem það er á fyrstu tveimur mánuðum ársins, en það
þýðir 1-2% lækkun frá því í fyrra.
Eins og áður sagði, lækkaði álverð mikið í fyrra og líkur eru á, að meðalverðið á
þessu ári verði heldur lægra en í fyrra, þótt verðið hækki eitthvað síðar á árinu.
Talið er, að verð á kísiljárni verði hærra á þessu ári en í fyrra. Sama gildir um aðrar