Úr þjóðarbúskapnum : framvindan ... og horfur .. - 31.03.1982, Blaðsíða 42

42
Mikið erlent fjármagn var flutt inn á síðastliðnu ári og viðskiptahallinn var
meira en jafnaður af fjármagnsinnstreymi. Samkvæmt bráðabirgðatölum voru á
árinu tekin erlenci langtímalán að upphæð 1 686 milljónir króna samanborið við
rösklega 1 400 milljónirkróna árið 1980, reiknað á meðalgengi 1981. Afborganir
langtímalána námu 641 milljón samanborið við rúmlega 500 milljónir króna árið
áður. Innkomin erlend lán umfram afborganir eldri lána urðu því unr 1 045
milljónir króna eða sem nemur röskum 57« af þjóðarframleiðslu ársins og á föstu
gengi er það um 177o hærri fjárhæð en árið áður. Samkvæmt bráðabirgðatölum
námu erlendar langtímaskuldir þjóðarbúsins í lok ársins 1981 um37% afþjóðar-
framleiðslu samanborið við um 357o í árslok 1980. Greiðslubyrðin af erlendum
lánum, greiðslur afborgana og vaxta, óx einnig að mun á árinu og varð um 177o af
útflutningstekjum samanborið við 147o árið áður. Þessi öfugþróun stafar sem fyrr
segir af hvoru tveggja, að erlendar lántökur hafa farið vaxandi undanfarin ár og
vextir á alþjóðafjármagnsmarkaði hafa haldist nrjög háir nú um alllangt skeið.
1977 1978 1979 1980 1981
Erlend langtímalán sem % af þjóðarframleiðslu 31,6 33.8 34,6 34,8 37,0
Greiðslubyrði sem % af útflutningstekjum 13,7 13,1 12,8 14,1 17,0
Eftirtektarvert er, að nokkur undanfarin ár hafa nettóskuldir þjóðarbúsins við
útlönd haldist stöðugar í hlutfalli við þjóðarframleiðslu þrátt fyrir aukningu
langtímaskulda. Með nettóskuldum er átt við samtölu langtíma og skammtíma
skulda að frádregnu andvirði ógreidds úttlutnings og nettógjaldeyriseign banka-
kerfisins. Skuldir við útlönd hækkuðu mikið árin 1975 og 1976 vegna mikils
viðskiptahalla þau ár en sem hlutfall af þjóðarframleiðslu lækkuðu þær síðan á ný
á árinu 1977. Frá þeim tíma hafa langtímaskuldir þjóðarbúsins aukist úr um 327o
af þjóðarframleiðslu í um 377o árið 1981 en nettóskuldin hefur hins vegar haldist
stöðug um 327o af þjóðarframleiðslu. Meginástæða þessarar þróunar er sú, að
undangengin fimm ár hefur hrein gjaldeyriseign bankakerfisins verið aukin að
mun. Gjaldeyrisstaðan var neikvæð í lok beggja áranna 1975 og 1976, en hefur
síðan batnað jafnt og þétt og var í árslok 1981 jafnvirði 1517 milljóna króna. Það
svarar til 7,57o af þjóðarframleiðslu eða til vöruinnflutnings rösklega tveggja og
hálfs mánaðar. Innstreymi erlends fjármagns undanfarin ár hefur þannig verið
nýtt til að auka gjaldeyrisvarasjóði þjóðarbúsins. Að vissu marki er hér um
jákvæða þróun að ræða, en á hinn bóginn hefur bati gjaldeyrisstöðunnar átt
verulegan þátt í þeirri peningaþenslu, sem hér hefur gætt.
1977 1978 1979 1980 1981
Sem % af þjóðarframleiðslu. Gjaldeyrisstaðan, nettó 1,5 3,0 4,7 5,7 7,5
Nettóskuldir þjóðarbúsins 31,6 32,0 32,0 31,8 32,0