Úr þjóðarbúskapnum : framvindan ... og horfur .. - 31.03.1982, Blaðsíða 63

63
hafi aukist verulega umfram verðhækkun. Afkoma togaranna hefur á hinn bóginn
líklega verið lakari í fyrra en árið áður. Lausleg áætlun sýnir, að verg hlutdeild
f jármagns hafi verið 11 % af tekjum og er það talsvert lakara en meðaltal áranna
1975 til 1980. Afar erfitt er að áætla fjármagnskostnaðinn, þar sem hann er mjög
mismunandi eftir skipum. Þó má ætla, að halli á heildarreikningum minni tog-
aranna hafi verið 8—10% á síðasta ári og mun lakari hjá stærri togurunum'). Hér
er um uggvænlega þróun að ræða, þegar litið er til þess að afli minni togaranna á
hvern úthaldsdag var 32% meiri í fyrra en á árinu 1977. Með þeim veiðitakmörk-
unum, sem nú eru nauðsynlegar vegna sóknargetu flotans, virðist nánast ógern-
ingur að skapa útgerðinni viðunandi rekstrarafkomu. Það verður ekki fyrr en
betra jafnvægi er komið á milli afrakstrargetu helstu fiskstofna og sóknargetu
flotans. Hrun loðnustofnsins gerir hér enn erfiðara um vik en ella, þar sem stór
hluti loðnuskipa mun sækja í aðrar veiðar, sem aftur kemur niður á þeim flota,
sem þar er fyrir.
Áætlanir um stöðu botnfiskveiða í upphafi þessa árs, eftir fiskverðshækkun um
áramót, gáfu til kynna um 2% rekstrarhalla á minni togurum og 4% halla á bátum
og stærri togurum. Þessar tölur sýna hins vegar ekki afkomuna á vetrarvertíðinni,
þarsem íþeim hefur ekki verið tekið tillit til áhrifagcngislækkunarinnar í janúar á
gjöld. Olíuverð hækkaði fljótlega í janúar og verð á ýmsum öðrum aðföngum
hefur hækkað síðan. Þessi kostnaðarauki nemur líklega 4—5% af tekjum og
kemur fram á tiltölulega skömmum tíma. Þannig er til dæmis rekstrarhalli minni
togaranna nær því að vera 6—7%, miðað við sama afla og í fyrra, eða svipaður og
hann hefur verið að meðaltali síðustu finrm til sex árin.
Fiskvinnsla
Ráðstöfun botnfiskaflans á einstakar framleiðslugreinar hefur breyst mikið á
síðustu þremur árum, og gætir þar áhrifa breyttra markaðsaðstæðna fyrir helstu
afurðir. Þorskaflinn er um tveir þriðju hlutar alls botnfiskafla að þunga, og hefur
hlutur frystingar í ráðstöfun hans minnkað úr 61 % árið 1978 í 36% í fyrra. Hlutur
söltunar hefur aukist úr 33% í 38% og hlutur skreiðarverkunar var í fyrra 22% en
var nánast enginn árið 1978. í fyrra var því meira saltað en fryst af þorski, 176
þúsund tonn fóru til söltunaren 165 þúsund tonn í frystingu. Um 5% þorskaflans
er landað beint á markað erlendis. Hvað varðar allan botnfiskaflann er breytingin
Magnvísitala sjávarafurðaframleiðslu 1976—1981.
1970 = 100.
1976 1977 1978 1979 Áætlun 1980 1981
Magnvísitala 111 135 143 164 181 184
Breytingar frá fyrra ári, % 11,5 21,1 5,7 15,2 10,5 1,5
1) Samkvæmt eldri uppgjörsmáta.