Jökull - 01.01.2009, Side 117

Ferðir í Fjöll Suðursveitar
uð gróinn og að sama skapi búsældarlegur að enginn
trúði því sem þeir sögðu þegar þeir reyndu að lýsa
þessu náttúrufyrirbrigði sem þarna er. Lítill vafi er
á að ónákvæmar fullyrðingar Sveins Pálssonar um að
mennirnir hafi farið með fleipur eitt drógu úr áhuga
annara til að kynna sér landfræðilegar aðstæður í fjöll-
unum bak við byggðina í Suðursveit.
Innan nokkurra áratuga má ætla að Breiðamerk-
urjökull hafi hopað svo mikið á þessum slóðum að
mögulegt verði að sigla langleiðina að Svöludal og
þegar jökullaust verður í botni dalsins og form hans
og mikilleiki birtist fólki. Þá verður þessi dalur talinn
meðal mestu náttúruundra okkar lands. Sá er þetta rit-
ar leit Svöludal fyrst augum haustið 1974. Það haust
voru óvenju slæmar heimtur fjár af fjalli, leigði hann
sér þá flugvél frá Egilsstöðum og flaug með henni hér
um fjöllin vítt og breitt í þeim tilgangi að leita að eft-
irlegukindum. Í þessari ferð var flogið tvisvar eftir
Svöludal. Vísbendingar eru um að í dalnum sé jarð-
hita að finna og ekki skal útiloka að finna megi mann-
vistarleifar þegar jökullinn hopar meira á næstu árum.
Ekki er útilokað að útilegumannabyggðin sem
leiðangurmenn sögðu frá 1793 gæti hafa verið sælu-
hús norðlenskra vermanna frá fyrri öldum.
Leiðangurinn 1985
Víkjum nú aftur að upphafi þessarar greinar, því enn
skal halda á jökul úr Suðursveit og kanna ný lönd. Það
er kominn 20. september 1985. Allt er tilbúið til brott-
farar, fjórir menn og einn hundur búa um sig í gamla
Rússajeppanum og ekið er af stað áleiðis inn í Þröng.
Það er staður sunnan undir Fellsfjalli þar sem Breiða-
merkurjökull hefur í áranna rás skafið fjallshlíðina og
sópað grjótinu í jökulgarða þegar hann gekk fram, en
nokkrar sléttar spildur eru milli jökulgarðanna sem
verða til þegar jökullinn hopar.
Þeir sem hér voru að hefja ferð eru bræðurn-
ir, Steinþór Torfason, bóndi á Hala 37 ára, Fjölnir
Torfason, bóndi á Hala 33 ára og Zophonías Torfa-
son, þá starfsmaður Ísbjarnarins í Reykjavík, síðar
skólameistari og kennari við Framhaldsskóla Austur-
Skaftafellssýslu, 29 ára. Fjórði maður er Sigurberg-
ur Arnbjörnsson frá Svínafelli í Nesjum, um þessar
mundir vinnumaður á Hala, 25 ára. Með í för var
hundur sem Krummi hét, nokkuð kominn til ára sinna
þegar hér er komið sögu, fundvís á fé með afbrigð-
um og glöggur að rata í illfærum klettum eða fjöllum,
afbragðs ferðafélagi sem sjaldan reif kjaft eða setti
sig verulega á móti ákvörðun okkar hinna ferðafélag-
anna. Enn var myrkur þegar við fórum frá bílnum, en
farið var að skíma þegar komið var að jökulröndinni.
Jökullinn var greiðfær inn á móts við Hellrafjallsnöf.
Þegar þangað var komið var sólin farin að skína á
fjallatinda og orðið bjart, það var eins gott því hér vor-
um við komnir að sprungusvæði sem ekki hafði verið
farið yfir í bráðum tvo áratugi. Á loftmyndum mátti
sjá aðmeð því að fara dálítið út á jökulinnmátti þræða
sig eftir jökulhryggjum milli sprungnanna og þannig
tókst okkur að þræða leiðina yfir sprungusvæðið. Það
að komast hjá því að þurfa að fara í land af jöklinum
við Hellrafjall, stytti leið okkar í átt að Prestfelli um
einn til tvo klukkutíma og sparaði ómælda orku. Þeg-
ar komið var af sprungusvæðinu var gengið greitt og
hlaupið við fót þar sem gott færi var.
Jökulvegur frá Þröng og að Prestfelli var um 11–
12 kílómetrar og fórum við þá leið á röskum tveimur
tímum. Á móts við sprungusvæðið opnast dalur sem
heitir Miðfell, er hann milli Hellrafjalls og Útigöngu-
háls, innan viðÚtigönguháls tekur við Fauski og síðan
Fauskatorfur.
Innsta kennileiti í Fremri Veðurárdal nefnist
Beygja. Hér tekur fjallgarðurinn beygju, frá því að
stefna í norðvestur stefnir hann í norðaustur og síðan
í austur. Þegar komið er inn á Beygju blasir Prestfell
við til norðnorðvesturs; þangað eru um tveir kílómetr-
ar frá Beygjunni, þar á milli er Innri Veðurárdalur, nær
sex kílómetra langur til austurs.
Skömmu áður en við komum að Prestfelli tókum
við eftir því að jökullinn breyttist frá því að vera skrið-
jökull í það að vera líkari hjarnjökli eða smá bland
af hvoru tveggja. Við nánari skoðun kom í ljós að
við vorum hér að koma á snjóalögin frá vetrinum áð-
ur, sem sagt við vorum þarna á mörkum ákomu- og
bræðslusvæðis sjálfs skriðjökulsins í um 400 metra
hæð yfir sjávarmáli. Þetta sumar 1985, var heit-
ara en næstu tuttugu sumur þar á undan, samt voru
mörk bræðslu- og ákomusvæðis þarna aðeins í um 400
metra hæð. Þetta sumar bráðnuðu snjófannir í háfjöll-
um sem ekki höfðu bráðnað næstu sumrin þar á undan.
JÖKULL No. 59, 2009 117