Skírnir - 01.04.2003, Blaðsíða 180
174
KENEVA KUNZ
SKÍRNIR
að gera tvennt: hann setti þörf lesenda ofar virðingu fyrir frumtextanum
og virti jafnframt að vettugi siði tímans, hafnaði latínunni en valdi mál
landsmanna sinna til samskipta.
Það eru hins vegar einnig til þýðendur um þessar mundir sem telja það
yfirdrepsskap að leitast við að fela fjarlægðina milli lesandans og textans.
Þeir gera einfaldlega út á tímamismuninn - frekar en að þeir reyni að
leyna honum, skrifa á þann hátt sem engum lifandi höfundi er eðlilegt að
skrifa eða á máli sem höfundur verksins hefði ekki getað skrifað. Þeir
skrifa fyrir lesendur (eða ímyndaða lesendur) sem sjá enga þörf á að til-
biðja frumverkið vegna orðstírs þess og kunna að meta vel skrifað mál frá
ýmsum tímum. Ymsar nýlegar Beowulf-þýðingar á ensku eru dæmi um
slíkt, t.d. eftir Ezra Pound og W. H. Auden.
II. Hvað segja þýðendumirf
Þýðendur á verkunum sem hér um ræðir virðast bera mikla virðingu fyrir
formi og innihaldi frumverka sinna. Við inngang sinn að Ágripi af Nór-
egskonungasQgum bætir Matthew Driscoll nokkrum orðum (tæpri síðu)
um þýðinguna: „í þýðingu minni á textanum hef ég reynt að endurgera
eins nákvæmlega og hægt er fornnorræna frumtextann, þannig að útkom-
an verði, vona ég, ef ekki alltaf fögur, þá að minnsta kosti trú.“3 Hann fer
ekki frekar út í þessa sálma, með því að gera tilraun til að útskýra hvern-
ig „trú“ þýðing eigi að vera, en bætir þó við að ensk málfræði og setninga-
gerð hafi neytt sig til að breyta skipulagi setninganna og jafnvel ósjaldan
til að bæta við frumlögum. íslenski og enski textinn standa andspænis
hvor öðrum, þannig að lesandi sem kann bæði málin á hægt með að bera
textana saman, en því er sjaldan að heilsa í þýðingum.
Einnig mætti segja að slíkur lesandi þurfi tæplega á þýðingu að halda. En
það er einkennandi fyrir fleiri af þeim bókum sem hér eru til umfjöllunar
að fyrirhugaður lesendahópur þeirra er e.t.v. alls ekki ókunnur efninu.
í nýrri þýðingu á Egils sögu eftir prófessor Kurt Schier er textinn 202
síður, inngangur og eftirmáli samtals 189 síður, eða nærri jafnlangir text-
anum. Þetta er mjög vandað verk, með ítarlegum skýringum á sögutext-
anum og kveðskap Egils, bókmenntalegri greiningu á Agli sjálfum, skáld-
um og munnlegri geymd, tímalínu, ættartöflum, kortum og löngum
staða- og nafnaskrám. Utgáfan ætti að henta sérlega vel til kennslu.
I þýðingu sinni á Egils sögu hefur Kurt Schier eftirfarandi að segja um
kjarnann í þýðingastefnu sinni:
Þýðandinn gæti auðveldlega skipt þessum löngu setningaröðum í styttri
sjálfstæðar setningar; hann getur náð tilbreytingu með því að nota mis-
munandi orðalag í stað tíðendurtekinna orða; hann getur slípað text-
3 Ágrip af NóregskonungasQgum, bls. xxiv.