Skírnir - 01.04.2011, Side 116

SKÍRNIR
114 JÓN KARL HELGASON
kalla það „leiðinlegt“ í eðli sínu, þrátt fyrir allt þess andríki — eða
vegna þess.“47
í ljósi þess hvernig Uppstigning af-lýsir ítrekað eigin stíl og
boðskap er þeim sem setja verkið á svið vissulega vandi á höndum.
Um er að ræða texta sem spannar allt litrófið frá harmleiknum til
paródíunnar, natúralismanum til framúrstefnunnar, ljóðleiksins til
sápuóperunnar. Til skýringar má taka dæmi af samtali frú Herdísar
og séra Helga í lok þriðja þáttar, þeim sem Sigurði Grímssyni þótti
bæði „stórbrotin og hrífandi“ í frumuppfærslunni.
FrÚ HekdÍS hallar sér aftur ísófann. Horfir á hann með egnandi augnaráði.
Ég hefði fegin viljað gera mann úr yður. Þögn.
SÉRA Helgi missir alla stjórn á sér.
Herdís! Ég elska þig.
Hann kastar sér yfir hana í sófanum, faðmar hana og kyssir af ástríðu.
Hún er algjörlega köld. Þegar henni þykir nóg komið, hrindir hún honum
frá sér, hann hrökklast fram á gólfið, húnfer á eftir og rekur honum rokna-
löðrung.
SÉRA Helgi slær hana aftur
Þú ert djöfull!
Þau standa nokkur augnablik hvort andspanis öðru og breytast bæði.
Frú Herdís verður alveg róleg, jafnvel ánægð. Séra Helgi er titrandi,
blygðast sín, veit ekki sitt rjúkandi ráð. Síðan kastar hann sérfram á gólfið
og umfaðmar hné hennar með ekka.
Séra Helgi stamar.
Fyrirgefðu mér, þú gerðir mig trylltan. Herdís! Kastaðu mér ekki alveg
frá þér! (112-113)
Hægt er að sjá þetta atriði fyrir sér á sviðinu með afar ólíkum hætti;
sem dramatískan hápunkt verksins eða andartakið þar sem paródían
tekur endanlega völdin. En kannski yrði senan eins leikin í báðum
tilvikum. I dómi í Mánudagsblabinu um uppfærslu Þjóðleikhússins
1966 var atriðið tekið sem dæmi um misheppnaða leikstjórn;
„dettur sumum í hug að hér hafi skyndilega birzt kafli úr „Hvernig
47 Ólafur Jónsson 1966.